Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES), gösterdiği performansa bakıp; “Keşke 20 değil, 50 yıl önce başlasaydı; Türkiye ekonomisi kim bilir nereye gelirdi?” deyip hayıflanmamak elde değil. Gönüllü BES’te toplam fon büyüklüğü yaklaşık 1 trilyon TL’ye ulaşırken, 2024’ün 7 aylık döneminde katılımcı sayısındaki 500 binin üzerindeki artış, devlet katkısının başladığı dönemi hatırlattı.
ALP SÜER/SİGORTAMEDYA ÖZEL
Türkiye’de 21’inci yaşına basmasına sayılı günler kalan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 2024 yılında da hızla büyümeye devam ediyor. Sosyal Güvenlik Sistemi’ni (SGK) tamamlayıcı bir misyona sahip olan ve hükümetin, yurtiçi tasarrufların artması konusunda büyük umutlar bağladığı gönüllü BES’te toplam fon büyüklüğü (devlet katkısı dahil) yaklaşık 1 trilyon TL’ye ulaştı. 2024’ün geride kalan döneminde katılımcı sayısındaki yaklaşık 500 binin üzerindeki artış, devlet katkısının başladığı dönemi hatırlattı. BES’in son yıllarda gösterdiği performansa bakıp, biraz da iç çekerek; “Keşke 20 değil, 50 yıl önce başlasaydı; Türkiye ekonomisi kim bilir nereye gelirdi?” deyip hayıflanmamak elde değil.
BES zorlu ekonomik koşullardan etkilenmedi
Biraz da rakamları konuşturalım: Ne yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı ne de bireylerin zorlu ekonomik koşullarından etkilenmeyen BES, 2024’te de doludizgin büyümeye devam ediyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) yayımladığı son istatistiklere göre, 31 Temmuz 2024 itibarıyla sistemde toplam katılımcı sayısı 9 milyon 197 bin 227 kişiye ulaştı. Katılımcıların toplam fon büyüklüğü ise devlet katkısı hariç, 862,8 milyar TL’ye devlet katkısı dahil 984,6 milyar TL’ye yükseldi.
Katılımcı sayısı 2024’te 2023’ten daha hızlı arttı
Şimdi de 2024 yılını geçmiş dönemlerle karşılaştırıp, katılımcı sayılarındaki artışa bakalım. 2023 yılının 7 aylık döneminde sisteme net 458 bin 255 kişi katılırken, bu yılın aynı döneminde ise (31.12.2023-31.7.2024) BES’te katılımcı sayısındaki net artış 521 bin 182 kişi olarak gerçekleşti. Bu yıl, 2023’e göre daha hızlı büyüyen BES’te 7 aylık sürede 500 bin kişinin üzerimde katılımcı sayısı artışı gerçekten de az buz değil. Bunun da birkaç sebebi var: Birincisi, söz konusu artış, sistemde yüzde 25 devlet katkısı uygulamasının başladığı 2013 yılının gerisinde olsa da 2014 yılındaki değere çok yakın. Yine EGM verilerinden hareket edersek, 2013 yılının 7 aylık döneminde gönüllü BES’e 629 bin 533 katılırken, 2014 yılının aynı döneminde bu sayı 549 bin 528 kişi olarak gerçekleşmiş. 2024 yılında katılımcı sayısındaki arışı, devlet katkısının başladığı ve rekor katılımcı artışının yakalandığı 2013 ile karşılaştırıldığında bir noktayı da gözden uzak tutmamak gerekiyor: O da ölçek büyüklüğü. Bir başka deyişle, 2013 yılında ölçek küçük ve yeni büyümeye başlayan bir sistem söz konusu. Buna karşın günümüze geldiğimizde ise ölçek görece daha büyük. Bu nedenle katılımcı sayısındaki artışın neredeyse 10 yıl önceki seviyeyi yakalaması gerçekten de takdire şayan! İkincisi ve daha da önemlisi 2024 yılı koşullarının, 2013 ve 2014 yıllarından da farklı olduğunun altına çizmek gerekiyor. 2024 yılındaki katılımcı sayısındaki artışın yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı gibi bireylerin satın alma güçlerini eriten koşullarda gerçekleşmesi çok önemli.
BES’te büyüme 2’nci yarıda da sürecek
BES’te 2024 yılındaki hızlı büyümenin yılın 2’nci yarısında sürmesi bekleniyor. Yüzde 30 devlet katkısı nedeni ile diğer yatırım araçlarına göre daha avantajlı olması, emeklilik fonlarının yüksek getirisi ve 18 yaş altı BES, kısmen ödeme, alacağın devri vb. reformlarla cazibesi daha da artan BES’te yılın sonunda katılımcı sayısındaki net artışın, 2013 yılı seviyesinin altında kalsa bile 2014 yılı seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor. Sistemde katılımcıların toplam fon büyüklüğünün ise 1.3 trilyon TL seviyesine ulaşacağı tahmin ediliyor.
Bireylerin BES’i tercih etmesinin 5 nedeni ne?
- BES, artık rüştünü ispat etti; toplumda bilinirliği arttı.
- Özellikle SGK’dan aldığı emekli maaşı düşük olan bireyler için ideal.
- Yüzde 30 devlet katkısı sayesinde diğer yatırım araçlarına göre çok avantajlı.
- Emeklilik yatırım fonları yüksek getiri sağlıyor.
- 18 yaş altı BES, kısmen ödeme, alacağın devri vb. reformlar da cazibesini artırdı.
