7 milyon katılımcı sayısına yaklaşan gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES), katılımcılar pandemi döneminde emeklilik fonlarıyla daha yakından ilgilenirken, son zamanlarda fon dağılımını değiştiren katılımcı sayısında da artış yaşanıyor.
SİGORTAMEDYA / ALP SÜER
2003 yılı ekim ayında, yurtiçi tasarrufları artırma ve sosyal güvenlik sistemini tamamlama misyonuyla yola çıkan gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) bu ay 18’inci yaşını kutluyor. Gelinen noktada, Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 1 Ekim tarihli verilerine göre, sistemde 6 milyon 982 bin 673 katılımcı sayısı ve devlet katkısı dahil 177,2 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşılmış durumda. Emeklilik şirketleri açısından baktığımızda, şirketlerin aktif büyüklükleri artarken, olaya, bir de katılımcılar açısından baktığımızda, son aylarda çok önemli gelişmelerin yaşandığına tanık oluyoruz. Öncelikle, yaz aylarından bu yana BES’te ’18 yaş altı’ bebek ve çocuklara sunulan ürünlere ebeveynlerin ciddi ilgisi oldu ve sistem yeniden hareketlendi. Bunun dışında, yakın zamana kadar emeklilik fonları ile ilgilenmeyen ve fon dağılımlarını değiştirmeyen katılımcılar, pandemide fonlarıyla daha yakından ilgilenmeye başlarken, son zamanlarda fon dağılımını değiştiren katılımcı sayısında da artış yaşanıyor.
En az 1 kez fon dağılımını değiştirenlerin oranı arttı
Öncelikle, birkaç rakam verecek olursak, EGM’nin 31.12.2020 verilerine göre, ilgili yıl içerisinde en az 1 kez fon dağılım değişikliği yapılan bireysel emeklilik hesaplarının yürürlükteki hesaplara oranı yüzde 10 seviyesinde. Bu oranın, pandemi öncesinde 2019 yılsonundaki seviyesi ise yüzde 7,8. Yani, 2020 yılında fon dağılımını değiştiren sözleşmelerin, toplama oranı 2 puanın üzerinde artış gösterdi. Bir de sektörde en fazla katılımcı sayısına sahip Anadolu Hayat Emeklilik’ten aldığımız verileri paylaşırsak; 2020 yılında en az 1 fon dağılım değişikliği yapılan sözleşmelerin yürürlükteki toplam sözleşmelerimize oranı yüzde 13,1 olarak gerçekleşti; 2021 yılının ilk 8 aylık döneminde ise bu oran yüzde 6,7 olarak ölçüldü. Emeklilik şirketi yöneticileri, en az 1 kez fon dağılımını değiştirenlerin oranının, bu yıl yüzde 15’lere yükselebileceğini tahmin ediyor.
Mobil uygulamalar da etkili oluyor
BES katılımcıları ‘nın, geçmişe göre son dönemde emeklilik fonlarının kompozisyonları ile daha yakından ilgilenmelerinin birkaç nedeni var: Öncelikle, pandemi döneminde dijitalleşme ve emeklilik şirketlerinin mobil uygulamalarının yaygınlaşması ve söz konusu uygulamalara eklenen yeni özellikler sayesinde katılımcılar artık, çok kısa sürede fon dağılımlarını sözgelimi, cep telefonlarından da kolayca yapabiliyor. Özellikle sisteme yeni giren 20 ve 30’lu yaşlardaki genç bireyler, mobil uygulamaları etkin kullanıyor. İkinci faktör, emeklilik fonlarının getirileri ile ilgili. Son yıllarda emeklik fonlarının katılımcılara sağladığı reel getiriler arttı. Bu durum da kuşkusuz, BES katılımcıları ‘nın olası kazanç fırsatlarından yararlanmaları için emeklilik fonlarını daha yakın takibe almalarına yol açıyor. Bunların dışında Sigorta ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK) yaptığı mevzuat değişikliği ile bireysel emeklilik katılımcılarının yıl içerisindeki fon dağılım değişikliği hakkı sayısının 6’dan 12’ye yükseltilmesi de katılımcıların fonları ile daha yakından ilgilenmesinin bir başka nedeni.
Finansal okuryazarlık artmalı
Emeklilik şirketi yöneticilerine göre, son düzenlemelerle fon dağılım değişikliği hakkı sayısının 6’dan 12’ye yükseltilmesi ve katılımcıların kendi emeklilik şirketi dışındaki şirketlerin emeklilik fonlarını portföylerine dahil etme imkânı getiren BEFAS gibi uygulamaların da etkisiyle önümüzdeki dönemde bireylerin fon dağılımlarını değiştirme eğilimleri artacak. Bununla birlikte, yıl içerisinde en az 1 kez fon dağılım değişikliği yapılan bireysel emeklilik hesaplarının yürürlükteki hesaplara oranının anlamlı seviyelere gelmesi için, BES katılımcılarının ‘finansal okuryazarlık’ seviyesinin artması gerektiği kaydediliyor.
Katılımcılar, fon dağılımları ile neden ilgilenmeye başladı?
