İstanbul Üniversitesi’nin yayınladığı raporda doğal afet riski ilk sırada yer aldı. Olasılık açısından riskler sıralamasında ise genç işsizlik ilk sırada.
İstanbul Üniversitesi Risk ve Denetim Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Davut Pehlivanlı tarafından yapılan Ulusal Risk Envanteri‘nin oluşturulması çalışması tamamlandı ve Ulusal Risk Raporu başlığıyla yayınlandı.
Türkçe ve İngilizce yayınlanan rapor, 407 katılımcının destek verdiği Ulusal Risk Envanteri isimli online ortamda gerçekleştirilen anket çalışmasına dayanıyor. Ankete ağırlıklı olarak finans uzmanları, risk yönetimi uzmanları ve denetim uzmanları dahil edildi. Üst düzey yöneticiler ve yönetim kurulu üyesi pozisyonundaki finans geçmişi olan profesyoneller de ankete destek verdi.
Risk yönetiminin artan önemi
Risk yönetiminin artan önemine de vurgu yapılan rapor la ilgili “Günümüzde işletmeler, kamu kesimi ve sivil toplum kuruluşları geçmiş yıllara kıyasla daha fazla riske maruz kalmaktadır. Buna paralel olarak risk yönetimi olgunluğunun da arttığı görülmektedir. Risk yönetimi bütün kuruluşlar açısından bütünleşik bakış açısıyla yönetilmesi gereken, üst yönetimin desteği ve risk odaklı süreç yapılanması ile birlikte değerlendirilmesi gereken kritik ve kapsamlı bir çalışma alanıdır. Ulusal Risk Envanteri çalışmasının temel hedefi organizasyonların karşılaşabileceği anahtar risklerin tanımlanması ve değerlendirilmesidir. Bu çalışma sonuçları itibariyle işletmelerin üst yönetimine ve kamu kesimi yöneticilerine kurumsal stratejilerinin oluşturulması ve güncellenmesi aşamasında rehber dokuman olma hedefindedir” denildi.
Ulusal Risk Envanteri çalışmasında ekonomi, jeopolitik, teknoloji, toplumsal ve çevre kökenli riskler üzerine odaklanıldı. Etki açısından ilk 10 risk şöyle sıralanıyor
- Doğal afet riski
- Döviz kuru riski
- Ekosistemin çökmesi ve su krizleri riski
- Kredi ödeme problemleri riski
- Genç işsizliği riski
- Bölgesel çatışmalar riski
- Derin ya da yaygın yoksulluk riski
- Siber saldırı riski
- Yolsuzluk riski
- Piyasadaki olumsuz gelişmeler riski
Olasılık açısından ilk sırada ise genç işsizliği riski yer alıyor. Genç işsizliği riski olasılık yönünden 1. sırada; etki/maliyet açısından ise 5. sırada bulunuyor.
2019 yılı Eylül ayı itibariyle genel işsizlik oranı yüzde 13.8 seviyesinde, genç işsizlik oranı yüzde 4.5 puan artışla yüzde 26.1 olarak gerçekleşmişti.
Raporda 2. sırada yer alan döviz riskiyle ilgili “Döviz kurunun yükselme ihtimalinin davranışsal boyutta bireylerin ve kurumların kararlarını etkileme ihtimali de yüksektir. Bireylerin ve işletmelerin döviz kur riskine karşılık TL mevduattan döviz mevduatına geçtikleri anlaşılmaktadır. Sonuç olarak ekonomi yönetiminin bu riski yönetmesi açısından/bakımından ekonomide öncü göstergelerin olumluya dönmesinin yanı sıra, doğru bir iletişim stratejisinin önemi de çok yüksektir” yorumu yapılıyor.
Rapordan çıkarılan diğer sonuçlar ise şöyle:
“2019 yılı Eylül ayında İstanbul merkezli 5.9 şiddetinde gerçekleşen deprem, doğal afet riskinin yüksek seviyede skorlanmasına neden olmuştur. Doğal afet riski, risk envanterinde 3. sırada yer almıştır.”
“Yolsuzluk başlığı tüm dünyada kritik bir risk olarak tartışılan bir konudur. Yolsuzluklar ile ekonominin genel seyri arasında paralellik vardır. Ekonominin yükselme dönemlerinde genel olarak yolsuzluk beklentisinin düştüğünü görmekteyiz. Yolsuzluk riski bizim çalışmamızda risk envanterinde 4. sırada yer almıştır.”
“Kredi geri ödeme problemleri riski, risk envanterinde 5. sırada yer almıştır. Ekonomi yönetimindeki tüm aktörlerin dikkati finansmana erişim kanalları ve bankacılık sektörü kritik verileri üzerindedir. Son yıllarda devreye alınan KGF uygulaması da bu amaçla etkin bir şekilde çalışmaktadır.”
“Suriye krizi ile birlikte bölgesel çatışma riski yükselmiş ve risk envanterinde 6. sırada yer almıştır. Yine Suriye krizine bağlı olarak yabancı işçi problemleri kaynaklı risk 18. sırada ve ekonomik göç riski de 26. sırada yer almıştır.”
“Piyasalarda yaşanması muhtemel olumsuz gelişmeler anket katılımcılarına sorulmuş ve 7. sırada skorlanmıştır.”
“Ulusal politik kutuplaşma riski 8. sırada skorlanmıştır. Toplumun beklentisi kutuplaşmanın artacağı yönündedir. Bu alandaki tartışma konuları da doğal olarak yüksek skorlanan riskler arasında yer almaktadır.”
