Seçimlerden sonra kurulacak yeni hükümetin, Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) reformları sürdürmesi bekleniyor. Öncelik, ‘kısmi çekiş hakkı’ ile ilgili düzenlemede. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile katılımcıların ömür boyu maaş almasını sağlayacak emeklilik iradı da önümüzdeki dönemde yeni hükümetin ve SEDDK’nın ajandasında olacak.
ALP SÜER/ HAYATIMIZ SİGORTALI
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), geçtiğimiz ay sigorta ve emeklilik sektöründe gündemin ilk sıralarında yer aldı. Öncelikle, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK), katılımcıların BES sözleşmelerinden kaynaklanan alacaklarını teminat göstermesine olanak tanıyan (alacağın devri) yeni yönetmeliği sektörde olumlu karşılandı. Bununla birlikte sistemle ilgili çeşitli basın organlarında, BES’le ilgili olumsuz haberler yer aldı. Türkiye Sigorta Birliği de (TSB) söz konusu haberler karşısında kamuoyuna önemli bir açıklama yaptı. TSB Başkanı Atilla Benli sözcülüğünde yapılan açıklamada, BES hakkındaki ilgili haberlerin yanıltıcı olduğuna dikkat çekildi. Emeklilikte bireylerin yaşam standartlarını korumaları açısından olduğu kadar, ülke ekonomisi için de kritik değer taşıyan BES’te pozitif büyümenin sürdüğüne vurgu yapıldı. BES’le ilgili negatif algı yaratabilecek haberler yeni değil; geçmişte de zaman zaman bu tip haberlerin yapıldığına tanık olduk. Ancak, spekülatif haberleri bir kenara bırakıp, bardağın dolu tarafına bakarsak, uzun vadeli bir tasarruf aracı olarak BES yüzde 30 devlet katkısı ile gerçekten de rakipsiz. 2023’te de büyümeye devam eden sisteme, 4 ayda yaklaşık 300 bin katılımcı dahil oldu. Ayrıca, bu ay yapılacak seçimlerden sonra kurulacak yeni hükümetin de BES’teki reformları sürdürmesi bekleniyor. Öncelik, ‘kısmi çekiş hakkı’ ile ilgili düzenlemede. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile katılımcıların ömür boyu maaş almasını sağlayacak emeklilik iradı da (anüite) önümüzdeki dönemde hükümetin ve SEDDK’nın ajandasında olacak.
Bankadan kredi kullanan BES’li artık çok avantajlı
SEDDK’nın BES’teki yeni reformlar kapsamındaki 28 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmeliği de (Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği) özellikle bankalardan kredi kullanan BES katılımcılarını yakından ilgilendiriyor.Yönetmeliğin yürürlüğe gireceği 28 Eylül 2023 tarihinden itibaren BES’te birikimi bulunan katılımcılar, bankalardan kullanacakları krediler için ilgili BES sözleşmesinden kaynaklı alacaklarını kredi süresiyle sınırlı olmak üzere bankaya devredebilecek ve ihtiyaçları olan finansmana daha rahat erişim sağlayabilecek. Görüşlerine başvurduğumuz hayat ve emeklilik şirketi yöneticileri, yönetmeliği çok olumlu buluyor. Katılımcıların bankalardan daha düşük faizli kredi bulabileceklerini ileri süren sektör temsilcileri, düzenlemenin BES’teki katılımcı sayısını artıracağını ve sistemi daha da büyüteceği görüşünde birleşiyor.
‘Kısmi çekiş hakkı’ yolda
Katılımcıların, BES’teki birikimlerini banka kredilerinde teminat olarak gösterilebilmesine olanak tanıyan yeni düzenleme dışında sektörde BES’teki reformlar kapsamında asıl beklenen düzenleme, ‘kısmi çekiş hakkı’. (kısmen ödeme) Söz konusu düzenlemenin hayata geçmesi durumunda, katılımcılar nakde ihtiyaç duyduklarında, BES’teki birikimlerinin bir kısmını çekebilecek. Daha önce çeşitli basın organlarında azami çekiş oranı yüzde 50 olarak zikredilmişti. Ancak, bu konunun henüz netleşmediğini belirtelim. Bununla birlikte, SEDDK’dan aldığımız bilgilere göre, kısmen ödeme uygulamasının 2023 yılı sonuna yetiştirilmesi planlanıyor.
