Finansal piyasalarda dalgalanmaların bireysel emeklilik fonlarının getirilerini etkilemesine karşın, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) katılımcıları, fon dağılımını değiştirme konusunda isteksiz.
Finansal türbülansın yaşandığı ocak ayında, fon dağılımını değiştiren katılımcıların oranı, yüzde 1’in altında kaldı.
Geçen yılın mayıs-haziran aylarında yaşanan Gezi Parkı olayları, ABD Merkez Bankası’ndan (Fed) para politikasında sıkılaştırma beklentisi ve son olarak da 17 Aralık operasyonundan sonra siyasi tansiyondaki artış nedeniyle finansal piyasalar sürekli dalgalandı. 2013’ün ikinci yarısında başlayan dalgalanma, ocak ayında artıp finansal bir türbülansa dönüşünce yabancı sermaye çıkışının da etkisiyle alıp başını giden dolar 2.39 TL ile tarihi zirveye yükseldi; BIST Endeksi, 62 bin puan seviyesinin altını gördü. Finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler, temelde fon yönetimine dayanan Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) katılımcılarını da yakından ilgilendiriyor. Biz de Sigortalı Dergisi olarak, emeklilik şirketlerine BES yatırımcısının emeklilik planı ve fon değişikliği eğilimlerini sorduk. Sorularımıza yanıt veren emeklilik şirketlerinden gelen bilgilere göre, öncelikle şunu söyleyebiliriz ki; BES katılımcıları, emeklilik planı ve fon dağılımını değiştirme konusunda isteksiz.
Ocak ayında bile düşük
Hatta, işin ilginci yurt içinde finansal türbülansın doruk noktasına çıktığı ocak ayında bile BES’te fon dağılımını değiştiren katılımcı sayısı oldukça sınırlı. Verilerini bizimle paylaşan şirketlerden, AvivaSA Hayat ve Emeklilik’te 2014’ün ilk ayında ve 31 Ocak 2013-31 Ocak 2014 arasını kapsayan bir yıllık dönemde, fon dağılımını değiştiren katılımcıların tüm katılımcılara oranının yüzde 1, emeklilik planını değiştiren katılımcıların oranının ise binde 1’den az olduğu vurgulanıyor. Keza, Anadolu Hayat Emeklilik’te son bir yılda, fon dağılım değişikliği yapılan sözleşmelerin toplama oranı yüzde 2,4 olarak gerçekleşmiş. Garanti Emeklilik’te bu oran (fon dağılımını değiştiren katılımcıların tüm katılımcılara oranı) ocak sonuna kadar son 1 yıllık dönemde yüzde 5,2 seviyesinde bulunuyor. BES’e yeni katılan emeklilik şirketleri arasında da rakamlarını bize gönderen şirketlerden Halk Emeklilik’te son 1 yıllık süreçte, fon dağılımını değiştiren katılımcıların, toplam katılımcılara oranı yüzde 3,2 olarak gerçekleşirken, söz konusu oran bu yılın ocak ayında ise yüzde 0,69 olmuş. Bu oran, son 1 yıllık dönemde Ziraat Emeklilik’te yüzde 8,81, Asya Emeklilik’te ise yüzde 3,86 olarak gerçekleşmiş.
Katılımcılar, fon dağılımını yılda 6 kez değiştirebiliyor
BES Mevzuatı, katılımcılara, emeklilik planlarını yılda azami dört kez, emeklilik fon dağılımını da yılda azami altı defa değiştirme olanağı sağlıyor. Katılımcıların, emeklilik planlarını ve fon tercihlerini değişen koşullara bağlı olarak değiştirme konusunda aktif olmamalarının nedeni olarak, BES’teki hakları konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıkları söylenebilir. Ancak, katılımcıların gerek sisteme giriş aşamasında aracılar, gerekse de ileriki dönemlerde emeklilik şirketleri tarafından bilgilendirildiklerini de gözden uzak tutmamak gerekiyor. Katılımcıların, fon dağılımını değiştirmede aktif olmamasının asıl nedenleri, ülkemizde finansal okuryazarlığın zayıf, yani bireylerin finansal piyasalar ve enstrümanlarla ilgili bilgilerinin yetersiz olması ve bazı katılımcıların da BES’e uzun vadeli baktıkları için, fon getirilerinde dönemsel dalgalanmalar yaşansa da risk algılarının değişmemesi olarak sıralanabilir.
