“Oto ve oto dışı eksperliği aynı çatı altında sürdürülemez”

Sigorta eksperi Mustafa Nazlıer, SEİK seçimleri yaklaşırken, eksperlik mesleğine dikkat çekti.

Yazısında ‘Sigorta Eksperliği’nin evrensel olarak Oto Dışı için olduğuna vurgu yapan Nazlıer, “Güncel durumu gözden geçirildiğinde Oto ve Oto Dışının çok keskin hatlar ile birbirinden ayrıldığı dikkat çekmektedir. Tüm yönleri ile ciddi bir ayrım kaçınılmazdır. Özellikle uygulamalara bakıldığında Oto ve Oto Dışı eksperliği her ne kadar aynı çatı altında görülse de yakın gelecekte sürdürülemez olduğu ortaya çıkacaktır” yorumuna yer verdi.

Öte yandan Nazlıer, yazısında eksperlik mesleği ile ilgili dünyadaki evrensel uygulamalara detaylı bir şekilde yer verdi.

Seçim öncesi Sigorta Eksperliği hakkında…

Sürekli seçim var. Seçmekten yorulduk.. Trafiğe SEİK seçimleri de girdi. Uzun süre yanlışları düzeltmeye bizzat çaba gösterdim. Aynı kişiler ile aynı şeyleri yapıp farklı sonuç beklememek gerektiğinden “delilik sınırında” ara verdim.

Uzun yıllar Bağımsız Meslek Örgütü için uğraştıktan sonra 2007 yılında 5684 sayılı yasa kapsamında asla olmaması gereken biçim ve şekilde, kendileri de istemediği halde bir başka STK altında konumlandırıldı. Geçen 11 yılda hiç bir pozitif değişim olmamasının sebepleri var.

Yakın tarihte tekrar meslek örgütü seçimleri yapılacak. Neyi istemek gerek, amaç ne olmalı, neden ve niçin gibi sorular soran var ise evrensel uygulamaları hatırlatmanın faydası olabilir düşüncesiyle aşağıdaki notları paylaşmak istedim.

Ülkemiz sigortacılığı ve yasal yapılandırılması kıta Avrupası esasları ve daha çok İngiliz sigorta sektörüne paralel gelişmiştir. Yasal yapılanma ve yönetmelik kurgularının İngiltere uygulamalarını esas aldığı görülür. Uzun süre değişime uğramadan günümüze kadar sürdürülen eksperlik mesleği, uluslararası sektör aktörlerinin ülkemizdeki faaliyetlerindeki artışa paralel olarak değişime uğramaktadır. Uzun süre Oto Kaza Branşındaki sektör etkinliği Sigorta Eksperliğinin Oto Branşı ile özdeş olduğu kanısı oluşmasına sebep olmuştur. Sigorta Eksperliği evrensel olarak Oto Dışı içindir.

Dolayısıyla hatalı algının düzelmesine paralel olarak Sigorta Eksperliği sorgulanmaya başlamıştır. Kimdir, ne yapar, nasıl yapar, neden, niçin gibi bir çok soru inceleme konusudur.

Güncel durumu gözden geçirildiğinde Oto ve Oto Dışının çok keskin hatlar ile birbirinden ayrıldığı dikkat çekmektedir. Tüm yönleri ile ciddi bir ayrım kaçınılmazdır. Özellikle uygulamalara bakıldığında Oto ve Oto Dışı eksperliği her ne kadar aynı çatı altında görülse de yakın gelecekte sürdürülemez olduğu ortaya çıkacaktır.

Oto hasar yönetim uygulamaları evrensel olarak stabildir ve yaygındır. Sigortaya konu kıymet tektir ve sınırlıdır. Bu sebeple risk ve hasar yönetiminde sigorta şirketleri eksper dışında bir çok alternatiflere yönelmektedir. Bu durum sigortalı memnuniyeti de yarattığından taraflar eksperi gerekli görmemektedir. Kısıtlı bir iş alanı kaldığından Oto Branşında Eksper dışındaki enstrümanlara geçiş yapıldığı görülmektedir.

Genel olarak Avrupa ve ABD pazarlarını esas alan bir inceleme yapıldığında Sigorta Eksperliği ile ilgili aşağıdaki hususlar tespit edilebilmektedir.

Mesleki Tanımlar:

http://www.riskheads.org/difference-between-loss-adjusters-loss-assessors/#lossadjuster-def

http://www.statutes.legis.state.tx.us/Docs/IN/htm/IN.4101.htm

Gerek Avrupa’da gerekse Kuzey Amerika’da, kullanılan isimler farklılık gösterse de, hasar öncesi ve sonrası incelemeleri yapan kişiler beş ana meslek sınıfında değerlendirilmektedir.

Loss Adjuster:

Sigortalı işletme ya da gayrimenkulde meydana gelen zararı belirler ve bu zararı minimize ederek sigorta şirketinin hasarını düşürür.

Loss adjuster’ın ilk görevi hasarın nedenini araştırmak ve mevcut sigorta poliçesi ile teminat altına alınıp alınmadığını belirlemektir. Bunun ötesinde saha ziyaretleriyle zararı belirler, mutabık kalınması gereken rakamı ortaya koyar ve onarımların en etkin şekilde yürümesini koordine eder.

Önemli nokta, hemen her ülkede loss adjuster’ın bölgesel (ABD’nde) ya da ülkesel (Diğer) bir meslek örgütüne bağlı olması ve lisanslarını bu örgütlerden temin etmeleridir. Kimi ülkelerde bu lisans her yıl yenilenmeli ve yanı sıra regülatör kuruluşun belirlediği kurs ve sınavlar alınmalıdır.

Ülkemizde olduğu gibi, loss adjuster’lar –ABD’nde istisnalar olsa bile genel olarak- sigorta şirketlerinden bağımsızdır.

ABD eyaletlerinden Texas yerel otoritesine göre loss adjuster’ın tanımı:

Sigorta şirketi lehine hasarı inceleyen bağımsız ya da aşağıdakilerden birisine bağımlı kişi:

• Bir eksperlik bürosu

• Bir eksperlik birliği

• Bağımsız

• Sigortalı

Loss Assessor (Amerika kıtasında public adjuster):

Loss accessor’lar sigortalıyı temsilen oluşan hasara müdahil olan ve sigorta şirketi ve/veya eksperi ile mutabakatları sigortalı adına yürütür.

Genel görevleri, hasarı incelemek, masrafları belirlemek ve bunlar üzerinde sigorta şirketi ve/veya loss adjuster’la görüşmektir.

Görev tanımları genel olarak:

• Oluşan hasarı poliçedeki hangi şartın teminat altına aldığını tespit etmek

• Zararı detaylandırır

• Sigortalı namına hasarın sigorta şirketince tazmin edilmesi için gereken belgeleri toplar ve hazırlar

• Sigortalı namına teminatın geçerliliği ve/veya ödenecek tazminat konusunda sigorta şirketiyle görüşür

• Hasar dosyası kapandıktan sonra ortaya çıkabilecek ek masraflar için yeni bir dosya açılmasını sağlar.

Loss adjuster’lar bölgesel ya da ülkesel meslek örgütlerine bağlı lisanslı profesyoneller olup, sigortalı tarafından atandığı anda, belirli bir ücret karşılığında, sigortalının menfaatlerini korumak üzere çalışır.

Ücretleri yetkili merciler tarafından sınırlandırılmış olsa da genel olarak alınan tazminatın %15-%20’si oranındadır.

Genellikle büyük hasarlarda görevlendirilirler.

ABD’de:

Sigortalıyı temsil eden diğer kişiler olan avukatlar ve BOR (broker of record)’dan farklı olarak, public adjuster’lar hasar sürecinde sigortalının haklarını yasal olarak savunabilecek ve eyalet tarafından yetkilendirilmiş tek kişidir.

Insurance Investigator: Sigorta şirketi tarafından atanarak, meydana gelen hasarın geçerliliğini, gerçekliğini ve güvenilirliğini inceler.

Risk surveyor: Underwriting aşamasında sigorta şirketine riziko ile ilgili bilgileri temin eder. Sigorta şirketlerinin kadrolu elemanları olabildiği gibi bölgesel ya da ülkesel lisanslı şirketler de olabilirler.

Claim Examiner (Kimi ülkelerde “staff adjuster”) Sigorta şirketinin uhdesinde çalışan, genellikle küçük hasarlarda hasarın boyutunu görmek ve hesaplamak konusunda görevlendirilen uzmanlardır.

