Türkiye’de az tanınan ve henüz emekleme aşamasında olan Kefalet Sigortası, tüm taraflara avantaj sağlayan emsalsiz bir sigorta konumunda. Sigortalının borçlanma ikliminden, nakit akışına kadar destekleyip iyileştiren Kefalet Sigortası, sigortacının yükümlülüğünü de, yapılan bir işlemi de garanti altına alarak, kazan kazan sistemini getiriyor. Yazarımız Cenk Ecevit de kaleme aldığı makalede Kefalet Sigortası’yla ilgili bilinmesi gereken tüm detaylara yer vermiş.
HAYATIMIZ SİGORTALI / CENK ECEVİT
Türkiye’de sigorta sektörünün son dönemde tanıştığı alanlardan birisi Kefalet Sigortası oldu. Yurtdışında uzun süredir uygulanan Kefalet Sigortası, gelecek vadeden bir konu olmakla birlikte halen sektörün geneli tarafından yeterince tanınmıyor. Cenk Ecevit’in kaleme aldığı makalede Kefalet Sigortası hakkında tüm bilinmesi gerekenler yer alıyor.
Kefalet sigortası en basit hali ile bir işlemin uygunluğunu, ödemesini veya performansını garanti etmek için sigorta şirketince temin edilen yazılı bir anlaşma (poliçe) olarak tanımlanabilir. Gayri nakdi kredi olarak geçen banka teminat mektuplarına alternatif olan kefalet sigortasının sigortalı lehine temel avantajı sigortalının likiditesini, işletme sermayesi ihtiyaçları ve satın alma finansmanı için banka limitlerini serbest bırakarak iyileştirmesidir. Kefalet sigortası kullanımı nakit akışını desteklerken, olası borçlanma ihtiyaçlarına imkân sağlamaktadır.
ÜÇLÜ ANLAŞMA
Kefalet sigortası benzersiz bir sigorta türüdür çünkü üçlü bir anlaşmayı içerir. Bu güvence anlaşmasındaki taraflar;
Sigortalı – Poliçeyi satın alan ve sözleşmesel yükümlülük ile belirlenmiş işlemi ya da işlemleri yapma yükümlülüğünü üstlenen taraf
Sigorta Şirketi – Garantör olarak da adlandırılabilecek, kefalet sigortası poliçesi ile yükümlülüğü garanti eden taraftır
Menfaattar – Teminatı talep eden, sözleşmesel şarta dayalı olan veya şartsız hak sahibidir.
GELENEKSEL SİGORTADAN FARKI
Kefalet sigortasının geleneksel sigortacılık uygulamalarına göre temel farklarından bir diğeri sigortacının sigortalıdan alacağı garantidir. Bu garanti ile sigortacı, menfaattarın tazminat talebini yerine getirmesi durumunda ödediği tazminatı sigortalıdan tazmin edeceğini garanti altına alan bir sözleşme ve/veya buna bağlı bir garanti (teminat) ister. Bu garanti sadece bir tazminat sözleşmesi ile (indemnity contract) ile sınırlı olabileceği gibi günümüzde yerel sigorta şirketlerinin bazılarında karşılaşıldığı üzere ipotek gibi unsurlar da olabilir.
Kefalet Senedi Tazminat Sözleşmesi İş Sözleşmesi
Bu unsur her ne kadar sigortacılık uygulaması gibi görülmese de sigortacının ödediği tazminat üzerindeki halefiyet hakkı ve rücu mekanizması ile pekala anlaşılabilecek, yasal bir husustur.
Bununla birlikte sigortacı elbet ki ödediği tazminatı her zaman sigortalıdan tahsil edemeyebilir. Sigortalının iflası gibi riskler rücu mekanizmasının çalışması engelleyecektir. İşte bu gibi durumlar için sigortacı reasürans sistemini kullanarak riskini devretmektedir.
Kefalet sigortasını geleneksel sigortacılık ürünlerinden benzersiz kılan bir diğer unsur ise ‘kefalet senedi’ adı verilen, menfaattara aslı teslim edilen dokümandır. Bu doküman poliçeden bağımsız olamayacağı gibi tek başına da menfaattar açısından hüküm ifade etmektedir.