TES’le sistem tabana yayılacak
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) hedef, BES’teki toplam fon büyüklüğünün GSYH’ye oranının şu andaki yüzde 2,5-3 seviyelerinden yüzde 10-15’ler seviyesine yani, gelişmiş kıta Avrupa’sı ülkeleri seviyesine yükselmesi. Bu hedefe ulaşmak için de sektörde şu anda bütün beklenti, Orta Vadeli Programda da (OVP) yer alan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin (TES) hayata geçmesi. Bu yılın son çeyreğinde başlaması beklenen TES’in işveren katılımını içerecek şekilde dizayn edilmesi bekleniyor. TES’in sistemi daha da büyüteceği ve tabana yayacağına dikkat çekiliyor. Hayata geçtikten sonra TES’te ilk yılın sonunda 20-25 milyon arası bir katılımcının sisteme girmesini bekleniyor.
Gönüllü BES’te katılımcı sayısı 9,5 milyona yaklaştı
Tarih Katılımcı sayısı Fon tutarı* (bin TL)
31.12.2019 6.871.131 101.883.905,3
31.12.2020 6.900.579 137.091.395,2
31.12.2021 7.092.020 205.573.469.7
31.12.2022 7.801.305 351.406.489,6
31.12.2023 8.676.045 625.517.803,7
31.07.2024 9.197.227 862.819.880,6
*Devlet katkısı hariç.
Kaynak: EGM.
BES, 2024’te rekorları zorluyor!
Dönem Katılımcı sayısı artışı
31.12.2012-31.7.2013 629.533
31.12.2013-31.7.2014 549.528
31.12.2022-31.7.2023 458.255
31.12.2023-31.7.2024 521.182
BES, bu yıl 2023’ten daha hızlı büyüyecek
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) yılın ilk yarısında da büyümesini sürdürdüğünü belirten Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Murat Atalay, “Devlet katkısının yüzde 20’den 30’a yükseltilmesi, BES’in kredilere teminat gösterilmesi, kısmi çekiş imkânı gibi teşvikler sisteme yeni katılımcı girmesini sağladığı gibi sistemdeki katılımcıların devamlılığına da önemli katkı sağlıyor” diyor. 2023 yılında kazanılan büyüme ivmesinin 2024 yılında da artarak devam ettiğini vurgulayan Atalay, yıl sonu ile ilgili şu tahminlerde bulunuyor: ”Yılın ilk yarısında kazanılan kazanımlar yıl sonu için oldukça olumlu bir bakış açısına sahip olmamızı sağlıyor. Kısmi Çıkış ve BES birikimlerinin banka kredilerine teminat olarak gösterilebilmesi gibi yeni hayata geçen uygulamaların müşteri tutundurmada kritik etkiye sahip olacağını ön görüyoruz ve yıl sonu büyümesinde etkilerini somut bir şekilde görme şansı bulacağımızı düşünüyoruz. Kamu otoritesinin mevzuatsal düzenlemeler ile sağladığı bu teşviklerin yanı sıra çağın ihtiyaçlarına cevap veren, günümüz trendlerine ve değişimlerine uyum sağlayarak sürekli dijitalleşen sistemin güçlenerek yoluna devam edeceğine inanıyoruz. Tüm bu gelişmeler ışığında, 2023 yılında yakalanan performansın üzerinde bir büyüme ile yılı tamamlayacağımızı düşünüyoruz.”
BES, finansal güvenlik arayışında olanlar için önemli bir araç
AgeSA Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca, yüksek enflasyon ve ekonomik dalgalanmalara rağmen, Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) olan ilginin artarak sürmesinin, BES’in ‘finansal güvenlik’ arayışında olan bireyler için önemli bir araç olduğunu bir kez daha ortaya koyduğu düşüncesinde. Devlet katkısı ve fon çeşitliliğinin artması ile farklı yatırım fırsatlarının sunulması gibi avantajların sistemin cazibesini artırmaya devam ettiğini belirten Kuruca, şunları söylüyor: “Son dönemde hayata geçirilen yeni düzenlemeler, 18 yaş altının BES’e dahil edilmesi ve bireylerin BES ile ilgili farkındalığının artması ile hem sisteme giren yeni katılımcı sayısında hem de toplam fon büyüklüğünün gelişiminde önemli yol kat edildi. Geçen yıl haziran ayında 500 milyar TL seviyesinde olan toplam fon büyüklüğü, bu yıl 1 trilyon TL’yi aşmış durumda. Katılımcı sayısının ve fon büyüklüğünün yılsonuna kadar artmasını ve fon büyüklüğünün 2024 sonunda 1,2- 1,3 trilyon lira seviyelerine ulaşmasını öngörüyoruz.”
BES güçlü teşviklerle büyüyor
Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) istikrarlı olarak büyümeye devam ettiğini belirten BNP Paribas Cardif Türkiye Genel Müdürü Cemal Kişmir, şu tahminlerde bulunuyor: “Sektörün 2024 yılının geri kalanında da güçlü teşviklerinde etkisiyle, katılımcı adeti ve fon büyüklüğü bakımından büyümeye devam edecek. 2024 yılı sonunda Gönüllü BES’in 9,5 milyon katılımcıyı aşmasını ve Otomatik Katılım Sistemi (OKS) içinde bulunan 9,4 milyon çalışanın da 10 milyonu aşmasını bekliyoruz. BES fon büyüklüğünde yaşanan büyümenin de yılın ikinci yarısında devam ederek, sektörün yılsonunda 1,3 trilyon TL üzerinde bir fon büyüklüğüne ulaşılacağını öngörüyoruz.”