Eksperlerin istihdam edildiği sektör oyuncuları (örnek ABD)

http://www.bls.gov/ooh/business-and-financial/claims-adjusters-appraisers-examiners-and-investigators.htm#tab-2

2012 yılı verilerine göre, ABD’de “adjuster, appraiser, examiner ve investigator” adı altında hasar tespit profesyonelleri istihdam eden sektör oyuncuları aşağıda belirtilmiştir.

Sigorta Şirketleri	49%
Acenteler, brokerler ve sair sigorta aracıları	22%
Federal hükümet	15%
Eyalet yetkili mercileri	4%
Captive acenteler ya da büyük işletmeler	2%

AB’nde Sigorta Eksperleri ve Solvency II Rejimi:

Solvency II rejimi çerçevesinde sigorta şirketleri, şirket içi personelle ya da outsource hizmetle yürüttükleri- sigortacılık operasyonlarının etkinliğini sağlamak durumundadır. Bu nedenle sigorta eksperliği sistemi, sigorta şirketlerinin fonksiyonlarında öne çıkan bir bölüm olmuştur.

Solvency II’nin hazırlıklarına bağlandığı andan itibaren, sigorta eksperlerinin bu sistemin neresinde ve hangi organ tarafından denetlenmesi gerektiği tartışılmıştır.

Sigorta Eksperliğinin Tanımı ve Sistem içerisindeki Rolü

Genel AB ülke uygulamalarında, sigorta eksperi “bir sigorta poliçesinin kapsamında gerçekleştiği belirtilen bir hasarın ayrıntılarını ortaya çıkaran ve ödenebilecek tutarı belirleyen uzmanlara” denir.

Sigorta Eksperleri İmtiyazlı Enstitüsü (CILA)’nın tanımı şu şekildedir; “ana aktivitesi ve çalışma alanı, bir riskten kaynaklanan ve her türlü sabit kıymet, sorumluluk vs her türlü diğer hasarı (sigortalı olsa da olmasa da) araştırma, soruşturma, niceliklendirme, raporlama olan kişi”.

Kimi Avrupa ülkelerinde sigorta şirketlerinden hasar dosyalarının tüm yönetimini devralan özel ekspertiz şirketleri bulunmaktadır. Buna karşın kimi ülkelerde ise, hasar yönetim ve inceleme süreci şirket kadrolu eksperleri (in-house adjusters) ile yürütülmektedir.

Bu iki uygulamanın birlikte olması da görülmektedir. Kimi şirketler, küçük hasarları in-house adjuster’larla yürütüp, daha büyük ve karmaşık hasarların yönetimini ekspertiz şirketlerine devretmektedir.

Ayrıca sigortalılar da hasarlarının değerlendirilmesi için bir “loss assessor – public adjuster” atayabilir.

Sigorta Eksperliğinin Rolü

Sigorta eksperlerinin adil ve kesin şekilde hasara yaklaşmaları ve yanı sıra sigorta şirketinin ödenebilecek tazminatı gecikme olmaksızın ödeyebilmesini sağlamaları beklenmektedir.

Bu görevi ifa ederken aşağıdaki çalışmaları yapmaları beklenmektedir:

• Hasarı incelemek amacıyla saha ziyaretleri

• Olası nedenlerle ilgili olarak ilgili kişilerle görüşmek

• Hasara ilişkin kanıt toplamak

• Uzman ya da bilirkişilerden görüş almak

• Evrak işlerini takip etmek

• Hasarın parasal karşılığını tespit etmek

• Hasarın sigorta poliçesiyle teminat altına alınıp alınmadığını kontrol etmek (sigorta bedeli – değeri kontrolü, sigortalı tarafından talep edilen tazminatın kontrolü)

• Sigortalı ile mutabakat yapmak

• Hasarın sigorta şirketinin görmediği noktalarını işaret etmek, uygun tamirat metotlarını önermek, temizlik ve sovtaj çalışmalarını organize etmek

• Şüpheli hasarlarda soruşturma yapmak

• Sigortalılara ileride aynı hasarın yaşanmaması yönünde teknik tavsiyelerde bulunmak

AB’de Sigorta Eksperliğinin Düzenlenmesi

Sigorta eksperliği kurumunun profesyonel ve bağımsız bir mekanizmaya tabi olması ve hasar tahminlerinin doğruluğunun sağlanması gerektiği aşikardır. Ancak hali hazırda AB içerisinde bu denetimi sağlayacak genel bir uygulama bulunmamaktadır.

Genel olarak Avrupa’da eksperlik kurumunun düzenlenmesi yerel uygulamalar ve bahse konu ülkenin iç dinamikleri çerçevesinde gerçekleşmektedir. Ancak Solvency II rejiminin uygulanması aşağıdaki mevcut denetim mekanizmalarının ötesinde bir düzenlemeyi getirebilir.

• Self Regulation – Öz Denetim

Rekabet koşullarının etkisiyle Avrupa genelinde bir etkinlik düzenlemesi bulunmasa da, Avrupa sigorta eksperleri birlikleri bir öz denetim mekanizması olarak FUEDI (Avrupa Sigorta Eksperleri Birliği) kurulmuştur (mevcut durumda 14 üye birlikten ve 3 geçici üyeden oluşmaktadır).

FUEDI’nin ana görevlerinin başında sigorta eksperliği kurumunun profesyonelliğini ve bağımsızlığını sağlamak, mesleğin profesyonelce yürütülmesi için gerekli koşulları oluşturmak ve mesleki eğitim standartlarının ortak hale getirilmesi bulunmaktadır. Bunun için eğitim programları ve standardizasyon uygulamaları geliştirmekte ve yürütmektedir.

Ancak, denetim yönünden bakacak olursak, ancak bu programlara katılımın ve asgari bir mesleki eğitim standardı sağlanmasının zorunlu hale gelmesi halinde tüm Avrupa’da mesleki mükemmeliğin yakalanabileceği aşikardır.

• Solvency II Direktifinin Sigorta Eksperliği Mevzuatına Uygulanması

Direktifin 17. Maddesine göre; “üye ülkeler bu direktifin ileri sürdüğü zorunlulukları karşılamak ve buna yönelik denetim faaliyetlerini yürütmek zorundadır”. Bu tanım hem finansal hem de insan gücü olarak tüm kaynakları içermektedir, ki buna sektörün önemli parçalarından sigorta eksperleri de dahildir.

Bunun yanı sıra yine 41. Maddeye göre; “tüm sigorta ve reasürans şirketleri yürütülen operasyonun etkin, tam ve doğru işlemesini sağlayacak bir yönetim stratejisi yürütmelidir”.

• Sigorta Hasar Hizmetlerinin Dış hizmet (out-source) ile Yürütülmesi

Direktifin 38. Maddesine göre

• Out-source sigorta eksperleri hasar inceleme hizmeti kapsamında sigorta şirketinin gözetim otoriteleri ile koordineli çalışmalıdır.

• Sigorta şirketleri, denetmenleri ve gözetim otoriteleri out-source edilmiş hasar işlemleri konusunda out-source hasar hizmet kuruluşunun tüm verilerine ulaşabilir olmalıdır.

Özet sonuç

Her ne kadar sigorta eksperliği kurumunun Solvency II (ve IMD 2 – Sigorta Aracılığı Direktifi 2) kapsamında denetlenmesi henüz tartışma aşamasında olsa da; ilgili komisyonun sigorta eksperlerini “sigorta aracıları (mediator)” kapsamında değerlendirmesi, bu alanda bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu ortaya koymuştur.

Yukarıdaki saptamaları dikkate alarak ülkemiz sigorta sektöründe Sigorta Eksperliği için aşağıdaki tespit ve önerileri gözden geçirmek faydalı olacaktır.

• Oto ve oto Dışı Sigorta Eksperliği ciddi yapısal farklar ile bir birinden ayrılmaktadır.

• Oto branşında Avrupa pazarlarında Marka Eksperliği öne çıkmaktadır. Ayrıca oto branşında eksper olabilmek için kesin olarak Kaporta – Motor – mekanik Ustalık Belgesi şartı aranmaktadır. Bu branşta eksperliğin meslekten gelmesine dikkat edilmektedir.

• Bu yöntemler ile belgelendirilen eksperler otomobil konusunda otorite olacak boyutta uzmanlık ve bilgiye sahip oldukları için tercih edilmektedirler.

