‘Müjde’ değil ‘kısıtlı tazminat’

Avukat Özlem Hökenek, 2016 yılında torba yasayla kaldırılan zorunlu taşımacılık sigortasının perde arkasını yazdı. Hökenek, ilk aşamada tüketicilere ‘müjde’ diye sunulan düzenlemenin sonuçlarına dikkat çekti.

Trafik kazasında sakat kalınması ya da vefat durumunda mağdur veya yakınlarının sadece trafik poliçesi limitiyle sigorta şirketinden kısıtlı bir tazminat alabileceğini vurgulayan Hökenek, şöyle dedi: “Evet, trafik poliçesi limitleri şu anda 330 bin TL, her yıl da artıyor. Ancak bordrolu çalışan iseniz ya da geliriniz asgari düzeyin üzerinde ve yaşınız da biraz gençse bu limitleri aşan tazminatlarınızın güvencesi bulunmamaktadır.”

Hökenek’in köşe yazısı şöyle:

Yolcular için, güvence türü olarak 10 Temmuz 2003 günü, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile uygulamaya konulan Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası, “taşıtın kalkış noktasından varış noktasına kadar geçecek süre içinde, mola ve duraklamalar dahil, meydana gelecek bir kaza sonucu yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyanın zarara uğramasından dolayı” uğrayacağı “maddi” zararları poliçedeki miktarla sınırlı olarak güvence altına almaktaydı. Ancak torba yasayla zorunlu taşımacılık sigortası, 26 Nisan 2016 tarihli ve Resmi Gazete’de yayınlanan kararname ile kaldırılmıştı. Ve bu haber ilk aşamada tüketiciler için müjdeli bir haber niteliğinde basına yansımıştı. Başta şehirlerarası yolcu taşıyan araçlar olmak üzere, taksi ve benzeri araçların yaptırması zorunlu olan zorunlu taşımacılık sigortasına torba yasayla son verilmesiyle olası kazada yolcuların uğrayacakları bedeni zararların sadece trafik sigortasından karşılanması hedeflenmişti. Trafik mağdurları için bu durum şu anlama gelmektedir: Uğradığınız bir zarardan dolayı sakat kalmanız ya da vefat etmeniz durumunda siz veya yakınlarınız sadece trafik poliçesi limitiyle sigorta şirketinden kısıtlı bir tazminat alabileceksiniz. Evet, trafik poliçesi limitleri şu anda 330 bin TL, her yıl da artıyor. Ancak bordrolu çalışan iseniz ya da geliriniz asgari düzeyin üzerinde ve yaşınız da biraz gençse bu limitleri aşan tazminatlarınızın güvencesi bulunmamaktadır.

Memnun olan kesimin cebi zorlanacak

Hükümetin artan trafik poliçelerini bir düzene koyması adına yaptığı uygulamalar başta taşıma şirketleri olmak üzere birçok kesimi memnun ederken, uzun vadede yine başta memnun ettiği kesimlerin cebini zorlayacağa benziyor. Mevzuat öncesi iki ayrı zorunlu sigorta poliçesi yaptıran taşıma araçlarının tek bir poliçe ile daha fazla trafik sigortası ödemek zorunda kaldığı görülüyor. Daha fazla prim ödeyerek daha az teminatlı poliçe yaptırmak kısa zamanda kar gibi görünse de olası bir kazada aşan teminatlarda çok daha büyük zarara yol açacağı aşikardır. Özellikle şehirlerarası yolcu taşımacılığından kaza başı ölüm teminatının çoklu vefat ve/veya maluliyetlerde aşan teminatlar açısından garameden paylaşıldığında eksik kalacağı ve aşan kısım için sigortalıların cebini oldukça zorlayacağı öngörülebilir.

Yolculara ek güvence olarak çıkmıştı

Akıllara gelen ilk soru, zorunlu bir poliçenin hangi ihtiyaç nedeniyle 2003 yılında oluşturularak, 13 yıl yürürlükte kaldıktan sonra bir anda neden kaldırıldığıdır? İşin temeline indiğimizde zorunlu poliçelerin çıkış nedeninin kamu düzenini korumak için olduğu bilinmektedir. Bir poliçenin kamu düzeni ile ilgisi; ülkenin sosyal, ekonomik, ekinsel (kültürel) ve tarihsel gerçeklerine göre belirlenmektedir. Sözü edilen gerçekler, kuralın vazgeçilmezliğini, toplumsal yararını ortaya koyuyorsa, kuralın kamu düzeni ile ilgisi kabul edilmektedir. Kamu düzeni kavramının kesin olarak tanımlanmasına ve sınırlandırılmasına olanak yoktur; zorunlu olarak yoruma açık bir kavramdır. Taşıtlar için oluşturulan zorunlu poliçelerin kamu düzeniyle ilişkisi ise yeterli yol yapamayan, gerekli eğitimler verilemeyen devletin kaza öncesi önleyici tedbirlerin yetersiz olması sebebiyle kaza sonrası oluşan üçüncü kişilerin zararlarını gidermek için bulduğu bir çözümdür. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası’nın oluşma sebebi ise özellikle taşıma şirketlerinde bir standardın olmadığı, yeterli denetimlerin yapılmaması sebebiyle yolculara bir ek güvence niteliğinde uğrayacakları zararlara karşılık olarak bir ek teminat olarak ortaya çıkmıştır.  Evet, bu yolla bahsini ettiğimiz kamu düzeni düşüncesi, bunu sağlamaya yönelen önlemlerin ‘sürekli’ ve `kararlı’ olmasını zorunlu kılar. Ancak her 10 yılda bir ihtiyaca binaen çıkmış zorunlu poliçelerin kaldırılması ‘hukuksal ve sosyal “dirlik ve düzeni” korumaya mani olmaktadır.

‘Alışılmış anlık’ kararlarla düzenleme kamu düzenini bozar

Ülkenin hızlı değişimi ve yeni ihtiyaçları bu hızla beraber çıkan sorunlara karşı “alışılmış anlık’’ kararlar ile düzenlemeler yapmak, geçici bir çözümdür. Bu tip anlık çözümler, sadece bir kesimi memnun etmek için hepimizin hayatını etkileyen düzenlemelerin kamu düzenini bozacağı gibi ileride daha büyük problemler çıkartacağı öngörülmektedir. Zorunlu olan sorumluluk poliçelerini oluşturmak için çok düşünülmelidir. Ancak bu tip poliçelerin kaldırılması için çok daha fazla düşünülmesi gerekir.