Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), trafik sigortası primlerinin belirlenmesinde büyük etkisi olan ölüm sayılarına, kaza nedeniyle hastanelere gönderilen ve 30 gün içerisinde hayatını kaybedenlerin sayılarını da ekledi. Buna göre geçtiğimiz yıl 7 bin 530 kişi hayatını kaybetti.
Yollarda trafik sigortasının verdiği güvenle yol alıyoruz. Yüksek fiyat artışlarıyla gündeme gelen ve kangren hali alan trafik sigortasında primlerin düşmesi için çeşitli yöntemler deneniyor.
Kanun değişikliğinin ardından artık tüm şirketlerin fiyatları Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’nin (SBM) teklif alma ekranında görünebiliyor. Böylelikle vatandaşın en uygun fiyatı veren şirketle çalışması, sonuç olarak ise şirketler arasında fiyat rekabeti yaratılarak primlerin düşmesi hedefleniyor.
Sigorta şirketleri, şu anda trafik sigortası primlerini serbestçe belirliyor ve her ay primleri değiştirebiliyor. Bu fiyatlar belirlenirken de üç temel aşamaya dikkat ediliyor. Bunlar, ödenen bedeni hasar tazminatları (ölüm ve sakatlıklar), maddi hasar tazminatları ve değer kaybı olarak sıralanıyor. Ancak bu noktada en önemli veri, trafik kazasında hayatını kaybeden ve sakat kalan kişilerin sayısı oluyor. Hatta risk primlerinde yaklaşık yüzde 60’lık payı bulunuyor. Ayrıca ülkemizde trafikte seyreden araçların sayısının da bilinmesi gerekiyor. Sonrasında ise aktüeryal hesaplar yapılarak primler oluşturuluyor. Bir noktanın altını çizmekte fayda var: Trafik sigortalarında primler, kazalarda hayatını kaybeden kişilerin azalmasıyla da doğru orantılı.
Kazadan 30 gün sonraki ölümler de istatistiklerde
Şirketler, primlerde büyük etki yaratan ölüm ve sakatlanma oranlarında Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerini kullanıyor. TÜİK verilerinde 2015 yılına kadar sadece olay yerinde hayatını kaybedenlerin sayısının yer alması fiyatlamanın sağlıklı olmasını engelliyordu. Ancak ilk defa 2015 yılı kaza istatistiklerindeki ölüm sayılarına, trafik kazasında yaralanıp sağlık kuruluşlarına sevk edilenlerden kazanın sebep ve tesiriyle 30 gün içinde ölenlere ait istatistikler de dahil edildi. 2014 yılında ölü sayısı toplamda 3 bin 254 kişi olarak belirlendi. 2015 yılında kaza sonrası ölüm istatistiklerinin de eklenmesiyle toplam ölü sayısı 7 bin 530 kişi olarak tespit edildi. 2015 yılında meydana gelen 183 bin 11 adet ölümlü yaralanmalı trafik kazası sonucunda 3 bin 831 kişi kaza yerinde, 3 bin 699 kişi ise yaralanıp sağlık kuruluşlarına sevk edildikten sonra kazanın sebep ve tesiriyle 30 gün içinde hayatını kaybetti.
Fiyatlamaya olumlu yansıyacak Sadece olay yeri ölümleri içeren rakamlar şirketlere trafik sigortasında görünmeyen maliyet olarak yansıyordu. Yeni istatistikler ise şirketlerin vefat dosyalarına ilişkin daha isabetli bir karşılık ve yükleme yapma şansı verecek. Yani, fiyatlamaya olumlu etkisi olacak. Sadece 2015 yılına ait kaza sonrası ölümlere ait istatistikler bu haliyle şirketlerin üzerinden yükü almasa da bundan sonraki yıllarda yayınlanacak veriler trafik sigortasındaki bu maliyete ışık tutacak ve veri çalışmasında fayda sağlayacak.
2015’te 1.3 milyon kaza gerçekleşti
Ülkemiz karayolu ağında 2015 yılında toplam 1 milyon 313 bin 359 adet trafik kazası meydana geldi. Bu kazaların 1 milyon 130 bin 348 adedi maddi hasarlı, 183 bin 11 adedi ise ölümlü yaralanmalı trafik kazası olarak gerçekleşti. Yıl içerisinde meydana gelen ölümlü yaralanmalı trafik kazalarının yüzde 75’i yerleşim yeri içinde yüzde 25’i ise yerleşim yeri dışında meydana geldi. Altyapısı geliştirilmiş yollar, yollarda alınan önlemler, araçlardaki teknolojilerin artması, emniyet kemeri kullanımı, araç kullanım hızının düşmesi gibi önlemler sayesinde trafik kazalarının azalması bekleniyor.
Aktüerler Derneği Genel Sekreteri Cenk Yalçın:
Faydası olacak ama sadece 2015 verisi yeterli değil
Şirketlerin aktüeryal fiyatlandırma çalışmaları geçmiş tazminat verisinin üzerine henüz raporlanmamış ve eksik raporlanmış tazminatlara ilişkin yükün geleceğe dair tahmin edilmesi yoluyla yapılıyor. Bu çalışmada geleceğe dönük tahmin yapmanın zorlaştığı noktalardan birisi kaza sonucu ölümlere dair sonuçlardır. İstatistiklerden de gördüğümüz gibi kaza yerinde ölümler azalıyor, maluliyetler artıyor ve kaza sırasında ağır yaralı/malul olan kişilerin ne oranda hayatını kaybedeceği sigorta şirketi için önemli bir detay oluyor. Bu detay yardımıyla şirket vefat dosyalarına ilişkin daha isabetli bir karşılık ve yükleme yapma şansı elde edebilir. Fakat henüz 2015 yılına ait verinin yayınlanmış olması bu verinin şu an için kullanılabilirliğini azaltıyor. Önümüzdeki yıllarda trendler görüldükçe veri çalışmalarda fayda sağlamaya başlayacaktır. Şirketlerin nihai vefat frekansını belirlemede bu tür istatistiklerden zaman zaman faydalandığı söylenebilir. Fakat sadece bu verinin kullanıldığı fikrine kapılmamak gerekir. Daha çok yardımcı bir faktör olarak düşünmek gerekir. Bu verinin kullanımında trend analizi önemlidir ve sadece 2015 verisinin olması şimdilik bu veriyi yetersiz kılmaktadır. Yine de bu önemli bir gelişmedir ve fiyatlama sürecine faydası olacağını düşünüyoruz.