• Her ne kadar eksperlik tesis edilmiş olsa da tüm pazarlarda “ AYNİ TAZMİN” yönetimi tüketiciler için tercih edilir olduğundan sigorta şirketleri Oto Branşında onarımları kendileri üstlenerek Kendi Uhdelerindeki Garaj – Servisler veya Anlaşmalı Özel ve Marka servisler ile yaparak Sigorta Eksperi kullanımına gitmeden Ayni Tazmin ile hasarı gidermektedirler.

• Ayrıca ; ileri teknoloji bir çok kolaylığı sağladığından hasar tespit, hasar giderme, yöntem belirleme , maliyet saptama v.b konularında sistemsel çözümlere yönelmektedirler.

• Oto Branşında Teminat Kapsam Analizi ve Yakın Sebep Analizi istisnalar hariç gerekmediğinden Sigorta Eksperlik Hizmetine ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu sebeple bu branşta hizmet alımı yapılan bir çok aktör olsa da hiç birisi SİGORTA EKSPERİ değildir, gerekli de görülmediği bildirilmektedir.

Ülkemizde eksper dışı mekanizmaların kullanımına çok fazla “yakın sebep ve teminat analizi” gerektirmediğinden oto branşında başlanmış ve kullanılmaktadır. Asistan hizmeti, Parça tedarik hizmeti, Anlaşmalı Servis Uygulamaları, Mini Servis Onarımları, Lojistik gibi aktörler eksper dışı mekanizmaları temsil etmektedir.

• Dünya Pazar incelemeleri Sigorta Eksperliğinin Oto dışı için gerekli olduğunu ve süreçlerin bu şekilde sürdürülmesinin kaçınılmaz olduğunu ortaya koymaktadır. Farklı eksperlik uygulamaları ve bu mesleki tanımların içerikleri incelendiğinde Yaşayan Bir Süreç olması bakımından sürekli değişen dinamikler sebebiyle bu süreci etkin yönetecek kişiler olarak Sigorta Eksperlerinin kullanıldığını ortaya koymaktadır.

• Diğer taraftan; Oto Dışında “AYNİ TAZMİN” az olarak uygulansa da gerçekleşen her risk için Yakın Sebep Analizi mutlak gerektiğinden hadise ve sonuçlarının bir uzman tarafından incelenerek denetlenmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

Oto dışında da basit hasar form ve uygulamaları özellikle konut hasarlarında tarafımızca uygulamaya konmuş ve halen bir çok sigorta şirketinde bu uygulama belli bir limite kadar kullanılmaktadır. Pilot uygulamaların yarattığı azami düzeydeki sigortalı memnuniyeti uygulamanın sektörde birden çok sigorta şirketi tarafından benimsenmesini sağlamıştır. Bu nedenle konutlar için başlayan basit hasar uygulaması ,endüstriyel ve mühendislik branşları içinde belli bir limite kadar olan küçük hasarların incelenmesinde uygulanabilirliğini gündeme getirmiştir.

• Oto Dışı Branş içinde yer alan Konut ve benzer nitelikteki küçük montanlı işler için alternatif yöntemler kullanılıyor olsa da ( Asistan firmalar ve benzer hizmetler ) oransallığı bakımından Sigorta Eksperleri Risk ve Hasar Yönetiminde yaygın ve etkin çözüm ortağı olarak görülmektedir.

• Sigorta Eksperleri Oto Dışında Uzmanlaşmak veya aynı çatı altında bir çok uzmanın birlikteliği ile hizmet sunmaktadırlar.

• -Fransa modelinde eksperlik hizmeti bu türden basit hasarlar için telefonla sağlanmaktadır. Hemen hemen tüm hasralar oto dışında ekspertiz şirketleri üzerinden yürütülmektedir. Ekspertiz şirketleri hasra tür v e miktarına göre fiili ekspertiz yapmadan süreci sonlandırabilmektedir.

Öne çıkan hususlar belirtilen şekilde olup, Oto ve Oto Dışının aynı meslek adı altında olmadığı ifade edilebilir. Tüm gelişmiş pazar uygulamalarında yapılanma bu şekildedir. Sigorta Eksperliği için bir planlama ve yapılandırma gerçekleşecek ise kesinlikle Oto ve Oto Dışı ayrı düşünülmelidir. Her 2 branşın bir biri ile örtüşen uygulaması yok denecek kadar az olup, benzer olan uygulamaların da operasyonel formel faaliyetlerden ileri geldiği görülür.

Oto branşının “Ayni Tazmin” yönteminden dolayı ekspersiz sürdürülüyor olması sebebiyle bu branşta hizmet verecek olan UZMAN kişilerinde Yardımcı Hizmetler grubunda yer almaktadır.

Netice olarak ; AB uyum sürecine paralel biçimde Solvency II direktiflerini de takip ederek yeni yapılanmaya gidilmesi kaçınılmazdır. Yakın gelecekte gerçekleşecek düzenlemelerden ülkemiz sektör aktörleri de etkilenecektir.

Dünya pazarlarında Oto dışında eksper kullanımı ( % 90 – 95 ) oldukça yaygındır. Ortalama hasar dosyalarının % 5 ile % 10’u arasında eksper dışı alternatiflerin kullanıldığı ( Asistan firma, şirket içindeki hasar uzmanı v.b ) görülmektedir.

Oto branşında % 50 oranında dosyaların eksper kullanılmadan değerlendirildiği, kalan % 50 nin de İçinde ekspersiz farklı uygulamalara gidildiği, kullanılan kişilerinde eksper sıfatlı olmadığı , ülkelere göre değiştiği görülmektedir.

Bu konuda dikkate alınacak husus ; Sigorta Eksperi ile Hasar Uzmanı tanımlarının farklılığıdır. Oto dışında hasar sürecini , yöntemi ve maliyeti beraber yöneten ve belirleyen eksper aynı zamanda teminat analizi, yakın sebep analizi yaparak poliçeyi irdelediğinden SİGORTA EKSPERLİĞİ ifa eder. Oto branşında hasar maliyeti ve hadise hasar ilişkisini irdeleyen kişi olarak uzman sıfatıyla hizmet verildiğinden Hasar Uzmanı sıfatı daha uygun bir tanımdır. Görevin içeriği nedeniyle Sigorta Eksperi tanımından uzaktır.

Oto dışı branşlarda eksper gerek teminat gerekse risk çeşitliliği açısından birden çok alanda bilimsel verilerden yararlanmakta , teminat ve tazminat belirlenmesinin dışında rücu haklarının kullanımı ve riskin gerçekleşmesinden başlayarak tazminatın ödenmesine kadar geçen tüm süreçte tarafların doğru yönlendirilmesi görevi eksper tarafından üstlenilmektedir.

Gerek dünya gerek Türkiye pazarlarındaki sigorta şirketlerinde yapılanma oto dışı için özellikle tarafsız kimliği bakımından sürecin en etkin aktörü olarak EKSPER üzerinde yoğunlaşmakta, hatta gerçekleşen risk sonrası poliçe devamlılığının veya yenilenmesinin belirlenmesinde de hasar anında eksper tarafından raporlanan risk analizinden faydalanılmaktadır.

Sigorta sektörü teknik ve satış olmak üzere oto ve oto dışı olarak kendi içinde de ayrılmaktadır. Bu bağlamda Sigorta Eksperliği ve uygulamalarının da bu ayrıma paralel bir yapı oluşturması kaçınılmazdır.

Uluslararası uygulamalarda karşılaştığımız örnekleri esas alarak genel bir değerlendirme özeti sunmaktayız. Çalışma alanı ve konu başlığı belirlenerek kapsamlı içerik hazırlamamız olanaklıdır. Hangi amaç için çalışma yapılacağı çalışma sınırlarını belirleyeceğinden konu bir bütün olarak incelenecektir. Bu bağlamda yönlendirilmemize ve yol haritasına ihtiyaç vardır.

Avusturya

• Loss adjusterlar olarak sigorta şirketleri ve müşterilerini hasar değerlendirmesi, tamiri/yeniden yapılması ve sigortalıları riskten kaçınmaları konusunda destek sağlıyorlar.

• Eksperler bağımsız,vicdanlı,ihtiyatlı bir şekilde işlerini yapmalılardır. Tarafsız davranmak zorundalar.

• Bir eksper mesleğini bağımsız bir şekilde veya bir ücret karşılığında bir şirket adına yapabilir. AFILA eksperi olmayan çalışanlar AFILA’ya tabidir.

• Eksper ücretleri belirlenirken verilen işin çeşit, uzunluğu ve iş süresince aldığı risk ve sorumluluğa göre şekillenir.

