Hayatta karşılaşılabilecek risklerin yardımlaşma ve dayanışma amacıyla bireyler arasında paylaşılması amacıyla hareket eden katılım sigortacılığı büyüme yolunda hızla ilerliyor. Katılım sigortacılığı, 2022 yılında yeni şirketlerin ve yeni ürünler devreye girmesi ile daha da hareketlenecek.
GAZETE SİGORTA / SİBEL CİNGİ
“Katılım sigortacılığına ilgi arttı… Bu alanda ‘biz de varız’… Yerli ve yabancı gruplar katılım şirketi kurmak için başvuru yaptı… Katılım sigortacılığı şirketleri yeni ürün geliştirme konusunda gaza bastı… BES’te faizsiz fonların performansı göz dolduruyor…”
Sektör temsilcilerinin yaptığı bu açıklamalar, katılım sigortacılığının önümüzdeki dönemde çok daha fazla konuşulacağının işareti.
Genel anlamda katılım finans ilkeleri çerçevesinde icra edilen sigortacılık faaliyeti olarak tanımlanan, hayatta karşılaşılabilecek risklerin yardımlaşma ve dayanışma amacıyla bireyler arasında paylaşılması amacıyla hareket eden katılım sigortacılığında artan rekabet tüketici için daha çok alternatif, yeni ürün ve hizmet demek. Şirketler, faiz hassasiyeti olan vatandaşların bireysel emeklilikten sağlığa, eğitimden ve hayat sigortalarına, kadar tüm güncel sigorta ihtiyaçlarını karşılamak için gaza basmış durumda. Şemsiye Dergisi olarak yeni şirketlerin katılımı ile 2022 yılında daha da hareketli günlere tanıklık edecek katılım sigortacılığı hakkında tüm detaylar ve son gelişmeleri mercek altına aldık.
‘Faize duyarlı vatandaşlarımızı sigorta güvencesi ile tanıştırmak bizim için önemli bir gelişim alanı‘
Türkiye’ye özgü, yenilikçi, tutarlı ve kolay uygulanabilir bir mevzuat altyapısı oluşturarak katılım sigortacılığı ve emeklilik uygulamalarının önümüzdeki dönem süratle büyüyebileceği bir zemin oluşturuldu. Sektörde tam katılım şirketi olarak faaliyet gösteren oyuncuların yanı sıra pencere usulü çalışan şirketlerde mevcut. Yapılan düzenlemeyle sektörde katılım penceresi usulü çalışan şirketlerin 31 Aralık 2021’e kadar pencereyi şirkete çevirmesi veya pencereyi tasfiye etmesi gerekiyor. Bu durum sektörde rekabeti artıracak önemli unsurlardan biri. Bu nedenle 2021’in bitmesine sayılı günler kala bu konudaki çalışmalar hızlanmış durumda.
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) Başkanı Türker Gürsoy, bu alanda ilginin her geçen gün arttığını söyleyerek önümüzdeki günlerde tüketiciyi yakından ilgilendirecek gelişmeleri şöyle sıralıyor: “Katılım sigortacılığına artan ilgi, yatırımcıları da harekete geçirdi. Yerli ve yabancı gruplardan yeni katılım şirketi kuruluş başvuruları almaya başladık. Faize duyarlı vatandaşlarımızı sigorta güvencesi ile tanıştırmak bizim için önemli bir gelişim alanı. 2022 yılında yeni katılım şirketlerimizi peyderpey duymaya başlayacaksınız. Mevcut durumda pencere usulüyle faaliyet gösteren 4 şirketin katılım esaslı sigorta şirketi kurma yönündeki ruhsat çalışmaları ile ilgili süreç başlamış olup halihazırda devam etmektedir. Ayrıca, pencere usulüyle faaliyet göstermeyip katılım esaslı şirket olarak faaliyetlerine devam etme niyetinde olan ve bu alanda altyapı çalışmalarını sürdüren şirketler de bulunuyor.”
Sağlıkta tüketicinin ilgisini çekecek iddialı ürünler hazırlıyoruz
Neova Katılım Sigorta Genel Müdür Özgür Koç, yeni oyuncularla sektörün de büyüyeceği görüşünde. Katılım sigortacılığı sektörünün yüzde 6 civarında bir piyasa payı olduğunu ifade eden Koç, şu görüşleri dile getiriyor: “Bunun, hayat dışında yaklaşık yarısı Neova Sigorta tarafından geliyor. 2 tane tam katılım, 4 tane de pencere usulü çalışan şirketler var. Yeni düzenlemeyle pencere usulü çalışan şirketler, 31 Aralık’a kadar ya yeni şirket kuracak ya da pencereyi tasfiye edecek. Katılım sigortacılığı sektörüne yeni oyuncular girecek. Bu da sektörün gelişimini olumlu etkileyecek. Katılım sigortacılığı sektörünün yüzde 6 olan pazar payının da önümüzdeki 5 yıl içinde yüzde 10-12’lere çıkmasını bekliyoruz.”
