Uzun yıllar var olan sigorta sektörünün tarihi gelişimini, cümle cümle hızlıca okumak isteyenler için işte tarihi gelişimi.
Sigortacılık Tarihi: Dünya
- MÖ 4500 yıllarında Mısır’da bazı esnaf gruplarının bir sandık meydana getirerek içlerinde ölenlerin ailesine bu sandıktan para yardımı yaptılar.
- MÖ 2250 yıllarında Babil’de kervan tüccarlarına borç veren sermayedarlar kervanların soyulması hâlinde borçlarını sildiler ve bunun karşılığında prim aldılar.
- Deniz ticaretinin yoğunlaştığı Doğu Akdeniz’de, ticaretin yanında sigortacılık da gelişti.
- Ticari amaçlı deniz seferlerinde bir tehlike yüzünden geminin kurtulması için malların denize atılması durumunda, denize atılan mallardan dolayı uğranılacak zararın tüccarlar arasında paylaşılması, zaman içinde kural hâline geldi.
- Deniz ticareti ve deniz sigortaları zaman içinde gelişerek, 1435 yılında Barselona Kanunu’nda deniz sigortalarına ilişkin hükümler yer aldı.
- 1468 yılında Venedik’te çıkarılan bir başka kanun ihtilaf hâlinde mahkeme yeri ile ilgili hükümleri düzenledi.
- İlk sigorta poliçesin 1347 yılında İtalya’nın Cenova limanından hareket eden “Santa Clara” adlı geminin taşıdığı yükü sigortalamak için kesildi.
- İlk sigorta şirketi 1424 yılında İtalya’da Cenova’da deniz ticaretinin yoğunluğunun etkisi ile kuruldu.
- Tekne ve taşıdığı malların sigortalanması fikri kaptan, tayfa ve yolcuların da sigortalanabilir olması görüşünün doğmasına neden oldu ve hayat sigortası uygulanmaya başlandı.
- 17.yy’da İtalyan Bankeri Tonti, kişilerin bir araya gelerek belli bir miktar para ortaya koyduğu ve belirlenen süre sonunda bu paranın hayatta kalanlar arasında paylaşıldığı «Tontines» sistemini kurdu.
- Hayat sigortalarına geçiş, tontin sistemi içinde ölenlerin maddi kayba uğradıkları düşünülerek ölüm rizikosu karşılığında prim ödenmesi ile oldu.
- 1666 yılında Londra’da meydana gelip de dört gün devam eden ve 13.000 ev ile 100 kilisenin yanmasına sebep olan yangın yalnızca İngiltere’de değil dünyada da yankı uyandırdı ve insanların korunması, hem canlarının hem de mallarının korunması fikri, sigortacılığın gelişmesinde önemli bir dönemeç oldu.
- 1667’de İngiltere’de “yangın bürosu” kuruldu ve 1684 yılında da ilk yangın sigorta şirketi kurularak sigortacılık konusunda faaliyete başlamıştır.
- Yine İngiltere’de 1720’de ilk nakliyat sigorta şirketleri “London Assurance” ve “Royal Exchange Assurance” faaliyete başladı.
- Deniz sigortacılığındaki en önemli gelişmelerden biri de XVII. yüzyılın ikinci yarısında Londra’da Edward T. Lloyd’a ait bir kahvede meydana gelmiş ve bu kahvenin müşterileri olan gemici, banker, tüccar ve diğerleri burayı deniz sigortası ile ilgili bir bilgi alışveriş merkezi hâline getirmişlerdir.
- Lloyd’un ölümünden sonrada bu kahve, 1871 yılında bir kurum hâline dönüştürülmüştür ki bugün Londra’da Lloyd denilen dev sigorta kurumu böylelikle doğmuştur.
- Lloyd, bir sigorta şirketi değil, ancak sigorta teminatı veren kişilerin meydana getirdiği bir merkez durumundadır.
Sigortacılık Tarihi: Türkiye
- Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında meydana gelen yangınlar ve bunların sonucunda uğranılan büyük hasarlar, sigorta hakkındaki olumsuz düşünceler üzerinde az da olsa etkili oldu ve Türkiye’de sigortacılığın miladı oldu.
- 1870 yılında Beyoğlu’nda meydana gelen büyük bir yangın sigortacılığa ilgiyi artırdı.
- Beyoğlu, kentin Avrupa finans kapitali ile ilişkide bulunduğu bir finans merkezi idi. Sakinlerinin önemli bir bölümünü gayrimüslimler, Levantenler ve Osmanlı Devleti’nde ikamet eden yabancılar oluşturuyordu. Yaşam biçimi ve tüketim alışkanlıkları ile değişimin simgesi ve merkezi sayılıyordu. Bu nedenle İstanbul’da sermaye birikiminin kalbi olan Beyoğlu’nun yanması, doğal olarak sigortalanma düşüncesini beraberinde getirdi.