Almanya

Uzman Görüşü ve Eksper Değerlendirmesi

Bina Yapı

Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir ve aşağıdaki alanlara ait değerlendirme ve analiz yapar:

• Zemin Mekaniği

• Yapısal Dayanıklılık

• Mühendislik İnşası

• Konut Sistemi

• İnşaat Mühendisliği

• Bina dizayn ve inşası

• İç işler

• Özel yapılar ve inşaatlar

Makine Tesis ve Ekipman
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir and aşağıdaki alanlarda tesis ve birim değerlendirmesi yapar:

• Birincil Sanayi

• Kömür çıkarımı, madencilik ve metalurji

• inşaat malzemeleri, metalik olmayan madenler, taş ocağı

• İşleme Sanayi

• Dökümhana ve dökümcülük faaliyetleri

• Otomotiv endüstrisi

• İmalat makinesi

• Odunla çalışma ekipmanı

• Yiyecek içecek ekipmanı makinası

• Plastik işleme makine ekipmanı

• Cihaz mühendisliği

• Ticaret

• Nakliye

• Depolama

• Elektrik Mühendisliği

• Elektronik Mühendisliği

Çeşitli alanlar

Mal ve Emtia
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir ve sigortalanılabilirlik ve kalite değerlendirmesi yapar

İş ve Tesis Durması
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir ve kayıp önleme ve önlem tedbirlerini değerlendirir

Kimyasal/Fiziksel ve Teknik/Elektriksel Riskler

Risk değerlendirmesini içerir ve iyileştirme tedbirlerini değerlendir

Kayıbın/Hasarın Sebeplerini Belirleme

BTE üyeleri uzman görüşleri ve aşağıdakilerle ilgili değerlendirme yapar:

• Eşya sigortası : sigortalanan kıymet

• faaliyet ve tesislerin yer değişimi

• maliyet hesaplama

• ikame yenileme değeri

• yeniden üretim değeri

• nakit olmayan katkılarla şirketlerin temel formasyonu veya varlık kazanımı

• transfer işlemi

• satın alma satış işlemi

• kredi teminatı

• 3.şahıs mal varlığı

• Özel satışlar

• Açık arttırma

• İflas durumları

• BTE üyeleri yangına,makinaya ve elektriksel hasarlara karşı korumaları değerlendirir.

Uzman görüşleri BTE üyeleri tarafından ilgili oldukları alanlar üzerinden oluşturulur.

Disiplinlerarası Çalışma Kolu

• Üyeler bir görevi çözmek için beraber uğraşırlar, böylece birlikte bir çözüm ortaya çıkarırlar ve bunu raporda detaylandırırlar.

• Uzman görüşü oluşturma

• BTE üyeleri disiplenarası bir uzman görüşü oluşturmak için bir araya gelirler, ortaya çıkan meseleler ve sorular belirlenir.

Endüstriyel Güvenlik

Disiplenarası bir şekildegüvenlik meseleleri endüstriyel güvenlik iş kolu tarafından belirlenir. Birkaç farklı konularında uzman kişiler tarafından grup oluşturulur.

Loss Handling and Damage Management

Hasar yönetimi ve kayıp idaresi meydana gelen kayıp veya hasarın optimal bir şekilde belirlenmesi için bütün gerekli organizasyonal tedbirleri alır.

Çoğu durumda hasar yönetimi ve kayıp idaresinin sonucu olarak sigorta firması tarafından verilen ve expert/loss adjustera görevilen verilen hizmeti de kapsar.

Karışık durumlarda BTE üyeleri geniş çapta teknik ve organizasyonal olayı çözmekle görevlendirilir. Çoğu zaman, bir sigorta şirketi expert/loss adjusterı görevlendirir, bunlar sigortalı tarafından kiralanan expert/loss adjuster ile birlikte talebi ele alır, birlikte teknik konuları ve hasar veya kaybın miktarını belirlerler.

Aşağıdakiler uzmanlardan(kimyager, bina ve birim experti, operasyon/tesis durması uzmanı) sağlanan expert görüşünü, hak talep edenler hasarlarını iyileştirmeye/tamir ettirmeye devam edebilirler. Özel iyileştirme üstlenicileri yangın, itfaiye tarafından bırakılan su,su baskını,kırılmış borular vs. sonucu ortaya çıkan kirlenmiş materyali düzenlemekle görevlendirilirler. Mala gelen hasar uzman firmalar tarafından onarılır.

Hasarın/kaybın görece olarak nadirliğinden dolayı, spesifik kayıp idaresi ve hasar yönetimi hak talep eden ile uzman firmaların yerinde yönetimi ile hasarın/kaybın uygun bir tarzda iyileştirilmesini gerektirir. Sonuç olarak:

• Hak talep eden faaliyetlerine minimum gecikme ile devam eder

• Sigortacı talepleri mümkün olduğunca maliyet etkin bir şekilde belirler.

Genel söylemek gerekirse, hak talep eden taraf bu yönetimi tek başına sergileyecek ölçüde değil. Sonuç olarak tecrübeler gösteriyor ki optimal sonuçlar tecrübeli kişileri (loss adjusment yöneticileri) hadiseye atayarak elde ediliyor Loss adjusment yöneticisinin aşağıdaki gereklilikleri sağlaması gerekir:

1. Teknik yönleri uygun bir şekilde değerlendirebilmek için bilimsel bir arka plana veya mühendislik eğitimine sahip olmak

2. Teknik kararların finansal sonuçlarını değerlendirebilmek için iş ve ekonomik uzmanlığa sahip olmak

3. Bina ve inşaat sahaları yönetiminde tecrübeye sahip olmak

4. Sigorta kanunu hakkında bilgili olmak

5. Önyargısız ve bağımsız bir şekilde hizmet sağlayabiliyor olmak, sadece vicdanına ve uzmanlığına bağlı olmak

Eğer bu gereklilikler sağlanırsa, loss adjusment yöneticisi hadiseyi en optimum şekilde çözecek şansa sahip olur, aynı zamanda hadiseye dahil olan tarafların hak talep eden ve sigortacı dahil haklarını korumuş olur. Loss adjusment yönetici bunu sadece bütün taraflardan sigortacı,hak talep eden,üstlenici olsun olmasın bağımsız olduğu sürece yapabilir Böylece bütün tarafların işlerini ve aksiyonlarını en düzgün şekilde yerine getirir.

BTE üyeleri konularında güvenilir uzmanlığa sahiptir. Bilgilerini gösterebilmek için bütün eforlarını sarf eder ve bilgi ve tecrübelerini aktarabilene kadar bu çabaları sürer. Bundan dolayı bu uzmanlıkları mimar ve mühendis olarak onları ideal loss adjusment yöneticisi yapar.

Uygun ücretlere gelince, proje yönetimi Alman Mühendis ve Mimarlara Uygun Ücret Düzenleme (HOAI)’nın bir parçası olarak yapılabilir.Bu da özel kontrat ve ücret tablosu ile genişletilebilir.

4 Farklı Uzman Grubuyla Hizmet

BTE expertleri bağımsız loss adjuster ve danışman olarak çalışırlar. Kayba ve maliyetlere ilişkin danışıcı kapasitede iyileştirici, onarımla ilgili ve kaybın hasarın engellemesi adına yaptıkları çalışmaların yanı sıra değerleme, kaybın veya hasarın nedenini belirleme işlerini yaparlar,

Fikirlerin ve bulguların efektif bir şekilde paylaşılması ve değişik çalışma alanları olması sonucu BTE 4 gruba ayrılmıştır : endüstriyel mühendislik, inşaat mühendisliği ve bina inşaatı, iş ve ekonomi, doğal bilimler ve çeşitli alanlar grupları olarak. Uzmanlaşılan konulara odaklanılmış ve bu da sinerji ve diğer gruplara işbirliği yapılmasına götürmüştür olayı. Yerel ve bölgesel konferanslarda bu gruplar bir araya gelmektedir. Yılda iki kere ulusal çapta konferans düzenlenir.

Bu oluşturulan expert grupları yöntemsel temeller oluşturmaya ve bilimsel gelişmelere kendilerini vermişlerdir. BTE üyelerinin bazıları yaptıkları yazılı çalışmalarla alanlarında referans noktasına gelmişlerdir.