“Müşterinin önüne gittiğimizde 3 müşteriden 2’sinin katılımı tercih etme eğilimi var” diyen Koç, şöyle devam ediyor: “Genel sigorta pazarına baktığımızda Trafik Sigortası en yaygın ürün, sonra Zorunlu Deprem Sigortası geliyor. Zorunlu sigortalar dışında sigorta müşterisinin en fazla aldığı ürün ise kasko, ardından da konut sigortası geliyor. Katılım tarafına baktığımızda bireysel sigortalarda ciddi potansiyel olduğunu görüyoruz, fakat en büyük açık küçük ve orta ölçekli şirketlere yönelik sigortalarda.” Mevcut ürünlerin yanı sıra yeni ürünler de hayata geçirmek istediklerini ifade eden Koç, “Burada da en önemli gelişim alanı olarak sağlık sigortacılığı sektöründe müşterilerimizin ilgisini çekip beğenisini kazanacak iddialı ürünlerin hazırlığı içerisindeyiz. Yeni stratejimiz doğrultusunda 5 yılın sonunda müşteri deneyimini en üst seviyeye çıkartırken pazar payımızı da artırmayı hedefliyoruz” diyor.
‘Kuracağımız şirket BES hariç hayat ve hayat dışı sigortalar alanında faaliyet gösterecek‘
Türkiye Sigorta Genel Müdürü Atilla Benli de geçtiğimiz günlerde katılım sigortacılığı alanında faaliyet göstereceklerini ve katılım sigorta şirketi kuracaklarını açıkladı. Benli, vergi bir röportajda yayınlanan yönetmelik gereği pencere usulü ile katılım sigortacılığı yapan şirketlerin sene sonundan sonra ya katılım sigorta şirketi kuracaklarını ya da bu alanda faaliyet gösteremeyeceklerini belirterek, “Biz katılım sigorta şirketi kurmayı tercih ettik. Kuracağımız şirket BES hariç hayat ve hayat dışı sigortalar alanında faaliyet gösterecek. İki şirket tek yönetim olacak” dedi.
“Fırsat görürsek katılım sigortasına dahil oluruz”
Allianz olarak 70 ülkede faaliyet faaliyette bulunduklarına faaliyet gösterdikleri ülkeler arasında katılım sigortası geliştirebilecekleri profillere sahip ülkeler de olduğunu kaydeden Allianz Yaşam ve Emeklilik ile Allianz Hayat ve Emeklilik Şirketleri Genel Müdürü Taylan Türkölmez, “Bu nedenle katılım sigortacılığı konusunda “hayır” demiyoruz ama Türkiye gerçeğine baktığımızda bu alana yatırım yapmamız için ayrı bir şirketimizin olması lazım. Biz böyle bir şirket kursak bile istediğimiz noktada olmayabiliriz. O nedenle bu konuda biraz temkinliyiz, hiç acele etmiyoruz. Ama fırsatı görürsek biz de katılım sigortacılığına dahil oluruz” açıklamasını yapıyor.
18 yaş altı BES’te en iddialı oyunculardan biri olacağız
Katılım sigortacılığının Türkiye’deki öncülerinden olan Katılım Emeklilik, BES, OKS, sağlık sigortaları, ferdi kaza sigortaları ve hayat sigortaları ürünleriyle sektörde önemli bir payın sahibi. Bireylere ve kurumlara birçok alanda çözümler sunan Katılım Emeklilik, 18 yaş altına bireysel emeklilik sisteminin kapılarının açılmasıyla bu alanda da atağa geçti. Katılım Emeklilik Genel Müdürü Ayhan Sincek, 18 yaş altı segmentte kısa sürede yüzde 10 pazar payına ulaştıklarını açıklıyor. Sincek, “Bireysel Emeklilik Sistemi’nde özellikle 18 yaş altı segment en hızlı büyüyecek gruplardan biri olacak ve biz de bu segmentin en iddialı birkaç oyuncusundan biri olmayı hedefliyoruz. 18 yaş altı için hazırladığımız Erken BES Planımıza yoğun ilgi var. Sunduğumuz avantajların da önemli etkisi oldu ve Katılım Emeklilik olarak bu segmentte iyi üretim yapan şirketlerinden biri olduk. Yaptığımız çalışmalar ile faizsiz emeklilik alanında, 18 yaş altında da Katılım Emeklilik’in farkı net olarak hissediliyor. 18 yaş altı BES katılımcı sayımız 8 bini buldu. Bunların fon tutarı da 4 milyon TL’yi geçti” diyor. Katılım Emeklilik yeni ürünlerin yanı sıra sektörde yeni fonlara da imza atıyor. Katılım Emeklilik, gümüşe yatırım yapan ilk emeklilik fonunu hayata geçirdi. Sincek,”Katılım Emeklilik ve Hayat AŞ Kıymetli Madenler Katılım Fonu, tasarruflarını kıymetli madenlerde tutmak isteyen ve aynı zamanda değer artışlarından da yararlanmak isteyenlere önemli bir alternatif” açıklamasını yapıyor. Sağlık tarafın da önemli başarılara imza atan Katılım Emeklilik bireysel bu konuda bireysel ve kurumsal ürünlerle öne çıkıyor.
