Can Kantar’ın Tüm Yazıları
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) tam gaz büyüyor. Geçenlerde BES’in 10’uncu yılını kutladık. Bunun için basın toplantısı yapıldı, Başbakan Yardımcısı Sayın Ali Babacan ekonomi bürokratları ile birlikte tam kadro toplantıya katıldı. Sayın Babacan’ın BES’e desteğini bilmeyen kalmadı. Sayın Babacan bu konuya kol kanat gerdi, çünkü biliyor ki BES her derde deva bir ilaç. BES fonları tasarruf açığımız, cari açık ve dış piyasa dalgalanmalarında koruyucu kalkan. Bunlar birer zincir ve hepsi birbirine bağlı. Sayın Babacan bu konudaki düzenlemeleri bizzat takip etti ve bu yılın başında kapsamı genişleterek yüzde 25 devlet katkısının yeni düzenlemelerini yürürlüğe koydurdu. Devletin en bonkör olduğu alanın BES olduğunu eklemek gerekir. Bu cazip fırsat için sene başındaki rüzgar, katılımcı sayısını geçen yıla oranla neredeyse ikiye katladı. Bu rüzgarın 2014’te aynı hızla devam etmesi pek mümkün görünmüyor. Devlet sene başında bu düzenlemeleri yaparken “Ben devlet olarak büyük fedakarlık yaptım siz de yapın” diyerek aracı BES şirketlerinin komisyonlarına büyük bir tırpan vurdu. Belki bu indirim kademeli olarak yapılabilirdi. Bu konuyu basın toplantısında Sayın Ali Babacan’a sorduğumda, “Şirketler süründen kazanacak” diyerek cevapladı. Ben o cevabı alacağımı, komisyonların neden düşürüldüğünü tabii ki biliyordum. Komisyonların düşürülmesinin mutlaka bir dayanağı var, var olmasına var, ama…
Sırada banka müşterileri ve KOBİ’ler var
Devletimizin desteği ve bunun rüzgarı 2013 yılında katılımcı ve fon miktarında geçmiş yıllara göre önemli bir artış sağlamıştır. Bunun için öncelikle ilk 9 yıla bakmakta fayda var. İlk 9 yılda bir yere gelindiyse bunu BES şirketleri ve onların aracı kuruluşlarının büyük çabasına borçlu olduğumuzu unutmamalıyız. Tanıtım için büyük para harcadılar, büyük satış organizasyonları kurdular, acentelerine iyi komisyonlar vererek bu satışı gerçekleştirdiler. Bu geçen süreçte oluşan katılımcı sayısı ve fon miktarında büyük pastanın grup katılımlardan olduğunu biliyoruz. Acenteler kapı kapı dolaşarak, bankalar ise ayaklarına gelen banka müşterisine sattılar BES’i. Şimdi geriye kaldı yine banka müşterileri ve KOBİ’ler.Burada göz ardı edilen birçok başka konu var. Umarım yanılıyorumdur. Çünkü şirketlerin acentelerle ve satış organizasyonu ile paylaşacak komisyonu kalmadı.
BES’in hızla büyümesi isteniyorsa sigorta sektöründe elementer taraftaki pirim büyüklüğünün yüzde 65’ini yapan acentelerin devreye sokulması gerekiyor. BES satışı acenteler için cazip kılınmalı. Bu da ancak komisyon ile olur. Para kazanamayacağı için acenteler zorunlu yaptırılması gereken DASK poliçesine bile burun kıvırırken, BES satışı daha büyük bir enerji isteyeceği için bana göre bu komisyonlarla hiç şansı yok. BES şirketlerinin işi zor, buna rağmen büyük çaba harcıyorlar. Çünkü satış teşkilatı kursalar çok masraflı. Banka üzerinden satsalar komisyonun aslan payı bankaya gidiyor.
Acenteler sisteme dahil edilmeli
BES çok faydalı bir tasarruf aracı. Dediğim gibi her derde deva bir ilaç gibi. Ben basın toplantısında “BES şirketlerinin düşürülen komisyonlarına yeni bir düzenleme yapmayı düşünüyor musunuz?” diye soru sorarken bunu Sistem’in daha hızlı büyümesinin önünün açılması için düşünmüştüm. Sayın Başbakan Yardımcısı Babacan şirketlere “tanıtım atağı” hedefi verdi, ama diğer tarafta şirketler düşürülen komisyonlarla tanıtım mı yapsın, satış teşkilatı mı kursun, parayı acente ve bankalarla mı bölüşsün… Üstelik şirketlerin para kazanabileceği hayat sigortalarının da yaptırılmaması için her Bakanlık elinden geleni ardına koymazken… BES şirketi artık tanıtım bütçelerini bankaya yüklemekten başka çare bulamamış görünüyor. Ben kimseyi korumak için bunu gündeme getirmiyorum. Ama… İlk dokuz yıl ve 2013 kreması sonrasında artık BES satışı biraz iğne ile kuyu kazmak gibi olacak. Bu nedenle Türkiye genelindeki 16 bin acente nasıl yapılacak bilemem, ama sisteme dahil edilmeli.
Hayat sigortalarına gölge edilmemeli
Bu arada hayat sigortaları için devletimiz en azından köstek olmazsa, vakıf ve sandıklardaki fonların sisteme devredilmesi ya da kıdem tazminatlarının BES’te değerlendirilmesinin önü açılırsa tabii ki Sistem hızla büyüyecektir.
