Yüzlerce yıllık tarihi olan, kendi içinde mükemmel ve hatasız çalışan sistemler yaratmış bir şirketi düşünün. Böyle bir şirketten ilham almak, kurduğu sistemleri kendi işinizde modellemek ister miydiniz?
Öyle bir oluşum var aslında. Hatta yüzlerce değil, milyonlarca, milyarlarca yıllık araştırma ve tasarım yürüten bir sisteme sahip. İsmi: Doğa
Doğal dünyadaki her şeyin tüm yaşamı korumak için evrensel bir amaçla inşa edildiğini iddia edebiliriz. Tek yapraklı bir çiçekten tüm bir ekosisteme kadar doğanın tüm sistemlerinde benzer tasarım ilkeleri bulunur. Doğa, herhangi bir kaynağı israf etmez, kaliteli malzemeler ve imalat süreçleri kullanır. Bir organizmadan gelen atıklar bir başkası için besindir. Doğa, güneş, rüzgar gibi doğal enerjilerle çalışır. Bir şeyi inşa etmek için sabırlı davranır.
En önemli ilke doğanın hayata elverişli sistemler yaratmasıdır. Bu temel çerçeve, birlikte çalışan her şeyi dengede, senkronize ve uyumlu bir şekilde optimum seviyede tutar. İnsanlar ve şirketler ise hayata elverişli olmayan sistemler yaratma eğilimindedirler. Günümüzde bu dikkatsiz düşüncenin etkilerini küresel iklim değişikliği ile hissediyoruz.
İnsan doğanın yaşamı güçlendiren prensiplerini öğrenip değerlendirebildiğinde neslini devam ettiren, sağlıklı kaynaklarla verimli sistemler yaratabilir. İnsanın doğayı taklit edip ondan bir şeyler öğrenerek sürdürülebilir sistem tasarlama sürecine “biyomimikri” adı verilir.
Doğal sistemlerin ilkeleri herhangi bir sektörde veya şirkette uygulanabilir. En önemli biyomimikri uygulamasını doğanın “çeşitlilik yasası” ile yapabiliriz.
Yağmur ormanları gibi bir ekosisteme bakarsanız, tüm bitki ve hayvan türlerinde bol çeşitlilik görebilirsiniz. Bir organizma türü hastalanırsa, sistemin sorunsuz çalışmasını sağlamak için başka faktörler devreye girer ve sürdürülebilirlik yine sağlanır.
Diyelim ki şirketinizde özel bir proje üzerinde çalışmak için birtakım kuracaksınız. Benzer geçmişe ve bilgiye sahip üç kişiyi mi, yoksa farklı uzmanlık ve anlayış setine sahip üç kişiyi mi tercih edersiniz? Çalışanlarınızı olabildiğince farklı ve çeşitli profillerden seçin.
Tüm yumurtalar tek sepete konulmaz
Çeşitlilik yasası şirketlerin sundukları mal ve hizmetlerde de görülebilir. Yatırım fonlarının bu kadar çeşitli olmasının bir nedeni de budur. Doğa da hiçbir zaman bütün yumurtalarını tek bir sepete koymaz.
İşletmenizi büyütmeye çalışan bir girişimciyseniz, muhtemelen çalışanlarınızı en az eforla yönetmek istersiniz. Çünkü güçlü bir şirket, çalışanların son derece yetenekli olduğu ve mümkün olduğunca az yönetim gerektiren bir şirkettir. Böylelikle siz de enerjinizi ve zamanınızı daha önemli şeylere yatırım yapabilirsiniz. Doğada güçlü canlılar hep ayakta kalır. Şirketinizi uzun yıllar ayakta tutmak istiyorsanız yetenekli ve özverili insanları işe alın. Ya da onları iyi eğitin.
Birden fazla sisteme uygulanabilen evrensel bir yasaya bir başka örnek de “niş alanlar yaratmak”tır. Rakiplerinizin sadece müşterilerinizi veya varlıklarınızı almak istediklerini değil, aynı zamanda sizi de yemek istediklerini hayal edin. Muhtemelen yırtıcıları ve kendi türünüz içindeki rekabeti önlemek veya onları yenmek için bazı yollar geliştirirsiniz. Doğanın yaptığı da budur. Ürün ve hizmetlerinizle uygulamalarınızda niş alanlar yaratmaya çalışın. Farklılaşın. Bugüne kadar dünyada yaşayan türlerin yüzde 99’u yok olmuştur. Geçmişte ve bugün yaşayan her tür, sağ kalabilmek için kendisinden önce gelen türlerden daha iyi bir mekanizma geliştirdi. Sadece hayatta kalmak bile büyük bir motivasyon kaynağıdır. Siz doğadan öğreniyor musunuz?
