45 yaş altı çalışanların otomatik olarak Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olmasını sağlayacak uygulama 1 Ocak’ta başlıyor. 2 aylık cayma hakkını kullanmayıp, sistemde kalmaya devam edenlere yüzde 25 devlet katkısının yanı sıra devlet, bir defaya mahsus 1.000 TL katkı sağlayacak.
ALP SÜER / HAYATIMIZ SİGORTALI
Türkiye’de AK Parti Hükümeti’nin tasarrufları artırmak amacıyla büyük önem verdiği Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), istikrarlı şekilde büyümeyi sürdürüyor.
Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM), 12 Ağustos tarihli verilerine göre sistemde katılımcı sayısı 6.5 milyona yaklaşırken, katılımcıların fon tutarı ise 49.7 milyar TL’ye ulaştı. Burada küçük bir parantez açıp, 15 Temmuz’daki darbe girişiminin bir aylık süreçte BES’i de olumsuz etkilediğini ve söz konusu olay olmasaydı, bu rakamların daha yüksek olacağını belirtmekte yarar var. Son gelen veriler ışığında, şoku çabuk atlatan ve yeniden büyümeye başlayan BES’te geçen ay çok önemli bir gelişme yaşandı. 45 yaş altındaki çalışanların, otomatik olarak BES’e katılmasına olanak sağlayan ‘Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda Değişiklik Yapılması’na Dair Kanun Tasarısı’, 10 Ağustos’ta Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilerek yasalaştı. 1 Ocak 2017’de başlayacak yeni uygulama, 45 yaş altı çalışanlara büyük avantaj sağlıyor. 2 aylık cayma hakkını kullanmayıp, sistemde kalmaya devam edenlere devletin, bir defaya mahsus 1.000 TL katkı sağlaması bu avantajların başında geliyor. Yeni uygulama, hiç kuşku yok ki sistemde katılımcı sayısını da katlayacak. Ancak, otomatik katılım uygulamasının başarılı olabilmesi için işverenlere, çalışanlara ve bireysel emeklilik şirketlerine çok büyük görevler düşüyor.
Sistem ‘zorunlu’ değil!
Otomatik katılımla ilgili yeni düzenleme hakkında görüşlerine başvurduğumuz emeklilik şirketi yöneticilerine göre yeni düzenleme olumlu ve beklentiler doğrultusunda gerçekleşti. Basında da geniş yankı bulan düzenlemenin ana hatlarından bahsedecek olursak, düzenleme öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıtlı, bir işyerinde çalışan ve ‘45 yaşını’ doldurmamış tüm özel ve kamu çalışanlarını kapsıyor. Ancak, sistemin başlangıçta, tüm işyerlerini değil, 100 ve üzeri çalışanı olan işyerlerini kapsayacağı ileri sürülüyor. Bu konuda, nihai kararı ise Bakanlar Kurulu verecek.
Türkiye’de kamu çalışanları da dahil olmak üzere 100 ve üzeri çalışanlar dikkate alındığında yaklaşık 7 milyon kişilik potansiyelden söz ediliyor ki, bu az buz değil, BES’te neredeyse şu andaki katılımcı sayısına eş değer bir rakamı temsil ediyor.
Düzenlemeyle ilgili en önemli husus da şu; otomatik katılım bazı yayın organlarında yer aldığı gibi aslında ‘zorunlu’ bir uygulama değil. Buradaki zorunluluk, işverenlerle ilgili. İşverenler bir emeklilik şirketiyle anlaşacak.
Her ayın başında çalışanı için ödediği maaştan kesinti yapıp, emeklilik planına aktaracak. Ancak, ilgili düzenlemeye göre çalışanların, kendi isteği ile 2 ay sonra sistemden ayrılabileceği (cayma hakkı) göz önüne alındığında sistemde zorunluluktan bahsetmek çok da doğru değil.
Gelir sigortası alan avantajlı
Yeni düzenleme ile ilgili görüşlerine başvurduğumuz sektör temsilcileri hep bir ağızdan “Keşke, sistemde işveren katılımı da olsaydı” diyor. Malum sebeplerden (asgari ücretteki artış gibi) dolayı bu söz konusu olamadı. Ancak, yeni düzenlemede sistemi cazip hale getirecek birkaç önemli husus söz konusu: Öncelikle otomatik katılımla, BES’e dahil olan çalışanların ‘cayma hakkını’ kullanmaması halinde devlet de bir defaya mahsus olmak üzere 1.000 TL katkı sağlayacak. Ayrıca, çalışanlar hesaplarında bulunan birikimi en az 10 yıllık düzenlenecek ‘yıllık gelir sigortası’ kapsamında almayı tercih ederlerse emeklilikte birikimin yüzde 5’i kadar ek devlet katkısı ödemesi yapılacak. Tüm bunlar dışında, BES’e dahil olan tüm katılımcılar gibi otomatik katılımla dahil olanlar da devlet katkısı uygulamasından yararlanacak. Devlet katkısının tamamını hak etmek için sistemde en az 10 yılı tamamlayıp, 56 yaşını doldurmak şart.