BTE üyeleri çeşitli profesyonel ve bilimsel toplulukta aktif rol amaktadır (FUEDI (Fédération Européene des Unions Professionelles d’Experts en Dommage après Incendie et Risques Divers or European Federation of Loss Adjusting Experts), AHO (Ausschuß der Ingenieurverbände und Ingenieurkammern für die Honorarordnung e.V. or German Committee of Engineering Professional Associations for Fee Regulation), Loss Adjustment Institute (Institut für Sachverständigenwesen), Bütün bu aktiviteler BTE üyeleri içerisinde paylaşılır ve topluluk ve enstitülere katkıda bulunulur.

Herkes BTE expert olamaz, alanlarında uzman bağımsız ve ekspertiz ve loss adjusment değerlendirme ve hizmetlerine katılmış,meslektaşları arasında öncü olarak görülen kişiler BTE üyesi olabilir. Alanlarında yeterliliklerini göstermeleri gerek ve buna ek olarak da giriş sınavını geçmeleri gerekmektedir.BTE expertleri yüksek donanımlı, güvenilir ve emniyetli kişiler olarak görülmektedir.

Group İnşaat Mühendisleri ve Bina İnşaat Grubu

İnşaat Mühendisliği ve Bina İnşaat Grubu mimar ve bina mühendislerini içermektedir. Sanayi, ticari işletmeler ve konu ve özel yapıların da dahil olduğu hizmet sektörüne inşaat mühendisliği ve bina inşaatı grubu geniş çapta hizmet sunmaktadır. Ek olarak, yangın, patlama, fırtına ve kırılmış boru hasar/kayıplarında loss adjustment değerlendirmesine dahil olurlar.

BTE inşaat expertlerinin sigortalanabilir binalar,yapı ve birimlerin için inceleme ve değerlendirmesi Sigortalılar, underwriterlar için belirleyici bir öneme sahiptir.

Bulgular üzerine konuşmalar ve inşaat ölçümlerine ek olarak BTE üyelerinin hizmetleri maliyet tahmini, inşaat maliyeti ve ücret muhasebesine kadar genişler. Uzmanlar bireysel meseleleri açıklığa kavuşturur örneği inceleme kurumları, yapısal analizler yapar ve denge ispatları sunar.

Malların standart değerlerini vergi değerlendirme amacıyla doğrulamakla birlikte, işlerinin odak noktalarından biri de geliştirilmiş ve geliştirilmemiş malın piyasa değerini belirlemek için değerlendirmek. Geçimini sağlamak için Alman Bina Yasası gereği, İnşaat Mühendisliği ve Bina İnşaat Grubunun birçok üyesi bölgesel expertlerin ve loss adjuster komisyonun üyesi.

Konusunda uzman tecrübeli otoriler olarak, BTE inşaat expertleri mahkemelere, devlet kurumlarına ve özel sektöre örneğin sigorta şirketleri, bankalar, ticari işletmeler, konut inşaat firmaları ve ev-bina sahipleri expert tanığı ve expert görüşünü sunarak hizmet verirler.

Endüstriyel Mühendislik Grubu

Endüstriyel Mühendislik Grubu aşağıdaki alanları kapsar:

• makine mühendisliği

• pProses mühendisliği

• elektrik ve elektronik mühendisliği

Bu grubun üyeleri genel bilgi, eğitim ve detaylı uzmanlaşma alanlarına göre çeşitli alan ve endüstrilere ayrılır:

• madencilik ve Metalurji

• kimya ve proses mühendisliği

• plastik üretimi ve işleme

• ahşap ve metal endüstrisi

• makine mühendisliği endüstrisi

• elektrik elektronik mühendisliği

• yeme içme makineleri

• inşaat malzemeleri metalik olmayan mineraller taş ocağı

• vs.

Bütün BTE gruplarında olduğu gibi Endüstriyel Mühendislik Grubu da iki alana ayrılmıştır: ilki loss adjustment ve ikincisi makine birimlerinin bütün tesisin veya alanın tek makine birimlerini değerlendirme ve expert görüşü hizmeti.

Loss adjusment durumlarında, BTE expert çalışması makinelerin teknik ve maliyet etkin tamir opsiyonlarına ve yenisiyle parça değiştirme tedariğine dayanmaktadır. BTE expertlerinin işi loss adjusment veya talep boyutunu genellikle geçer, bütün hasar ve kayıp yönetimi ile görevlendirilir. Bu sadece hasarın kayıbın iyileştirilmesini ve tamirini kapsamaz, bunun yanında ilerideki olası hasar durumlarını engellemek için öneri verme boyutunu da kapsar.

BTE Endüstriyel Mühendislik expert değerlendirmeleri çeşitli sebeplerle ayrılır: yangın sigortası değerlemeleri için yeniden kurma değeri ve mevcut değeri, şu anki piyasa değerini bankalara belirlemek için, satınalma ve satış görüşmeleri için, anlaşmazlık ve iflas durumları.

İş ve Ekonomi Grubu

BTE iş ve ekonomi grubu üyeleri sabit kıymetlerin veya iş kaybı sonucu ortaya çıkan hasar ve kayıpların değerlendirilmesinde istenir. Stok ve ürünlerin değerini taleplerin ifade edildiği gün itibariyle değerlendirir.
Gerek duyulursa, kesinti ve iş durması sonucu ortaya çıkan hasar veya kaybın etkisini azaltmak için organizasyonel tedbirler uygulayabilirler.

Talepler nitelik ve iş/ekonomiye göre yapılır ve ekspertiz yüksek miktarlar risk altında oldukça çok yorucudur. Örneğin zorla iş durması veya tesis kapatması sonucu çıkan kayıp genellikle yangın veya diğer bir sebepten ortaya çıkan materyal kaybını geçer.

Kayıp idaresi ve hasar yönetimi fonksiyonlarını yaparken, yaparken İş ve ekonomi grubunun üyelerinin sadece hisse senedinin değeri üzerine yardımına başvurulmaz, gerekliyse, bunları maliyet etkin bir yöntemle elder çıkarır, ek olara hasarı ve kaybı kapsamak için mümkün olabilecek tedbirleri araştırma ve izlemek zorundadır. Örneğin, mevcut üretimi azaltırken ve diğer şirketleri veya dışarıdan üretim birimlerini davet ederken, geçici gelişen çözümleri içerir aynı. Gerekirse, hasar gören stokların veya üretim ekipmanlarının daha hızlı değiştirilmesine yardım ederler.

Bir kayıp ortaya çıktığında veya bir talep kayda geçtiğinde, iş veya tesis durması ile ilgili tüm işlemler maliyet efektifliği ve karlılığı açısından incelenir. Bundan dolayı BTE iş ve ekonomi expertleri sadece piyasa durumları ile ilgili bilgiye sahip olmazlar, aynı zamanda sigorta poliçe koşullarını da o şekilde bilmeleri gerekmektedir.

Doğal Bilimler ve Çeşitli Alanlar Grubu

Kimyagerlerin, fizikçilerin ve diğer doğal bilim alanlarının ekspertizleri hasarın kaybın nedeninin belirlenmesinde veya önleyici konseptler geliştirilmesinde gereklidir.

Genelde diğer BTE expertlerinin yanında bulunup bir yangının patlamanın nedeninin bulunmasına yardımcı olurlar örneğin.

Kendilerine çevresel hasarlarda ve 3.şahıs sorumluluklarında da danışılır. Kimyagerlere genelde binalarda, teknik ve ticari birimlerde, mal ve stoklarda yangın veya kimyasal bir kaza sonucu zehirli veya tehlikeli bir şey bulaştığında danışılır.

Bu grup üyelerinin analiz bulguları ve araştırmalarını kullanarak hasar önleme anlamında yeni konseptlere geliştirilebilir, kimyasal korozyon sonucu ortaya çıkan hasarlarda, hijyenik iyileştirme sağlayarak veya tehlikeli atıkların düzgün bir şekilde uzaklaştırılması gibi. Bu konseptlerin uygulamaları genellikle aynı uzman tarafından izlenmektedir.Bu şekilde, loss adjusment ve talep yönetimi konusunda sigorta şirketlerinin ve sigortalıların ortakları gibi davranmaktadırlar.

Niteliklerinden dolayı, Doğal Bilimler ve Çeşitli Alanlar Grubu rağbette olan yetkili bir birimdir yangın, tehlikeli atık ile ilgili birçok durumda ve çevre kirliliği ilgili sorumluklar ilgili araştırmalarda.