Kefalet sigortası şarta bağlı (Menfaattar ile sigortalı arasından düzenlenen iş sözleşmesinin hangi hallerinin hangi şartlarda yerine getirilmediğinin tespiti gibi) düzenlenebileceği gibi ilk talepte ödemeli olarak da (herhangi bir şarta bağlı olmaksızın, menfaattar tarafından istenildiği herhangi bir zamanda ve halde ödenecek şekilde) düzenlenebilmektedir.
FARKLI COĞRAFYALARDA KEFALET SİGORTASI
Kuzey ve Güney Amerika’da sözleşmesel teminatların neredeyse tamamı sigorta ve spesifik kefalet sigorta şirketlerince sağlanmakta iken Avrupa ve Asya/Pasifik ‘de bu oran %50 oranındadır. Ortadoğu piyasasında özellikle inşaat sektöründe artış oranları hızlanmaktadır.
Kefalet Sigortası teorik olarak bir yükümlülüğü yerine getirmek için yazılı bir sözleşme bulunan ve menfaattara bir teminat sağlama gereksinimi olan herhangi bir sektör veya faaliyette kullanılabilir.
KULLANIM ALANLARINA GÖRE KEFALET SİGORTASI
Dünyada genel kullanım alanlarına baktığımızda inşaat sektörü diğer alanlara nazaran açık farkla öndeyken bunu enerji, telekomünikasyon, lojistik (depolama) ve gayrimenkul sektörleri takip etmektedir.
Ülkemizde Sigortacılık Genel Şartları, Kefalet Sigortası teminat türlerini Avans Ödeme, İmalat / Bakım / Onarım, Emniyeti Suiistimal, Gümrük ve Mahkeme Teminatı, İhaleye Katılım (Geçici Teminat), Ödeme Teminatı, Performans, Sözleşme, Kamu ihaleleri teminatı ve Kamu alacakları teminatı olarak tanımlamıştır. Ülkemizde bahsi geçen türlerden avans ödeme, ihaleye katılım, performans ve kamu ihaleleri teminatının kullanımının yaygınlaşmaya başladığı görülmektedir. Bilinirlik oranı arttıkça diğer türlerin de kullanım oranının artması beklenmektedir.
KEFALET SİGORTASI RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Kefalet sigortası risk değerlendirmesi ve fiyatlandırmasında sigortacıların değerlendirme yapabilmeleri için sigortalının en az 3 yıllık finansal geçmişi, sigortalının ortaklık yapısı, kefalet senedi içeriği, iş sözleşmesi gibi bilgi ve belgelere ihtiyacı olmaktadır. Bu bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde sigortacı teminat verip vermeyeceğine, hangi fiyatla poliçeyi düzenleyeceğine, ne tür bir teminat alacağına karar verecektir. Bu değişkenlerden ötürü aynı iş sözleşmesine haiz firmalardan birine sigortacı teminat verebilecekken bir diğerine teminat vermeyebilir veya farklı prim uygulamasında bulunabilir.
TÜRKİYE’DE KEFALET SİGORTASI
Ülkemizde kefalet sigortasına haiz sigorta şirketi sayısı çok olmamakla birlikte menfaattarların kabulü arttıkça ve de özellikle kamu tarafından desteklendikçe arzın çoğalması beklenmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken potansiyel sigortalılar nezdinde alım aşamasında sigortacının kim olduğunun, bu poliçeyi satabilecek niteliklerde olup olmadığının kontrolünün sağlanmasıdır. Gerek yeni bir ürün olması gerekse de poliçe alım aşamasındaki kriterler sebebi ile maalesef son zamanlarda özellikle uluslararası sigorta şirket ve aracılarının isimlerinin kullanıldığı dolandırıcılık hadiselerine rastlanmaktadır. Tüm sektör paydaşları bu tür kötü niyetli kişi ve kurumlara karşı dikkatli olarak henüz ülkemizde emekleme aşamasında olan kefalet sigortası uygulamalarına karşın reel sektörün sıkıntı yaşamasına engel olmalıdır.