Fon işletim gideri kesinti oranı netleşmeli
Düzenlemeye göre, otomatik katılımla sisteme girenlerden sadece ‘fon işletim gideri’ kesintisi yapılacak. Bunun dışında giriş aidatı alınmayacak. Yönetim gider kesintisi de yapılmayacak. Ancak, yeni uygulamada, fon işletim gideri kesinti oranları henüz belli değil. Emeklilik şirketi yöneticileri, gelirleri tarafındaki resmin net görülebilmesi için kesinti oranlarının bir an önce netleşmesi gerektiğini ileri sürüyor.
“Uygulamanın çalışanlara iyi anlatılması çok önemli”
Otomatik katılımla ilgili yeni düzenlemenin olumlu olduğunu belirten Türkiye Sigorta Birliği Başkan Yardımcısı ve Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan, şu görüşleri dile getiriyor: “Uygulamanın başarılı olması için işverenlere ve emeklilik şirketlerine büyük görev düşüyor. Çalışanların, uygulamanın iyi olduğu yönünde ikna edilmesi ve emeklilik dönemlerinde tasarruf ihtiyacı hissetmelerinin sağlanması, başarıda kritik faktörler. Uygulamanın, belli sayıda çalışana sahip işletmelerle başlayıp kademeli olarak çalışan sayısı daha düşük işletmelerde de yaygınlaşmasını bekliyorum. İşveren katkısı olsa sistem çok daha cazip olabilirdi. Ancak, devlet katkısı yanında, ilk 2 ay içinde cayma hakkını kullanmayan ve sistemde kalmaya devam eden çalışanlar için 1000 TL ödeme yapılacak olmasının da çok cazip olduğunu düşünüyorum.”
“Emeklilik şirketlerinin gelir tarafı da netleşmeli”
Otomatik katılımla ilgili yeni düzenlemenin, beklentiler doğrultusunda olduğunu belirten Fiba Emeklilik Genel Müdürü Ömer Mert, şunları söylüyor: “Düzenleme, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde katılımcı sayısını artıracak. 100 kişi ve üzerinde çalışanı olan işletmeler ve memurları göz önüne aldığımızda 7 milyon kişi civarında potansiyel söz konusu.
Düzenlemede özellikle yüzde 25 devlet katkısı uygulamasının devam edecek olması, 2 ay içinde cayma hakkını kullanmayıp sistemde kalmaya devam edenlere devlet katkısı dışında 1000 TL ödeme yapılacak olması ve çalışanların maaşlarından makul bir kesinti yapılacak olması çok önemli. Ancak, tüm bunlarla birlikte emeklilik şirketlerinin gelir tarafının netleşmesi ve fon işletim gider kesinti oranlarının belirlenmesi gerekiyor.”
Çalışan otomatik katılımda en düşük 50 TL ödeyecek
Otomatik katılımla ilgili yeni düzenleme öncesi, çalışanların maaşlarından ne kadar kesinti yapılacağı tartışma konusu olmuştu. Düzenlemeye göre, her çalışanın prime esas kazancının yüzde 3’üne karşılık gelen tutar, çalışanın maaşından kesilerek BES’e aktarılacak. Çalışan isterse maaşından daha fazla kesinti yapılabilecek.2017 yılında ödenecek en düşük aylık katkı payının 50 TL’nin biraz üzerinde olması bekleniyor. 100 TL katkı payı ödeyen 10 yıl sonra ayda 152 TL maaş alacak. Ödenecek paraların, tahsil ve takibinden de işveren sorumlu olacak.
Otomatik katılımın başarısı için tüm taraflara büyük görev düşüyor
▼ 1 Ocak’ta başlayacak uygulamanın başarılı olması için işveren, emeklilik şirketleri ve çalışanlara büyük görev düşüyor.
▼ İşverenlerin (insan kaynakları), 45 yaş altı çalışanları uygulama konusunda bilgilendirmeleri ve çalışanların maaşlarından kesilen katkı paylarını düzenli olarak anlaşma yaptıkları emeklilik şirketine yatırmaları gerekli.
▼ Emeklilik şirketlerinin, geniş kesimleri ilgilendiren ve sosyal bir tarafı olan ‘otomatik katılım’ konusunda toplumu bilgilendirmeleri gerekiyor.
▼ Çalışanların da BES’in uzun vadeli bir sistem olduğu konusunda bilinçli olmaları ve mümkünse 2 ay içinde cayma hakkını kullanmadan sistemde kalmaları büyük önem taşıyor.
1000TL katkı payı ne zaman elimize geçecek? Bu konuda yapılması gereken bir işlem var mı?
1000 tl katkı payı ne sartlarda ve ne zaman elimize geçer.Ayrıca bu durum için ne yapmalıyım