“Büyük iktisadi güçler arasındaki ekonomik çatışmalar riski 9. sırada yer almıştır. Medya yankı odaları ve ‘sahte haberler’ riski de 10. sırada yer almaktadır.”
Olasılık Açısından İlk 10 Risk
- Genç işsizliği riski
- Yolsuzluk riski
- Medya yankı odaları ve “sahte haberler” riski
- Döviz kuru riski
- Kredi ödeme problemleri riski
- Ulusal politik kutuplaşma riski
- Piyasadaki olumsuz gelişmeler riski
- Doğal afet riski
- Bölgesel çatışmalar riski
- Ekonomide zayıf büyüme riski
İlk 10 Risk
| Kategori | Sıra | İlk 10 Risk |
| Ekonomi | 1 | Genç işsizliği riski |
| Ekonomi | 2 | Döviz kuru riski |
| Jeopolitik | 3 | Doğal afet riski |
| Ekonomi | 4 | Yolsuzluk riski |
| Ekonomi | 5 | Kredi ödeme problemleri riski |
| Jeopolitik | 6 | Bölgesel çatışmalar riski |
| Ekonomi | 7 | Piyasadaki olumsuz gelişmeler riski |
| Toplumsal | 8 | Ulusal politik kutuplaşma riski |
| Toplumsal | 9 | Büyük güçler arasındaki ekonomik çatışmalar riski |
| Jeopolitik | 10 | Medya yankı odaları ve “sahte haberler” riski |
İlk 10 Sonrası Riskler
| Kategori | Sıra | Riskler / Risks |
| Toplumsal | 11 | Medya yankı odaları ve “sahte haberler” riski |
| Teknoloji | 12 | Siber saldırı riski |
| Ekonomi | 13 | Ekonomide zayıf büyüme riski |
| Toplumsal | 14 | Eşitsizliğin derinleşmesi riski |
| Çevre | 15 | Ekosistemin çökmesi ve su krizleri riski |
| Toplumsal | 16 | Fikir özgürlüklerine müdahale riski |
| Ekonomi | 17 | Mevzuat ve düzenlemedeki değişiklikler riski |
| Ekonomi | 18 | Yabancı işçi riski |
| Teknoloji | 19 | Veri hırsızlığı riski |
| Toplumsal | 20 | Anayasa ve sivil toplumun erozyonu riski |
| Ekonomi | 21 | Likidite riski |
| Jeopolitik | 22 | Terörist saldırılar riski |
| Jeopolitik | 23 | İnsan haklarının ihlali riski |
| Toplumsal | 24 | İş gücünün niteliksel eksiklikleri riski |
| Jeopolitik | 25 | İç politikalara dış müdahaleler riski |
| Ekonomi | 26 | Ekonomik göç riski |
| Teknoloji | 27 | Bilgi teknolojileri altyapılarının çökmesi riski |
| Ekonomi | 28 | Artan rekabet riski |
| Çevre | 29 | İklim değişikliğinin Türkiye ekonomisine olumsuzlukları riski |
| Teknoloji | 30 | Bilgi teknolojileri altyapı eksiklikleri riski |
| Teknoloji | 31 | Teknolojik gelişmelerin olumsuzlukları riski |
| Ekonomi | 32 | Varlık fiyatlarında balon etkisi riski |
| Teknoloji | 33 | İş kesintileri riski |
| Jeopolitik | 34 | Ticaret ve yatırım konusunda korumacılık riski |
| Jeopolitik | 35 | Uluslararası birliklere duyulan güven kaybı riski |
| Ekonomi | 36 | İtibar ve marka değeri kaybı riski |
| Ekonomi | 37 | Çok taraflı ticaret kurallarının ve anlaşmalarının erozyonu riski |
| Teknoloji | 38 | İnovasyon ve müşteri ihtiyaçalarını karşılamada başarısızlık riski |
| Toplumsal | 39 | Etnik şiddet riski |
| Toplumsal | 40 | Askeri müdahaleler riski |
| Jeopolitik | 41 | Sivil huzursuzluk (grevler ve isyanlar dahil) riski |
| Jeopolitik | 42 | Yangın ve patlama riski |
Kadınlar risk değerlendirmesinde daha hassas
Cinsiyetin risklerin değerlemesinde de kadın katılımcıların risk değerlemesinde daha hassas oldukları ve daha yüksek etki ve olasılık değerlendirmesi yaptıkları görülüyor. Bu tür riskler erkek katılımcılar için ilk 10 risk arasında yer almazken kadınlarda ilk 10 risk içinde yer aldığı dikkat çekiyor
| Bay Sıralama | Risk | Bayan Sıralama |
| 1 | Genç işsizliği riski | 2 |
| 2 | Döviz kuru riski | 4 |
| 3 | Doğal afet riski | 3 |
| 4 | Kredi ödeme problemleri riski | 8 |
| 5 | Yolsuzluk riski | 1 |
| 6 | Bölgesel çatışmalar riski | 10 |
| 7 | Piyasadaki olumsuz gelişmeler riski | 6 |
| 8 | Ulusal politik kutuplaşma riski | 15 |
| 9 | Büyük güçler arasındaki ekonomik çatışmalar riski | 18 |
| 10 | Medya yankı odaları ve “sahte haberler” riski | 12 |
| 17 | Derin ya da yaygın yoksulluk riski | 5 |
| 21 | Yabancı işçi riski | 7 |
| 15 | Eşitsizliğin derinleşmesi riski | 9 |