HDI Sigorta, kasko, yangın ve nakliyata odaklanacak
Katılım sigortacılığı ile ilgili hedefler belirleyen şirketler arasında HDI Sigorta da yer alıyor. SEDDK’ya katılım sigortacılığında faaliyet gösterecek ve HDI Sigorta’nın yüzde 100 iştiraki olacak bir şirket kurmak için niyet mektubunu ileterek harekete geçen HDI Sigorta, pencere usulüyle çalışıyordu., yaptığı açıklamalarda katılım sigortacılığında lider şirketlerden biri olmayı hedeflediklerine vurgu yapıyor. HDI Sigorta Genel Müdürü Ceyhan Hancıoğlu, kasko, yangın ve nakliyat branşlarına da odaklanacaklarını iletiyor.
‘Katılım sigortacılığı DASK, TARSİM, Trafik Sigortası gibi kamu havuzlarında yaygınlaşmalı‘
Bereket Sigorta da katılım sigortacılığı denilince akla gelen ilk firmalardan biri. çalışma prensibi olarak tüm yatırımlarını faizsiz enstrümanlara yapan Bereket Sigorta, kasko, trafik, yangın, mühendislik, tarım, sağlık, ferdi kaza, nakliyat, hukuksal koruma, oto dışı kaza, DASK ve sorumluluk sigortaları da dâhil tüm branşlarda faaliyet gösteriyor.
Sektörün ve müşterilerin ihtiyaçlarına en uygun ürünleri oluşturma yönünde önemli çalışmalar yapan Bereket Sigorta, tüketici ihtiyaçları doğrultusunda önemli teknolojik yatırımları ile de dikkat çekiyor.
Bereket Sigorta Genel Müdürü Mahmut Güngör, “Kuruluşumuzdan bu yana sigorta sektöründe yenilikler ve dijital geliştirmeler yapıyoruz. Kazandığımız ödüller de müşterilerimizin ihtiyaçlarını dinleyip analiz ederek, onlara talepleri doğrultusunda bir sigorta dünyası oluşturabildiğimizi gösteriyor” açıklamasını yapıyor. Güngör, katılım sigortacılığının DASK, TARSİM, Trafik Sigortası gibi kamu havuzlarında yaygınlaşması gerektiğini altını çiziyor. Güngör, tarım kesiminin katılım sigortacılığı sayesinde sigorta imkanlarından daha fazla faydalanabileceğini söylüyor. Türkiye’nin ilk faizsiz emeklilik şirketi olarak yola çıkan Bereket Emeklilik de bireysel ve kurumsal bazda önemli çözümler sunuyor. Şirket yeni ürünler üzerinde çalışmalara devam ediyor.
Uygulama modeli nedir?
Katılım sigortacılığı sisteminde pek çok uygulama modeli olabilir. Ancak en yaygın olan uygulama yöntemi ve ülkemizde de ağırlıklı olarak uygulanan model hibe esaslı sözleşme ve fonların ayrımına dayanan tekafül modelidir. Bu yöntemde belirli riskleri bulunan bireyler risklerini paylaşmak için sigorta şirketinin bu amaca yönelik kurulduğu risk fonuna katkıda bulunuyor. Söz konusu risk fonu ile şirket sermayedarlarının fonu ayrı yönetilmek durumundadır. Sigorta şirketi bu sistemde aracı durumundadır. Sigorta riskini şirketin sermayedarı üstlenmemektedir. Riskin katılımcıların fonlarıyla oluşan risk fonu tarafından üstlenilmesi beklenmektedir. Bu modelde sigorta şirketi, hasar ve prim yönetimini uhdesine alması ve sigorta hizmetinin sunulmasını temin edecek organizasyonu tesis etmesi nedeniyle sigortalıların katkılarından mutabık kalınan oran veya miktarda yönetim hizmet bedeli almaktadır. Bireylerin risklerinin paylaşıldığı fonun dönem sonunda fazla vermesi durumunda şirket bu bedeli ihtiyat olarak ayırabileceği gibi katılımcılara iade de edebilir. Fonun açık vermesi durumunda sigortalılara rücu etmek yerine kendi sermayesinden fona borç verir veya bağışta bulunur. Fonun fazla verdiği dönemlerde verdiği borcu tahsil eder. Fona giren katkılar katılım finans ilkelerine uygun olarak değerlendirilir.