Avrupa’da Oto Eksperliği

Bu doküman hazırlanırken “ F.I.E.A “, “ Avrupa Motorlu Araçlar Eksperler Birliği “ ‘ internet sitesinde yer alan bilgi ve belgelerden yararlanılmıştır. http://www.fiea.org/

1. Almanya:

Almanya’ da yaşanacak bir kaza sonrasında sigortalı kendi eksperini seçme hakkında sahiptir. Alman yasalarına göre eksperler tamamen bağımsız ve başkalarından etkilenmeden görevlerini gerçekleştirmektedirler. Almanya’ da sigorta şirketleri uzun süredir hasar süreçlerinde çok az rol almaktadır. Almanya’ da araç eksperliği ile ilgili olarak yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Alman eksper dernekleri, kuruluşlar, akreditasyon kurumları, meslek örgütleri güçlerini birleştirerek ekspertiz branşlarında güçlerini birleştirerek bağımsızlığı ve kaliteyi artırmak için çalışmalar yaptılar ve bunun için gereksinimleri standartlaştırdılar.

Almanya’ da otomotiv eksperliği yapan Sn. Herbert Guggenberger hazırlamış olduğu rapor incelenerek aşağıdaki hususlar belirtilmiştir.

Ekli raporu düzenleyen Sn. Herbert Guggenberger ‘ dır. Sn. Herbert Guggenberger’ ın 4 farklı dernekten motorlu taşıtlar için bilirkişilik sertifikası mevcuttur. ( Önemli )

BVSK – 1959 yılında kurulmuş Almanya’ da serbest ve bağımsız otomotiv uzmanlarının en büyük derneğidir. Dernek üyeleri; hukuk, sigorta sektörü, savunma sanayi, tüketicinin korunması, otomotiv gibi dallarda hizmet vermektedirler. BVSK amacı profosyonel otomotiv uzmanı yetiştirmektir. Uzmanlar yüksek mahkemelerce tanınan bir mühendislik derecesi veya uzman mekanik eğitimi test yöntemleri uygulamaları içermektedir. Bu sayede BVSK bir otomotiv uzmanının raporlarının en yüksek kalitede olmasını garanti eder.

http://www.bvsk.de/

BVSK aşağıda belirtilen bütün kuruluşlarla ortaklık ve iş birliği içerisindedir.

• GTU – Teknik Denetim mbH Derneği,

• Autorechtaktuell.de GmbH & Co.

• Audatex Germany GmbH

• DAT Alman Automobil Treuhand GmbH

• EUROTAXSCHWACKE GmbH

• Union – Bağımsız araç değerlendirme kuruluşları

• ZAK eV – Sertifikalı ve tanınmış tam zamanlı araba uzmanları eV

• AUTOOnline GmbH- Bilgi Sistemleri

• mobile.de – Almanya

• ClassicData – Klasik Veri piyasa izleme GmbH & Co KG

• GMI

• Motor Topluluk özelliği eV Rebuilders

• VMI

• Motor Hizmetler Sanayi Derneği Derneği

• MWV

• Ekonomik Ve Sigorta Hukuku Gmbh Şirketinin İçin Münih Seminerleri

IFS-ZERT – Bilirkişiler için en önemli bilim kurumlarından biridir. Belgelendirme ve uzmanların denetimleri uluslar arası standart olan “ ISO / IEC 17024 “ kriterlerine göre yapılmaktadır. Belgelendirme süreci için gerekli yeterlilikler aşağıda belirtilmektedir.

https://www.ifsforum.de/ifs-zert.html

Başvuru için aranan özellikler:

• Otomotiv mühendisliği, makine mühendisliği veya elektrik mühendisliği alanında yükseköğretim kanunu uyarınca bir üniversitede en az altı dönem teorik eğitim alması ya da “ kfz – techniker “ ya da “ kaporta – boya ustaları “ olmaları gerekmektedir.

• Ehliyete sahip olması

• 3 yıl “kfz – techniker “ iş deneyimi

• 2 yıl bilirkişilik

Sertifikasyon İşlemi:

• Yazılı / Pratik / Sözlü Sınav

• Başarılı olanlara: 5 yıl geçerli sertifika

Denetim İşlemi:

• 1 yıl içerisinde en az 3 gün eğitim

• Düzenli kalite kontrol denetlemeleri

MAS: ( Karayolu taşıtları Münih Çalışma Grubu ) : Münih üniversitesi eski hocaları tarafından kurulmuş, araç teknolojilerinin hızla gelişmesi ve bilgi paylaşımları için kurulmuş konferans ve seminelerler düzenleyen bir dernektir.

http://www.mas-ev.de/

IQ-Zert: IQ – Zert çeşitli alanlarda sertifikalar vermektedir. Bağımsız akreditasyon organı olarak bağımsız bir kalite kontrol yapmaktadır. IQ- Zert “ Alman Akreditasyon Konseyi “ üyesidir.

IQ-Zert otomotiv uzmanları için sertifikasyon:

• Trafik kazaları sonrasında delil olarak kullanılmak üzere araştırma yapan otomobil uzmanları sertifikasyonu

• Trafik kazalarında sonra delil ve kaza canlandırması gerçekleştirmek için otomobil uzmanları sertifikasyonu

• Araç hasarları inceleme için otomobil uzmanları sertifikasyonu

http://www.iq-zert.de/

Raporu hazırlayan Sn. Herbert Guggenberger’ in yukarıda hedefleri amaçları ve verdikleri sertifikaların belirtildiği 4 adet derneğe üye olduğu görülmektedir.

Aynı zamanda raporun altında aşağıdaki damga ile beraber Sn. Herbert Guggenberger’ in imzası bulunmaktadır.

Sn. Herbert Guggenberger’ ın IFS-ZERT’ den 012323 sicil numarası ile motorlu taşıtlar üzerinde hasar tespit edebilme üzerinde belge ve sertifikasyonu mevcuttur.

Rapor içeriği incelendiğinde, raporun tanzim edilme amacı sadece otomobilde oluşan hasarın tespit edilmesidir. Poliçe, kaza, kaza oluş biçimi ile ilgili herhangi bir bilgi ve belge bulunmamaktadır.

Otomobil üzerinde oluşan hasarın detaylı bir şekilde incelendiği görülmektedir.

Almanya’ da otomotiv hasar incelemeleri, eksperlik ya da bilirkişilerin aşağıda belirtilen hizmetleri verebilmektedir;

• Kaza sonrası sorumluluk raporları

• Kasko raporları

• Kanıt Raporları – Teknik danışmanlıklar ve görüşler ( Motorlar, şanzımanlar gibi parçaların fiziksel hasarları, gizli kusurlar, boya hasarları )

• Değerlendirmeler ( Klasik araçlar – motor sporları vs )

• İncelemeler ( Kullanılmış araçların incelenmesi, ithal edilen araçların incelenmesi, ikinci el araçlar için sertifikalar )

• Kiralama Raporları

• Denetim

• Denetim

• Değer Kaybı

• Özel Olarak LPG Dönüşümü Yapılmış Araçlarda Testler

Sonuç olarak Almanya’ da eksperler gerekli mesleki ve eğitim şartlarını karşıladıkları zaman, IFS – ZERT , DEKRA, BVSK gibi kuruluşlardan alacakları sertifikalar ile oto eksperliği yapabilmektedirler.

Hasar anında sigortalı eksperini kendi seçmekte, istediği oto eksperine hasar tespiti yaptırabilmektedir. Yasalar ya da sigortacılık hukukunda eksperlik ile ilgili herhangi bir kanun bulunmamaktadır.

Eksper tanımı OTOMOBİL EKSPERİ, KAZA EKSPERİ v.b olup KESİNLİKLE SİGORTA EKSPERİ DEĞİLDİR. Uygulama ve yasalar bu yöndedir.

2. Hollanda:

Hollanda da hasar eksperleri yeterlilik kriterlerini ve eğitim derecelerini saptamak zorundadırlar. Aksi takdirde Nivre enstitüsüne kayıt yaptıramaz. Eğitimdeki standardizasyon amacı kalite standartlarını yüksek tutarak branştaki profesyonelliği arttırmak ve yüksek tutamaktır.

