DEVRİM ERSÖZ / HAYATIMIZ SİGORTALI
Bir yerlere geç kaldığınız oluyor mu? Veya siz zamanında gitseniz bile birilerinin hep geciktiği ve etkinliklerin zamanında başlamadığına şahit oluyor musunuz? Sinemadaki film, ofisteki toplantı, havalimanındaki uçak… Hep bana mı rastlıyor yoksa siz de bir pek çok şeyin genellikle zamanında gerçekleşmediğini görebiliyor musunuz?
İşim gereği sürekli olarak saatli etkinlikler ve toplantılar yaparım. Şimdiye kadar verdiğim eğitimlerde etkinliklerin %90’ının geç başladığını söylesem abartmış olmam sanırım. Peki bazı insanlar neden geç kalır? Bu insanların düşüncesiz ve saygısız olduğunu söyleyip işin içinden çıkabiliriz. Diğer taraftan bu söylem durumu tam olarak açıklamaz. Amerikalı davranış bilimci ve yazar Alfie Kohn insanların kronik olarak geç geçmesine neden olabilecek faktörlerden birini “ilgi çekmek” olarak ifade ediyor.
Bazı insanlar ise zamanın akışını hesap etme konusunda yetenekli olmayabilir. Washington Üniversitesi‘nden psikolog Emily Waldun ve Mark McDaniel tarafından 2016 yılında yapılan bir çalışmada bu durum incelenmiş. Yapılan deneylerde belirli görevler verilen kişilerin bir saati kontrol edebilmeleri istenmiş Ve bazılarının diğerlerinden daha iyi zaman tahmincileri olduğu ortaya çıkmış. Araştırmalara göre insanların sadece %40’ı bir görevi tamamlamanın ne kadar süreceğini doğru olarak tahmin edebiliyor. Bu durum sosyal medyada gezinmek veya haber okumak gibi bir etkinlikle uğraştığımızda harcadığımız zamanı fark etmemeye benziyor. Waldun ve McDaniel bunu Zaman Tabanlı Prospektif Bellek olarak nitelemişler.
Örneğin sabah uyandığınızda yataktan kalmadan önce beş dakika daha yatmayı düşünebilirsiniz. Bununla birlikte, yalnızca beş dakika geçtiğini düşünüyorsanız belki de 20 dakika geçmesine izin vermiş olabilirsiniz. Aynı durum bir şeye aşırı konsantre olduğunuzda da gerçekleşir.
San Diego Devlet Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Jeff Conte’nin ortaya koyduğu bulgulara göre, psikolojide başarı odaklı olarak tanımlanan ve A Tipi olan bireylerin bir yerlere zamanında yetişme ihtimalleri yüksektir. B Tipi bireyler ise daha fazla geç kalmaktadır. Conte yaptığı deneylerde A Tipi bireylerin 58 saniyeyi bir dakika geçmiş olarak algılandığını tespit ederken B tipi kişilerin 77 saniyede bir dakikalık geçiş hissettiğini bulmuştur.
Tüm bunlara ek olarak sorun sadece kişilik ve alışkanlıklar da olabilir. Öz disiplinden yoksun olmak bunun diğer bir uzantısıdır.
Psikolojik açıdan baktığımızda ise bazı insanların sadece bir yerde erken olmaktan hoşlanmadıklarını düşünebiliriz. Bir yere erken gidip yalnız kalmak onları rahatsız edebilir.
Görüldüğü gibi insanların neden geç kaldıklarını açıklayabilecek birçok sebep var. Diğer yandan kültürel farkları da es geçmemek gerekir. Almanya ya da Japonya’da bir tren hep zamanında kalkarken ülkemizde pek çok şeyin gecikmesini başka nasıl açıklayabiliriz?
Toplum olarak umarsızlığımız, plansızlığımız, adam sendeciliğimiz yanında hoşgörümüz de bir şeylerin gecikmesi ya da gecikme yaşandığında pek çok kişinin ses çıkarmaması için sağlam birer nedendir.
Nasıl olsa beklerler veya böyle gelmiş böyle gider zihniyeti nesilden nesile taşınır gider.
Gecikmeden bu ay da köşe yazımı yetiştirmiş olmanın gururu ve keyfiyle Mart ayının gönlünüzce geçmesini dilerim