OKS revize edilecek, TES’e dönüşecek
BES’te yeni reformlar kapsamındaTES ile emeklilik iradı da önümüzdeki dönemde yeni hükümetin ve SEDDK’nın gündeminde olacak. Hem TES hem de emeklilik iradı ile ilgili çalışmalar uzun süre önce başladı. Buna göre, sistemden çıkışı zorlaştırıcı ve cüzzî miktarda da işveren katılımını da içerecek şekilde Otomatik Katılım Sistemi’nin (OKS), TES’e dönüştürülmesi planlanıyor. Nitekim, geçen ay TSB Genel Kurulu’nda konuşan TSB Başkanı Atilla Benli de OKS’nin revizyonu ve TES’in ihdasının, BES’te stratejik öncelikleri arasında yer aldığını dile getirdi.
2023’te gönüllü BES’e 300 Bin’e yakın kişi katıldı
Gönüllü BES, 2023 yılında da büyümeye devam ediyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 21 Nisan tarihli verilerine göre sistemde toplam katılımcı sayısı 8 milyon 72 bin 705 kişiye ulaştı. Net katılımcı sayısı, yılbaşına göre 271 bin 400 kişi arttı. Sistemde katılımcıların fon tutarı ise yılbaşına göre 26 milyar TL artışla 377,4 milyar TL’ye ulaştı. Sistemde devlet katkısı dahil toplam fon büyüklüğü ise 429,2 milyar TL’ye yükseldi. Hayat/emeklilik şirketi yöneticileri, gönüllü BES’teki büyümenin önümüzdeki aylarda da süreceğini belirterek, yılsonunda katılımcı sayısının 9 milyon kişiye ulaşabileceğini kaydediyorlar.
BES’TE ÖNEMLİ REFORMLAR HAYATA GEÇTİ
• 18 yaş altı kesim, BES kapsamına alındı.
• Devlet katkısı oranı yüzde 25’ten yüzde 30’a yükseltildi.
• Yıllık devlet katkı payı limitini aşan katkı payları için izleyen yıllarda da devlet katkısı alınabilecek.
• BES sözleşmelerinden kaynaklı alacak, bankalara teminat olarak gösterilebilecek.
• 45 yaş üstü katılımcılar da Otomatik Katılım Sistemi’ne (OKS) girebilecek.
• Hediye BES sertifikası imkânı getirildi.
BES katılımcısına devlet katkısında büyük avantaj
BES’te geçen dönem yapılan önemli düzenlemelerin başında ‘devlet katkısı’ ile ilgili düzenleme geliyor. BES katılımcılarının, bir takvim yılında alabilecekleri devlet katkısı ile ilgili bir üst sınır var. Bu da brüt asgari ücretin yüzde 30’u kadar. BES katılımcıları, yapılan düzenleme ile yıllık limitin üzerinde ödenen katkılar için takip eden yıllarda ‘devlet katkısı’ alabilecek. Bir katılımcı, artık toplu yatırdığı (yıllık limitin üzerinde ödenen) tutar için ilgili yıla ait ‘devlet katkısı’nı aldıktan sonra kalan katkı payını, izleyen takvim yılının limiti dâhilinde faydalanabilecek; hâlâ limitini aşan katkı payı varsa, bunu da gelecek yıllara devredebilecek. Bu sayede katılımcılar, katkı payının bir kısmını gelecek yıllarda yatırmak üzere bekletmek yerine, tamamını ilk andan itibaren fonlarda yatırıma yönlendirebilecek.