Eksper olabilmek için eğitim süreçleri iki ayrı seviyeden oluşuyor. İlk seviyede bütün adaylar temel eğitimi almak zorundadırlar. Temel eğitimde aday eksperin beceri ve yeterlilik seviyesi test ediliyor. İkinci aşamada ise aday eksperin seçtiği branşıyla ilgili detaylı eğitim veriliyor ve bilgileri test ediliyor. Eksper olduktan sonra eğitim süreci bitmiyor ve sürekli devam ediyor. Oto eksperleri branşlardan bir tanesidir. Aynı zamanda “ tarım, yangın, nakliyat, elementer branşlarında da seçimler yapabilmektedirler. Ancak her adayın bir branş seçme hakkı vardır. Nivre ‘ ye eksper adayı olarak baş vurabilmek için en az 5 sene eksperlik adayı olduğu branşa ile ilgili iş tecrübesinin olması gerekmektedir.

Hollanda da sigortalı araçlar bir kazaya karıştığı zaman en kısa sürede hasarı sigortaya bildirmek zorundadır. Hasar bildiriminden sonra sigorta şirketi kendi eksperini ya da bir eksperi hasar tespiti yapmak için yetkilendirir. Sigortacının yetkilendirdiği eksper 1. Eksper olarak nitelendirilmektedir. 1. Eksper söz konusu hasarı inceledikten sonra hasar miktarını sigortalıya bildirir. Sigortalı 1. Eksperin hasar tutarını kabul edebilir ya da itiraz etme hakkına sahiptir. Sigortalı itiraz ederse 2. Bir eksper görevlendirebilir. Sigortalı poliçe primi hesaplamasında itiraz durumlarında 2. Bir eksper talebine karşı prim ödemektedir. Bu sebepten dolayı sigortacı yasal olarak en az 1. Ekspere ödediği masraflar kadar 2. Eksperi maliyetlerini karşılamak zorundadır. Poliçelerde genellikle 2. Eksperin ücretinin ne derece karşılandığı belirtilmektedir.

http://www.nivre.nl/

Eksper tanımı Otomobil için olup, SİGORTA EKSPERİ DEĞİLDİR.

3. Fransa:

Araç eksperliği Fransa’ da 1930 yıllarında gelişmeye başlamıştır. Amaç sigorta şirketlerine hizmet etmek yeni hasar tespiti yapmak, hasarı sebep olan kaynakları araştırmak, hasar miktarı hesaplamaları yapmak. 1960’ lı yıllarda araç hasar eksperlik alanı gelişti çünkü motorlu taşıtlar için sigorta yapılması zorunluluğu getirildi. 1972 ‘ de ilk hasar uzman dereceleri unvanları verildi ve bu 1995 yılında bir diplomaya çevrildi. Hasar ihbarları zaman içinde düştü, çünkü arabalar daha güvenli ve daha sağlam imal edildi, yollar geliştirildi, yollarda uyarılar ve işaretçiler koyuldu, yasal önlemler alındı. Bu gelişmelerden sonra araç sigorta eksperleri çeşitli dallarda kendilerini geliştirdiler. Emniyet – güvenlik, filo denetimleri ve kusurların araştırılması gibi.

Günümüzde Fransa’ da eksperler için ilk önce iki yıllık BTS programına ait AVA ya da MCI uzmanlık alanını bitirmek zorundadır. Sonra bir sene profesyonel araç tamiri tecrübesi edinmek şarttır. Bu durum 1 sene eğitimle de tamamlanabilir. Bu aşamalardan sonra “ Trainee Expert” unvanı verilir. Yani stajer / eğitilen eksper unvanı verilir. Bu unvandan sonra 24 ay boyunca staj görmesi gerekmektedir. Ve oto ekspertiz firmasında ve teknik konular hakkında testten geçirilmektedir. Testi geçtikten sonra Fransa’ nın ulusal eksper listesine ismi kaydediliyor. Bu liste Fransa bakanlığı tarafından kontrol edilmekte ve güncellenmektedir.

Sonuç ve Değerlendirmeler :

ABD ve Avrupa pazarlarında sektör yapılanması incelendiğinde bütünlük ve ortak anlayış dikkat çekicidir. Ülkemiz uygulamaları ile diğer Pazar uygulamaları arasında ciddi fark vardır. Ülkemizde Sigortacılık Kanunu içinde yer verilen Sigorta Eksperliği , Oto Dışı içindir. Oto Branşında sigorta sektörünün hizmet aldığı eksper türü OTO EKSPERİ dir ve kesinlikle Sigorta Eksperliği ile hiçbir ortak yanı yoktur.

Sigorta Eksperleri ; tüm pazarlarda aynı amaç için benzer yapılanmalar ile hizmet vermektedirler. Hiç bri ülkenin yasal otoritesinin düzenlediği kanun içinde yer almazlar. Sigorta sektörü kendi Pazar uygulamalarında fikir birliği içindedir. Ortak akıl etkindir. Sigorta Eksperleri her türlü mesleki yetkinlikleri için kendi kurdukları Dernek ve benzer mesleki örgütlenmeler ile sürekli gelişimi öne çıkarmıştır. Her ülke kendi içindeki dernek türevi mesleki örgütlenmelerini üst federasyon olan FUEDİ altına toplamışlardır.

Sigorta Eksperleri Avrupa Federasyonu; Federasyonun amacı sigorta endüstrisiyle ticari alanlarda sigorta eksperlerinin bağımsız ve tarafsız mesleklerini daha da ileri taşımaktır.

FUEDI’ nin ilk önceliği profesyonel yönetimi ve yetkinlikleri yüksek standartlarda muhafaza etmektir. Ülkelerdeki üyelerin oluşturduğu profesyonel ve işbirliği içinde olan ortaklıkların Avrupa’ nın her tarafında ekspertiz standartlarını aynı yapmak istemektedirler.

FUEDI dışında diğer kıta ülkelerinde benzer federatif yapılar üst birlik olan IFAA altında toplanmışlardır. http://www.theifaa.net/ – www.adjustersworldwide.org

Eksper Birliği Uluslararası Federasyonu; Sigorta eksperleri birliği ve onların üyeleri desteklemek için kurulan dünya çapında bir organizasyondur. IFAA’ nın Avrupa’ dan Kanada ve Japonya kadar uzanan onüç adet üye birliği vardır.

Dolayısıyla ; uluslararası pazara akuple olmak için Oto ve Oto dışı eksperliği ayrılarak Sigorta Eksperlerinin Bağımsız Mesleki Örgütlerinin ( Dernek v.b TOBB ve benzer Sivil toplum kuruluşları kabul edilmiyor. ) FUEDI ye üye olması kaçınılmazdır.

Oto branşında durum çok daha farklıdır. Öncelikle mesleki tanımı dikkate almak gerekmektedir. Oto Eksperliği ; yukarıdaki açıklamalarda yer aldığı üzere tamamen meslekten, uzmanlıktan, ihtisastan ileri gelen , tabanı tümüyle otomotiv ve mühendislik olan , sürekli eğitim, uygulama, ve sorumluluğu kapsayan, sigorta sektörü dışında yapılanmış, bulunduğu ülkenin tüm kurum, kuruluş ve toplumu tarafından otomotiv konusundaki en üst bilgisinden dolayı tercih edilen bir mesleki örgütlenmedir. Kendisini geliştirerek farklı kazanımlar elde eden birden çok farklı derneğe kayıt olarak tercih edilmesini sağlamaktadır. Her eksper kayıt edildiği dernek üyeliğini levhaya , antetli kağıdına, tabela ve bilgilerine koyarak fark yaratmaktadır. Otomobil sektörü içinden gelenlere yer verilmektedir. Eğitim ve sınavlarının tamamı oto ve hasar üzerinedir. Asla sigortacılık ile ilgili değildir. Otomobil ve hasar konularında uzman, bilirkişidir. Sigortalı olsun veya olmasın tüm araç hasarlarında bilgi ve görüşlerine müracaat edilen kişidir. Eğitimi, lisansları, sertifika ve akreditasyonları tercih sebebidir.

Söz konusu oto eksperleri SİGORTA EKSPERİ olmayıp asla bu konuya girmemektedir. Sigorta şirket ve sigorta sektöründe yer alanlar hasar ve bilirkişilik konularında hizmet satın almaktadır. Özellikle Avrupa pazarlarında Oto Eksperi kullanımı yaygındır. Hasar giderme amaçlı sigorta sektörü anlaşmalı servis, asistan firma desteği, garaj eksperliği gibi ekspersiz uygulamalara gitse de Oto Eksperi kullanımı yaygın olarak devam etmektedir.

Sigorta şirketleri kendi bünyelerinde de eksper ve uzman bulundurmakta olup sigortalı tercihine bırakılmış durumdadır.

