AvivaSA Emeklilik ve Hayat CEO’su Meral Eredenk Kurdaş, Türkiye’nin 125,2 milyar Euro emeklilik dönemi tasarruf açığı bulunduğunu belirterek, “Emekli nüfusun hak ettiği yaşam standartlarında yaşayabilmesi için açığın kapatılması gerekiyor. Alınabilecek önlemlerden olan ‘otomatik katılım’ ise bu açığın kapatılmasında önemli faktörlerden biri” dedi.
AvivaSA Emeklilik ve Hayat’ın ortaklarından Aviva’nın Deloitte işbirliğiyle, Türkiye ve Avrupa’nın dokuz ülkesinde, ‘emeklilik döneminde belirli bir yaşam kalitesine sahip olmak için her yıl ne kadar tasarruf etmek gerektiğini’ ortaya koyan, “Emeklilik Dönemi Tasarruf Açığı” araştırmasını gerçekleştirdi. AvivaSA, araştırmanın detaylarını Feriye Palace’ta gerçekleşen basın toplantısında açıkladı. Araştırmaya göre, emeklilik tasarruf açığı tüm Avrupa için sorun teşkil ediyor. Emeklilik dönemi tasarruf açıkları kıta genelinde toplam 2 trilyon Euro’ya dayanıyor. Emeklilik tasarruf açığı veren ülkeler arasında ilk sırayı 461 milyar Euro ile Almanya alırken, İngiltere ikinci ve Fransa üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye 125,2 milyar Euro ile beşinci sırada bulunuyor.
Her yıl Türkiye’de kişi başı 3.2 bin Euro tasarruf yapılması gerekiyor
2017 ile 2057 yılları arasında emekli olacak nüfusun, var olan hayat standartlarını emeklilik dönemlerinde de devam ettirebilmesi için Türkiye’nin her ay 266 Euro, her yıl kişi başı 3 bin 200 Euro, toplamda ise 125,2 milyar Euro ek tasarruf yapması gerekiyor. 2016 yılı ortalama yıllık kişi başı emeklilik tasarruf açığına bakıldığında, emeklilik yaşına yakın bir bireyin (60 yaş) yılda 8.000 Euro ek tasarruf yapması gerekirken; 20 yaş grubundaki bir bireyin 1.000 Euro ek tasarruf yapmasının yeterli olacağı göze çarpıyor.
Toplamda 125,2 milyar Euro ek tasarruf, GSYİH’nin yüzde 19’una denk geliyor. 125,2 milyar Euro ile ülkemiz, emeklilik tasarruf açığında beşinci sırada, ama GSYİH ile kıyaslandığında açığı en fazla olan ülkeyiz.
Emeklilik tasarruf açığını kapatmada bireysel emeklilik tasarruflarının artırılması, bireyler için en uygun çözüm olarak görülüyor. Açığın kapanmasında otomatik katılımın payının da yüksek olması öngörülüyor. AvivaSA Emeklilik ve Hayat CEO’su Meral Eredenk Kurdaş’a göre otomatik katılım emeklilik tasarruf açığının yüzde 80’ine çare olabilir.
“Sorunun çözümü için tüm paydaşlar harekete geçmeli”
Türkiye ve Avrupa’daki emeklilik sisteminin irdelendiği araştırmanın sonuçlarını paylaşan Meral Eredenk Kurdaş, “Türkiye gibi birçok ülke, gelecekteki büyük tasarruf açığına şimdiden dikkat etmeli ve derhal önlemler almaya başlamalı. Ayrıca, Avrupa ve Türkiye giderek yaşlanıyor. 2057 yılında Avrupa’da yaşlı nüfus, yüzde 60’a (şu an yüzde 30), Türkiye’de ise yüzde 40’a (şu an yüzde 11) ulaşacak. Bu gerçek açığın daha da artacağı anlamına geliyor” dedi.
Düşük istihdam oranı açığın en önemli nedeni
Düşük istihdam oranının özellikle ülkemiz için, emeklilik tasarrufu açığını olumsuz etkileyen başlıca faktörler arasında yer aldığını belirten Kurdaş, Türkiye’de genç nüfus fazla olmasına rağmen Avrupa’da 15-64 yaş arası erkek nüfusun yüzde 71’inin kadın nüfusun ise yüzde 60’ının hala çalıştığını, Türkiye’de ise 15-64 yaş arası erkek nüfusun yüzde 70’nin kadın nüfusun da sadece yüzde 30’unun çalıştığını açıkladı. Raporda her ülkeden her yaştan insanın emeklilikleri için daha fazla tasarruf etmeleri gerektiğinin vurgulandığını açıklayan Kurdaş, bu sorunun çözümü için, konunun tüm paydaşlarının üstlerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerektiğini söyledi.
İngiltere ve Polonya’da açık kapanıyor
Bir ülkedeki açığı artıran nedenler arasında, düşük düzeyli emekli maaşları, emeklilik maaşındaki artışın çalışan maaşlarındaki artışın gerisinde kalması ya da düşük yıllık gelir sigortaları getiri oranları olduğunu belirten Kurdaş, sözlerine şöyle devam etti: “2010’dan bu yana Almanya, Fransa, İngiltere ve Polonya gibi ülkelerdeyse emeklilik dönemi tasarruf açığı düşüyor. Bir ülkenin açığı kapatmasına yardımcı olan nedenler içinde, emeklilik maaşlarındaki artış, bireysel emeklilikte tasarruf yapanların sayısındaki artış ya da bireylerin emekliliklerini ertelemelerine yol açan artan emeklilik yaşı sayılabilir.”