BES’te ‘kısmen ödeme’ye yönelik düzenleme de yapılacak
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu da (SEDDK), BES’teki yeni düzenlemeler ile ilgili şu bilgileri paylaştı: “Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmeliğin yürürlüğe gireceği 28 Eylül 2023 tarihinden sonra BES’te birikimi bulunan katılımcılar, bankalardan kullanacakları krediler için ilgili BES sözleşmesinden kaynaklı alacaklarını kredi süresiyle sınırlı olmak üzere bankaya devredebilecek ve ihtiyaçları olan finansmana daha rahat erişim sağlayabilecek. Bu süreçte, Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından geliştirilecek merkezi bilgi sistemi vasıtasıyla paydaşlar tarafından gerekli sorgulamalar yapılacak ve alacağın devri sözleşmesinin onaylanması ile katılımcının BES sözleşmelerinden doğan bazı hakları, kredi yükümlülükleri tamamlanana kadar bankaya devrolacak. 2023 yılında ayrıca, katılımcılarımızın yine acil nakit ihtiyacı durumunda BES sözleşmelerini tamamen sonlandırarak sistemde kazandığı haklarını kaybetmesinden kaynaklanan mağduriyetlerin yaşanmaması için BES sözleşmelerinden ‘kısmen ödeme’ alabilmesine imkân tanıyan düzenlememizin yayınlanması ve akabinde uygulamaya başlanması planlanıyor.”
BES’te katılımcı, tüketici kredilerine kolay erişecek
BES’teki birikimlerin banka kredilerinde teminat olarak gösterilebilmesine olanak tanıyan yeni düzenlemeyi değerlendiren Katılım Emeklilik Genel Müdürü Ayhan Sincek; “Sektörümüz genelinde 8 milyondan fazla katılımcımız, tüketici kredilerine daha kolay ve daha avantajlı fiyatlarla erişim imkânı yakalayacak. BES katılımcıları, 28 Eylül 2023 tarihi itibarıyla BES’teki birikimlerini bankalara alacağın devri yoluyla teminat göstererek kredi kullanma imkânı bulacak. Böylelikle katılımcılar hem acil nakit ihtiyaçlarını karşılayabilecek ve hem de BES’te kazandıkları hak ve birikimlerini koruyabilecek. Öte yandan, bankalar tarafından kredilerde sunulacak avantajlı fiyatların hem emeklilik sektörünün hem de bankaların yeni müşteri edinimine katkı sağlaması da söz konusu olacak. Dolayısıyla uzun süredir beklenen bu adımla BES’in daha da güçlendiğini söyleyebiliriz” diyor.
2023 sonunda gönüllü BES’te katılımcı sayısı 9 milyona ulaşır
BNP Paribas Cardif Türkiye Banka Sigortacılığı ve Acente Sigortacılığı Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, devlet katkısı ve teşviklerin desteğiyle cazibesini giderek arttıran Gönüllü BES’e katılım sayısının son 2 yıldır hızla yükseldiğini söylüyor. 18 yaş altı kesimin kapsama alınması, BEFAS platformunun uygulamaya açılması, devlet katkısının yüzde 30’a yükseltilmesi ve fon değişiklik hakkının artırılması düzenlemelerinde olduğu gibi; katılımcılara bireysel emeklilik sözleşmelerinden kaynaklı devlet katkısı hariç alacağının tamamını veya bir kısmını alacağın devri sözleşmesi yoluyla devredebilmesine imkân tanıyan yönetmelik değişikliğinin de sektörün büyümesine önemli oranda katkı sağlayacağını ifade eden Sertsöz, “Sistemi teşvik edici tüm bu düzenlemelerin sonucunda, sistemdeki katılımcı sayısı ile fon büyüklüğünün artacağını ve yıl sonu itibariyle sistemin 9 milyon katılımcıya ulaşacağını öngörüyoruz” diyor.
BES katılımcıları artık daha düşük faizli kredi bulabilecek
HDI Fibaemeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, katılımcıların Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) birikimlerinin, banka kredilerinde teminat olarak gösterilebilmesine olanak tanıyan yeni düzenlemenin sistemi geliştireceği düşüncesinde. Düzenlemenin hem katılımcılar hem de bankalar açısından yararlı olduğunu ifade eden Öztürkoğlu, “BES katılımcıları, özellikle ihtiyaç kredilerinde BES’teki birikimlerini teminat göstermek suretiyle bankalardan daha düşük faizli kredi kullanabilecek. Uzun vadeli konut kredilerinde de banka, gayrimenkul ipoteği almak yerine katılımcının BES’teki birikimini teminat olarak kabul edebilecek. Düzenleme ile BES’in daha da büyüyeceğini düşünüyorum” diyor. Öztürkoğlu, sektör olarak önümüzdeki dönemde BES’te ‘kısmi çekiş hakkı’ ile ilgili düzenlemeyi de beklediklerini söylüyor.
