Bireysel Emeklilik Sistemi 2017 itibariyle zorunlu olacak. Türkiye’de ilk olarak 2000 yılında hayata geçirilen BES’e katılım ile birlikte 45 yaş altı 13 milyon çalışanın sisteme dahil olması bekleniyor.
Peki sistemde mevcut finansal durum ne, ekonomiye ne katkı sağlayacak? Destek Yatırım Menkul Değerler Araştırma Uzman Yardımcısı Aysun Göksu değerlendirdi.
BES ile 13 yılda 48,5 trilyon birikti
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), temelleri 2000 yılında atılan ve emeklilik dönemlinde ek gelir sağlamak üzere oluşturulmuş bir sistemdir. Emeklilik Gözetim Merkezi(EGM) verilerine göre, son 2010 yılından bugüne sistemin katılımcı sayısı yüzde 180 artış göstererek yaklaşık 6 milyon 402 bin kişiye ulaşmış bulunuyor. 2003 yılı başından bugüne katılımcı fon tutarı 48 trilyon 538 milyar TL’yi aşarken, yatırıma yönelen tutar 40 trilyon 102 milyar TL seviyesine ulaşmış bulunuyor.
Hatırlanacağı üzere bireysel emekliliğin teşvik edilmesine yönelik çalışmalar kapsamında 2013 yılından itibaren geçerli olmak üzere yüzde 25’lik devlet katkısı uygulamaya konulmuştu.
Devlet katkısı teşvikinin uygulandığı 2013 yılı başından bugüne katılımcı sayısında yüzde 104’lük bir artış gözlenirken katılımcı fon büyüklüğü yüzde 110, yatırıma yönelen fon büyüklüğü ise yüzde 130 artış göstermiştir.
EGM verilerine göre, 22 Temmuz itibariyle katılımcı fon tutarı toplamda 48 milyar 538 milyon TL, yatırıma yönelen fon büyüklüğü 40 milyar 102 milyon TL, katılımcı sayısı ise, 6.4 milyona ulaşmış bulunuyor.
6.7 milyon çalışan için zorunlu olacak
Geçtiğimiz Mayıs ayı sonunda Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) otomatik katılım uygulamasına dönük mevzuat çalışmalarında son aşamaya gelindiğini belirtmişti. Geçtiğimiz günlerde bireysel emeklilik uygulanmasını öngören tasarı Meclis’e sunuldu. Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli’nin açıklamasına göre yeni BES düzenlemesiyle yaklaşık 6.7 milyon çalışanın otomatik BES kapsamına alınmasını beklenirken 10 yıllık dönemde 90 milyar TL’lik tasarruf oluşturulması öngörülüyor. Düzenlemeye göre, 45 yaşını doldurmamış çalışanlar bireysel emeklilik planına dahil edilecek. Katkı payı ise, çalışan kazancının yüzde 3’ünü oluşturuyor.
1 Ocak 2017 tarihi itibariyle uygulamaya konulacak olan yeni sistemin tasarruf oranını yukarı çekmesi bekleniyor. Dünya Bankası verilerine göre son 28 yıllık dönemde Türkiye’de tasarruf oranı düşüş eğilimi göstererek %15 seviyesine gerilemiş bulunuyor. Ekonomik sistem içerisinde önemli bir yere sahip olan BES’e getirilen yeni düzenlemelerin bireysellere sağlayacağı katkının yanında ekonomiye sağlanan uzun dönemli kaynak artışına ve tasarruf eğiliminin artmasına da katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Tüm bunların yanında BES’in gelişmesiyle birlikte yeni istihdam olanaklarının oluşması, büyümeye olumlu katkı sağlaması ve sermaye piyasalarının derinleşmesi sistemin sağlayacağı diğer önemli faydalar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Dünyada durum nasıl?
Bireysel emeklilik sisteminde dünyadaki görünüme baktığımızda, en iyi emeklilik sistemini simgeleyen Melbourne Mercer Küresel Emeklilik Endeksi’ne göre, Danimarka kamu emeklilik geliri, zorunlu mesleki emeklilikle dünyanın önde gelen emeklilik sağlayıcı ülkesi olarak ilk sırada yer alıyor. Hollanda ise endeks değeri ile sıralamada ikinci ülke olarak yer alıyor. Üçüncülük ise Avustralya’nın. ABD ve Kanada ise, gelire bağlı emeklilik sistemi, gönüllü mesleki emeklilik planları ve hane halkı tasarruflarına göre dördüncü sırada yer alıyor.