- 1872 yılında üç İngiliz sigorta şirketi,“Sun”,”Northern” ve “North British” Türkiye’de acente olarak sigortacılığa başladı, bunları Fransız ve Almanlar izledi.
- 1890 yılında, Türkiye’de bu tarzda faaliyet gösteren acentelerin sayısı 15’e çıktı.
- Bu acenteler poliçeleri kendi ülkelerindeki kanunlara tabi olarak, kendi dillerinde düzenliyordu, ihtilaf hâlinde ülkelerindeki mahkemelere başvurmak gerekiyordu ve toplanan primler yurtdışına çıkarılıyordu.
- 1893 senesinde Osmanlı Bankası tarafından “Osmanlı” adıyla bir sigorta şirketi kuruldu ve bu yeni Osmanlı şirketiyle birlikte 43 tanesi tamamen yabancı toplam 44 şirket, 1900 yılında bir yangın tarifesi uygulamaya karar verdi.
- 1914 yılında Türkiye’deki yabancı sigorta şirketlerini tescile ve teminat göstermeye mecbur eden bir kanun çıkarıldı.
- 1916 yılında ise ülkemizde faaliyet gösteren yabancı sigorta şirketi sayısı 80 kadardı.
- 1918’de ilk defa Türk kanunlarına göre “İttihadı Millî” sigorta şirketi kuruldu.
- Sigortacılığımızdaki asıl yerlileşme, 1925 yılında İş Bankası tarafından Anadolu Sigorta Şirketi‘nin kurulması ile başladı.
- 1927 yılında, 1149 ve 1173 sayılı Sigorta Şirketlerinin Teftiş ve Murakabesi ile ilgili kanunlar çıkarıldı.
- Sigorta faaliyetlerini yönetmek ve yurt dışına çıkan primlerin bir bölümünün yurt içinde kalmasını sağlamak için 1160 sayılı “Mükerrer Sigorta Hakkındaki Kanun” yürürlüğe girdi.
- 1160 sayılı Kanun’daki görevlerle ilgili olarak 1929 yılında yine İş Bankasının katkıları ile Millî Reasürans kuruldu.
- Daha sonra sırasıyla 1935 yılında Güven Sigorta, 1936’da Ankara Sigorta ve ilk özel sermayeli şirket olarak Doğan Sigorta kuruldu. Yine 1955’te Şeker Sigorta, 1957’de Güneş Sigorta, 1958’de Ray Sigorta, 1959’da Cihan Sigorta ve 1960 yılında da Başak Sigorta sigortacılık faaliyetlerine başladı.
- 1939 yılında sigorta şirketleri, Ticaret Bakanlığına bağlandı.
- Sigorta sektörünü ciddi bir biçimde ele alan 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ise 1959 yılında yürürlüğe girdi.
- 1987 yılında yürürlüğe giren 3379 sayılı Yasa ile 7397 sayılı Yasa’da, yasal alandaki boşlukları doldurmak, sigorta şirketlerini mali yönden geliştirmek ve sigorta aracılarının durumunu yeniden düzenlemek amacıyla önemli ve köklü değişikler yapıldı. Bu kanun, sigorta ile ilgili organlar ve faaliyetlerini düzenleyen yönetmelikler çıkarılmasını öngörüyordu.
- Sigorta şirketleri, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlanarak mali yapının bir parçası olarak kabul edildiler.
- 1 Mayıs 1990 tarihinden itibaren kaza sigortaları (zorunlu sigortalar hariç), mühendislik sigortaları ile zirai sigortalarda, 1 Ekim 1990 tarihinden itibaren de yangın ve nakliyat sigortalarında da serbest tarife sistemine geçildi.
- 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren sigorta primlerinin tahsili sorununa çözüm getirilmesi amacıyla primlerin acente cari hesapları üzerinden takibi sistemi yürürlükten kaldırılarak poliçe bazında takip sistemi uygulamaya konuldu.
- 2000 yılında, 1999 depremlerini takiben meskenler için zorunlu hâle getirilmiş bulunan deprem sigortalarını yürütmek üzere tesis edilen Doğal Afet Sigortaları Kurumu (kısaca DASK) havuzu tesis edilerek yönetimi beş yıllık bir süre ile bu konuda deneyimli Millî Reasürans‘a verildi.
- 28 Mart 2001 tarihinde kabul edilen “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu” ile kurulan bireysel emeklilik sistemi 27 Ekim 2003 yılında faaliyete geçti.
- 14 Haziran 2007 tarihli, 26552 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu yürürlüğe girdi.
Doktorant Aycan Bul’un kaleminden ‘Sigortacılık Tarihi’
Kaynak: ertugrulbul.com