GSYİH ile kıyaslandığında açığı en fazla olan ülke Türkiye
Emeklilik dönemi tasarruf açığı ülkelerin 2016 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’sı (GSYİH) ile kıyaslandığında ise sıralama tamamen değişiyor. Bu durumda Türkiye, GSYİH’nin yüzde 19’una denk gelen açığı ile ilk sıraya çıkıyor. Türkiye’yi yüzde 17’lik oranla İspanya, yüzde 15 ile Almanya takip ediyor. Avrupa Birliği’nin toplam emeklilik dönemi tasarruf açığı ise tüm bölgenin GSYİH’sinin yüzde 13’üne denk geliyor.
Hiçbir çözüm tek başına yeterli değil!
2057 yılına gelince, 15 yaş üstü Avrupa nüfusunun yüzde 60’ının, Türkiye nüfusunun ise yüzde 40’ının yaşlı olacağı gerçeği, emekli nüfusunun her geçen yıl artması ve açığın, önlem alınmazsa yükselmesi anlamına geliyor. Analizler, hem Avrupa hem de ülkemiz için, gayrimenkul, menkul kıymetler gibi hiçbir önlemin tek başına bu açığı tümüyle kapatamayacağını gösteriyor. Bireysel emeklilik tasarruflarının artırılması, tasarruf edebilecek bireyler için en uygun çözüm olarak gösteriliyor.
Sadece politik önlemlerin bile açığı tek başına kapatamayacağını vurgulayan Kurdaş, şöyle konuştu: “Emeklilik yaşını 5-10 yaş artırmak gibi radikal kararlar bile açığı sırasıyla yüzde 25 ya da 50 kadar düşürebiliyor. Emeklilik maaşını yüzde 10 artırmak tasarruf açığında sadece yüzde 25’lik bir düşüşe neden oluyor ki bunun da günümüzün ekonomisinde uygulanabilmesi kolay görünmüyor. Alınabilecek önlemler içerisinde, bireysel emeklilik tasarrufunun artırılması en uygun çözüm olarak görünüyor.“
Başta Türkiye ve İspanya olmak üzere, bazı ülkelerde tasarruf açığının arttığını belirten Kurdaş, “Tüm Avrupa, hala ciddi bir emeklilik tasarruf açığı ile karşı karşıya. Raporun yapılması gerekenler kısmında, ‘Hükümetler OECD tarafından da savunulan otomatik katılıma olanak sağlamayı ve daha yüksek birikim seviyelerini teşvik etmeyi sunmayı düşünmeliler’ diyoruz” ifadesinde bulundu.
BES’e otomatik katılım sorunun çözümü için çok önemli bir adım
Kurdaş, sözlerine şöyle devam etti; “Hükümetimizin yeni yılla birlikte uygulamaya koyacağı ‘otomatik katılım’ ile bu konuda ilk adımın atılmış olduğunu düşünüyoruz. Otomatik katılım sistemi; ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, İtalya gibi birçok ülkede uygulanıyor ve hiçbir ülkede, yüzde 25 gibi yüksek bir devlet katkı payı bulunmuyor; bunu da çok önemsiyoruz. Otomatik katılımı, geniş kitlelerin kolay bir biçimde Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) dâhil olmalarını ve ülkemizde tasarruf açığının azaltılmasını sağlayacak önemli bir uygulama olarak değerlendiriyoruz. İngiltere’nin otomatik katılımı kullanması sonucunda 6,5 milyon kişi daha emeklilik dönemi için birikim yapmaya başladı ve 2010’dan bu yana İngiltere’de açığın düşmesine katkı sağladı. Otomatik katılımın tam anlamıyla başarılı olması için işveren katkısının da çok önemli bir etken olduğunu düşünüyoruz. Yurt dışındaki başarılı örneklerde, işveren katkısının olması kritik başarı faktörü olmuştur. Ülkemiz için yeni süreçte, konunun tüm paydaşları üstlerine düşen sorumluluğu yerine getirmeliler.”
10 yılda 90 milyar TL’lik varlık büyüklüğü
Tasarruf açığını kapatmada BES’in en kritik etkenlerden biri olduğunu sözlerine ekleyen Kurdaş; “BES’te Eylül ayı sonu itibariyle, 6 milyon 485 bin katılımcı ve yaklaşık 50,9 milyar TL katılımcı fon tutarı büyüklüğüne ulaşıldı. Otomatik Katılım’ın getireceği en büyük ivme, BES pazarının iki kattan fazla genişlemesi olacak. Ülkemizde, toplam yaklaşık 18 milyon ücretli çalışan var. Bunun 13 milyonu 45 yaş altında. Kamu tarafından yapılan tahminlerde yeni sistemde, 10 yıllık dönemde 90 milyar TL’lik toplam varlık büyüklüğüne ulaşılması bekleniyor. Temel amaç benzer ülkelere nazaran oldukça düşük olan toplam tasarruf oranını yükseltmek” dedi.
