2016’nın daha önce yaşanmamış birçok olayın yaşandığı, ardı ardına beklenmeyen haberlerin, olayların piyasaları salladığı bir yıl olduğunu açıklayan Şemsiye Dergisi yazarı Murat Geylani Aktaş, bu aşırı volatil ortamda bireysel emeklilik şirketlerinin canla başla uğraşarak, katılımcıları Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) dahil etmeye çalıştıklarını belirtti. Aktaş, Ocak 2017’de yürürlüğe girecek otomatik katılım uygulamasının da BES’e girişleri bir miktar frenlediğini açıkladı.
2016 yılı daha önce yaşanmamış birçok olayın yaşandığı, ardı ardına beklenmeyen haberlerin, olayların piyasalarısalladığı bir yıl oldu. Aslında, yılın başlangıcında asgari ücretteki artışla piyasaların canlanacağı, ekonominin büyüyeceği beklentisi oldukça güçlüydü. Ger- çekten de ilk üç ayda ekonomi yüzde 4.8 oranında büyüyerek yılın geri kalanı için umut verici oldu. Borsa İstanbul 70 bin’lerden başlayan yükselişini 87 bin’lere taşıdı. Ancak, mayısta Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun istifasıyla başlayan kırılma süreci, 15 Temmuz darbe girişimi ve Moody’s’in not indirimi ile sürüyor. Ayrıca Türk ordusu, Suriye’de bir askeri harekata başladı. Ayrıca,terörle mücadele kapsamında tüm yurtta OHAL ilanı edilirken, kamudan 100 bin civarında personel işten çıkarıldı. Bazışirketler, TSMF’ye devredilirken, birçok şirketin yönetimine de kayyum atandı.
Hali hazırda BİST 100 endeksi 78 bin seviyelerinde yatay hareketine devam ediyor, faizler yüzde 8.66’da. Dolar/TL paritesi tekrar kendini 3 lira seviyesinin üzerine attı. TC’nin anlaştığı ikinci derecelendirme kuruluşu olan Fitch’in de not indirimine gidebileceğine dair söylentiler var. FED’in faiz artıracağı beklentilerinin üzerine Avrupa Merkez Bankası’nın tahvil alım miktarında azaltmaya gidece- ği spekülasyonları yapılmaya başlandı.
Katılımcı sayısı 9 ayda yüzde 6.8 arttı
Bu aşırı volatil ortamda bireysel emeklilik şirketleri canla başla uğraşarak, katılımcıları Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) dahil etmeye çalışıyorlar. 2016 yıl başında 6 milyon 39 bin 300 olan katılımcı sayısı, 30 Eylül itibariyle yüzde 6.8 artış göstererek 6 milyon 484 bin 665 kişi oldu. Katılımcıların fon tutarı yüzde 18.41 artışla 43 milyar TL’den, 51 milyar TL’ye ulaştı. Devlet katkısı ise 7.1 milyar seviyelerinde. Katılımcı sayısının geçen yıla göre biraz daha az arttığı gözleniyor. Yukarıda anlatılan ve ekonomiyi dalgalandıran gelişmelerin yanında Ocak 2017’de yürürlüğe girecek otomatik BES uygulaması da BES’e girişleri bir miktar frenledi. Çünkü otomatik BES ile 45 yaşın altı her çalışan sisteme dahil edilecek ve yüzde 25 devlet katkısından başka, çalışan başına bin TL’lik ek bir katkı verilecek.
2016 başında, 2017’ye girerken 7 milyonluk bir BES katılımcısı hedefleniyordu. Muhtemelen yeni yılda otomatik katılım nedeniyle BES katılımcılarının sayısı bir anda 10-12 milyonu bulabilecek. Ancak, önemli olan otomatik olarak sisteme giren katılımcıları sistem içinde tutabilmek. Bunun yolu da BES fonlarının tatmin edici birreel getiriye ulaşabilmesidir. Toplam bazda bakıldığında yıla 43 milyarTL’lik fon bü- yüklüğü ile başlayan BES, aradan geçen 9 ayda katkı paylarıyla birlikte 50.9 milyar TL’lik bir büyüklüğe ulaşmış. Yani, 7.9 milyar TL’lik bir artış var. Bunun kabataslak, 5 milyarTL’si katkı payı artışı. Bunu çıkardığımızda fonların toplam getirisi 2,9 milyar TL olarak çıkıyor. Bu da yüzde 6.7’lik bir getiri demektir ki, aynı dönemdeki enflasyon TÜFE’de yüzde 7.28. Çok kaba bir hesapla,sistemin enflasyon kadar bile getiri sağlayamadığı görülüyor.
Getirisi yüksek yatırım araçları kazandırıyor
Peki, aynı dönemde BES fonlarının yatırım yaptığı yatırım araç- larında getiriler ne durumda? Yatırım araçlarının getirisi enflasyonun üzerinde mi? Aynı dönemde yatırım araçlarının getirisine bakıldığında devlet tahvili faizleri brüt yüzde 8.66, mevduat yüzde 11-12 civarında getiri sağlarken dolar/TL yüzde 2, BİST 100 yüzde 8,7 seviyesinde yatırımcıya kazandırmış. Altının getirisi yüzde 4.2 civarında kalmış. Getirisi enflasyonun üzerinde kalabilen yatırım araçları, faiz ve borsa olmuş. Yani 2016’nın ilk dokuz ayında yatırım araçları getiri açısından çok iyi değil. Dolayısıyla bu yatırım araçlarına yatırım yapan fonların getirisi de enflasyonun altında kalmış.