Uluslararası pazarlarda Ülkemiz uygulamasına benzer bir yapı yoktur. Oto eksperi sigorta sektörü içinde değildir. Kullanımı yasal zorunluluk değildir. Tazminat tarafların anlaşması ile ödendiğinden taraflar bu anlaşmayı tesis etmek üzere farklı enstürümanlara yönelebilmektedir. Dolayısıyla Sigorta Eksper dışındaki uygulamalar sektör içinde yer almamaktadır.

Yukarıda temin edilen bilgiler kapsamında ; Oto Branşı için bu konuda akademik eğitim alan, Oto mesleği içinden gelen, mesleki yetkinliğini kanıtlayanlar hizmet sunabilmektedir. Bu sebeple ülkemizde de oto konusunda var olan eğitim kurumları ve diğer yapılar içinden çıkan kişiler eksperlik yapmalı, tüm ülke geneli hizmet aldığı gibi sigortalı, sigortacı v.b de hizmet alabilmelidir. Bu sebeple

Oto Eksperliği 5684 sayılı kanun kapsamından çıkarılmak durumundadır.

Diğer taraftan ; Solvency II direktifleri AB Pazar uygulamalarını uluslararası düzeyde devam ettirmek için Sigorta Eksperliği üst kuruluşu olan FUEDI ile iş birliğini uygulama kararı almışlardır. Bu sebeple Sigorta Eksperlerinin TOBB bünyesinden çıkarak ;

• Sigorta Eksperleri Birliği,

• Sigorta Eksperleri Derneği , v.b

şeklinde örgütlenmelerini tamamlayıp ülke adına FUEDI içine katılmak durumundadır.

Sigorta Eksperleri İcra Komitesi ( SEİK ) nihayet doğru yolu görerek gereğini sağlamış ve aşağıdaki açıklamayı da yapmıştır.

SEİK AÇIKLAMASI :

“Komitemiz döneminde Uluslararası Otomobil Eksperler Federasyonu’na (FIEA) üye olunmuş ve uluslararası platforma taşınarak Türk Sigorta Eksperlerinin tanınırlığı artırılmış ve standartlarımızın dünya ölçeğine gelmesi amaçlanmıştır. Dört yıllık çalışmalarımız sonucunda Uluslararası Otomobil Eksperler Federasyonu genel kurulu toplantısının ülkemizde yapılması kararı alınmıştır.”

…./….

Yasal koruma altında bulunmaları Sigorta Eksperlerine uzun vadede zarar vermektedir. Oto ve Oto Dışı eksperliğinin aynı çatı altında olması her 2 tarafı geriletmekte, bir birine zarar verdirmektedir. Bir birinden çok keskin şekilde ayrılan mesleklerin aynı örgüt içinde devam etmeleri olanaklı değildir. Verilen hizmet ile Ortaya konulan çalışma çok farklı hatta ilgili dahi değildir. Evrensel uygulamaları gözeterek bir an önce düzenlemeler yapılmaz ise Sigorta Sektörü mecburen farklı yöntemlere yönelecektir. BU durumda 5684 sayılı kanun içinde güncel durumda eksperlik adı altında bulunan tüm taraflar zarar görecektir. Tüm eksperler kendi meslek örgütlenmeleri esaslarıyla var olmaktadır. Tütün, şarap, otomobil v.b gibi… Dolaysıyla Sigorta Sektörünün hizmet aldığı Sigorta Eksperleri sadece eksper sıfatından dolayı ilişkilenmektedir. Bunun dışında benzerlik görülmez. Ekte Almanya Bilirkişiler Yasası Türkçe olarak sunulmaktadır. Giriş açıklamaları ve ekli yasayı dikkate alarak gözden geçirdiğimizde bu konuların Sigorta Eksperliği ile ilgili olmadığı görülecektir.

Sigorta şirketleri açısından ise ; uluslararası uygulamalarda oto dışın da mutlak ve yaygın olarak Sigorta Eksperi kullanılmaktadır. Oto Eksperlerinden bizzat kendileri hizmet alamaya gerek kalmadan yaygın olarak sigortalılar yüksek bilgiye sahip, akredite edilmiş , levhaya kayıtlı eksperlerden hizmet almaktadır.

Dünya Genelinde Mesleki Örgütlenmeler

CII ( The Chartered Insurance Institute)

Sigorta ve finansal hizmet endüstrisinde ilk sırada yer alan profesyonel bir organizasyondur.

CII, ilgili tüm sektörler karşısında ve düzeylerde çalışanlar için uygun nitelikleri sağlamak aracılığıyla dürüstlük çerçevesinde ve yetkinlikleri ile yüksek standartlara gelmek amacını taşıyan girişimci bir kuruluştur.

CILA ( The Chartered Insurance Institute )

• Profesyonellikte Pratik; CII genel olarak göz önünde bulundurulduğunda 90.000 üyeye sahiptir. Yüz yılı aşkın bir süre içerisinde sigorta endüstrisi içinde profesyonel standartlara ulaşmıştır. Eğitim ve yeterlilik hizmetlerini içeren CII’in geniş portföyü, finansal hizmet gruplarına karşı bireysel ve şirketlerin değişen gereksinimlerini karşılamak için sürekli genişlemektedir.

• Etik Kuralları; Profesyonel yetenekleriyle çalışan üyelerin etik görüşleri, yükümlülükleri, sorumlulukları, değerleri ve yükümlülüklerinden meydana gelmiştir.

• Profesyonel Standartlar Birliği; Bu birliğin rolü, CII iç yönetim standartlarıyla üyelerin olduğu konseye yol göstermek ve uzmanlık için uygun standartlara ulaşılmasında bilgi vermektir.

FUEDI ( The European Federation of Loss Adjusting Experts )

• Sigorta Eksperleri Avrupa Federasyonu; Federasyonun amacı sigorta endüstrisiyle ticari alanlarda sigorta eksperlerinin bağımsız ve tarafsız mesleklerini daha da ileri taşımaktır.

• FUEDI’ nin ilk önceliği profesyonel yönetimi ve yetkinlikleri yüksek standartlarda muhafaza etmektir. Ülkelerdeki üyelerin oluşturduğu profesyonel ve işbirliği içinde olan ortaklıkların Avrupa’ nın her tarafında ekspertiz standartlarını aynı yapmak istemektedirler.

İFAA ( International Federation of Adjusting Associations )

• Eksper Birliği Uluslararası Federasyonu; Sigorta eksperleri birliği ve onların üyeleri desteklemek için kurulan dünya çapında bir organizasyondur. IFAA’ nın Avrupa’dan Kanada ve Japonya kadar uzanan on bir ( 11 ) adet üye birliği vardır.

• AICLA Australasia , CIAA Canada , FUEDI Europe , IILA Illinois , LAAJ Japan , AMLA Malaysia , ILAN Nigeria , ILASA S. Africa , SLALA Sri Lanka , CILA Uk , NAIIA Usa

Sonuç olarak ; küresel piyasalara uyumlu  bir yapı oluşturulmaz ise meslek dip noktada ki mevcut konumunu da kaybedecek. Bilgi ve tecrübe ile yapılan bir meslek için taahhütler ile siyasi seçim havasında bir atmosfer oluşması üzücü. Ne kadar bir zaman içinde, hangi konularda ilerleme sağlayarak, ne tür bir sonucun amaçlandığının açıklanmaması ciddiyeti sorgulatır. Hedef, yöntem ve gerekçeler açıklanmıyor ise Muhtarlık Seçimleri düzeyini aşamaz. 11 yıldır hızla gerileyen meslek için beklentiler yüksek.

Diğer taraftan; eksperlik sınavı uzun yıllar açılmayarak mesleğe en büyük zarar verilmiş durumda. Yüksek bilgili bir çok genci kazanarak çıtayı normal düzeye çıkaracak iken sınav açtırmayan düşüncenin KORKUSUNU çok iyi anlıyorum ama sadece zaman kaybı olacak. At binenin , Kılıç kuşananın .. Er veya geç konumunu korumaya çalışanlar Google da hiçte hoş olmayan şekilde anılacaklardır. Google düşmemek lazım.

Tüm dünya da Sigorta Eksperliği Mesleği kendi üyeleri dışında hiçbir kimse ve kuruluşun yönetme cüretinde bulunmayacağı kadardır. Bir ortam da; Asil, bilgili, saygılı ve seçkin bireylerin ( bilirkişi , uzman ) yönetilmesine gerek olmayacağını duymuştum…

Not : Eksper Derneklerinin 2000 –2007 yılları arasındaki arşiv kayıtlarının incelenmesini öneririm.