• Emeklilik şirketlerinin mobil uygulamalarına eklenen yeni özellikler ile katılımcılar artık, fon dağılımı değişikliğini kolayca yapıyor.
• Emeklilik fonlarının son 2 yılda sağladığı iyi getiriler katılımcıların da fonlarıyla yakından ilgilenmesini sağlıyor.
• BES’e finansal okuryazarlığı yüksek ve fon dağılımları ile yakından ilgili bireyler girmeye başladı.
• Yapılan düzenlemeyle, katılımcılara 1 yıl içinde 12 defa fon dağılımını değiştirme imkânı sağlandı.
• BEFAS platformu ile katılımcılara farklı emeklilik şirketlerinin fonlarına yatırım yapma imkânı getirildi.
Fon robotu ya da uzman portföy yönetim şirketi alternatifi de var
BES’te fon dağılımlarının kompozisyonları ile hiç ya da yeterince ilgilenmeyen katılımcılar için de emeklilik şirketleri, ‘fon robotu’ ya da ‘uzman portföy yönetim şirketi’ gibi farklı alternatifler de geliştirdi. Sözgelimi, Anadolu Hayat Emeklilik’in ‘Fonmatik ROBO uygulamasında, dileyen Anadolu Hayat Emeklilik katılımcısı, fonlarının yönetimini Fonmatik ROBO’ya emanet ediyor. Sektörde bir kaç şirket daha Fonmatik ROBO’ya benzer uygulamalar geliştirdi. Fibaemeklilik müşterileri de fon dağılım değişikliği haklarını, uzman portföy yönetim şirketlerine devredebiliyor. Portföy yönetim şirketleri, katılımcıların getiri beklentileri ve risk profillerine göre BES birikimlerini optimum düzeyde artırmayı hedefliyor.
‘Katılımcıların fon dağılımlarını değiştirme eğilimi artacak‘
Fon dağılımını değiştiren sözleşmelerin, toplama oranında bir miktar artış yaşandığını belirten Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Yılmaz Ertürk, “Bununla birlikte, bireysel emeklilik sisteminde, halen katılımcıların finansal okuryazarlığının ve fonlarını finansal gelişmelere göre değiştirme alışkanlıkları oldukça düşük” diyor. Yapılan mevzuat değişikliği ile bireysel emeklilik katılımcılarının yıl içerisindeki fon dağılım değişikliği hakkı sayısının 6’dan 12’ye yükseltildiğini hatırlatan Ertürk, şunları söylüyor: “Bu konuda, hem şirketimiz hem de sektörde faaliyet gösteren diğer firmalar tarafından yakın zamanda yoğun iletişim faaliyetleri yürütüldü. Bu çalışmaların, kişilerdeki fon dağılım değiştirme eğiliminin ve bu konudaki farkındalığın artmasını zaman içinde sağlayacağını öngörüyoruz. Bunun yanı sıra, sektördeki robot fon danışmanlığı hizmetlerinin sayısı fazlalaştıkça ve hizmet içerikleri geliştikçe fon dağılım değiştirme hakkını, portföy yönetim şirketlerine devreden kişilerin artmasını ve değişiklik yapılan sözleşme adedinin toplam içerisindeki payının yükselmesini bekliyoruz.”
‘Aracılar da fon dağılımı değişikliğinde etkili oluyor‘
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) katılımcıların fon dağılımlarını değiştirme eğilimleri konusunda, özellikle 2 faktörün etkili olduğunu belirten IPFS Brokerlik Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Gümürdülü, “İlki, acente ve broker gibi aracılar, BES satışı yaptıkları müşterilerini bilgilendiriyor ve onları daha fazla getiri elde etmeleri için fon dağılımlarını değiştirmeye teşvik ediyor. İkinci faktör de BES’in bilinirliği arttıkça, son yıllarda gelir düzeyi ve finansal okuryazarlığı yüksek bireyler de sisteme girmeye başladı. Bu bireyler, fonları ile yakından ilgileniyor ve fon değişiklik hakkını daha fazla kullanıyor” dedi.
Fon dağılım değişikliğinde mobil uygulamalar da etkili
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES), son zamanlarda fon dağılımını değiştiren katılımcı sayısında, ciddi boyutlarda olmamakla birlikte, bir artış yaşandığını belirten BNP Paribas Cardif Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, şunları söylüyor: “Yılda en az 1 kez fonlarını değiştirenlerin oranının bu yıl yüzde 15’ler seviyesine yükselmiş olacağını tahmin ediyorum. BES’e, mobil uygulamaları kullanan 20’li 30’lu yaşlarda yeni jenerasyonların girmesi, emeklilik şirketlerinin mobil uygulamalarının yeni özelliklerle zenginleştirilmesi, katılımcıların 1 yılda fon dağılımını değiştirme hakkının 12’ye çıkarılması, emeklilik fonlarının son 2 yıldaki yüksek getirileri katılımcıların fon dağılımını değiştirmesinde de etkili oluyor. Temmuz ayında başlayan BEFAS uygulamasının da katkısıyla önümüzdeki dönemde katılımcıların fon dağılımlarını değiştirme oranı artacak.”