11 yıllık geçmişe sahip
Türkiye’de katılım sigortacılığı yaklaşık 11 yıllık bir geçmişe sahip. Sigorta ve bireysel emeklilikte, 12 şirket katılım sigortacılığı alanında faaliyet gösteriyor. 2020 yıl sonu itibarıyla bu şirketlerden 7’si hayat dışı branşlarında diğer 5 tanesi ise hayat/ emeklilik branşlarında hizmet veriyor. Bu şirketlerden 6 adedi “tam katılım modeli” olarak tanımlanan, tüm işlemlerini katılım sigortacılığı prensipleri çerçevesinde sürdüren şirket… Diğer 6 şirket ise konvansiyonel sigortacılık işlemleri ile birlikte “pencere usulü” ile tanımlanan sistemle katılım sigortacılığı faaliyetlerini sektörde sürdürüyor. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), 2020’nin sonunda bir yönetmelik yayınlayarak, pencere usulü (normal sigorta şirketi içinde faizsiz ürünler de satılması) ile çalışan şirketlere 2021’in sonuna kadar süre tanıdı. Buna göre pencere usulü ile çalışan şirketler yıl sonuna kadar ya ayrı bir katılım sigorta şirketi kuracaklar ya da yeni senede artık katılım sigortacılığı alanında faaliyet gösteremeyecekler. SEDDK bu konuda hizmet vermek isteyen yerli ve yabancı yatırımcıların olduğunu açıkladı. Sektördeki şirket sayısı şimdilik bu ama önümüzdeki günlerde artacak gibi görünüyor.
Yıllar İtibarıyla Katılım Sigortacılığı Prim Üretim Rakamları
| Yıllar | Katılım Sigortacılığı Prim Üretimi (TL) | Önceki Yıla Göre Büyüme (%) |
|---|---|---|
| 2014 | 383.722.042 | – |
| 2015 | 533.253.025 | 38,9 |
| 2016 | 1.045.611.280 | 96,1 |
| 2017 | 1.315.855.322 | 25,8 |
| 2018 | 2.231.560.711 | 69,6 |
| 2019 | 3.436.819.840 | 54 |
| 2020 | 4.267.313.631 | 24,2 |
| 2021 | 3.111.486.248 | 17,1 |
Katılım sigortacılığı prim üretiminin yüzde 92,4’ü hayat dışı branşlardan
2020 yılı sonu itibarıyla, katılım sigortacılığı prim üretiminin yaklaşık yüzde 92,4’ü hayat dışı branşlardan kalan yüzde 7,6’sı ise hayat branşından kaynaklandı. Branş bazında değerlendirildiğinde hayat dışı branşlarda en yüksek üretimi gerçekleştirilen branşların sırasıyla; yüzde 51,44 ile kara araçları sorumluluk, yüzde 50,39 ile trafik, yüzde 19,68 ile genel zararlar (ağırlıklı olarak devlet destekli tarım sigortaları) ve yüzde 9,51 ile kara araçları branşlarında gerçekleştiği dikkat çekiyor.
Faizsiz fonların BES’teki payı artıyor
Faize duyarlı ürünler BES’te de yerini aldı. BES’te birikimler faize duyarlı ürünlerin ön plana çıkması ile birlikte faizsiz finans sistemine dâhil ediliyor. BES’te faize duyarlı katılımcıların yanı sıra diğer katılımcılara da faiz içermeyen emeklilik yatırım fonlarının sunumunda bir ayrım bulunmuyor. Emeklilik planında faiz içeren fonlar bulunan bir katılımcı da planında sunulması kaydıyla faiz içermeyen emeklilik yatırım fonlarını fon dağılımında kullanabiliyor.
Katılım ile geleneksel sigortacılık arasındaki farklar
| Katılım Sigortacılığı | Geleneksel Sigortacılık |
| Karşılıklı yardımlaşma esasına dayalı bir teberru/bağış sözleşmesidir. | Sigortalıların poliçelerin alıcısı olduğu, bir satın alma sözleşmesidir. |
| Risk paylaşımı esasına dayanır. | Risk transferi esasına dayanır. |
| Sigorta şirketi katılımcıların adına sigortacılık faaliyetlerini yürütür ve sigortacı yerine, operatör/işletmen olarak adlandırılır. | Sigortalılar ve şirket arasında birebir bir ilişki mevcuttur. |
| Katılımcılar risk fonunun da sahibi olduğu için sigortalama riskini üstlenir. | Sigorta şirketi sigortalama riskini üstlenir. |
| Toplanan katkılar katılımcıların ortak sahipliğinin olduğu risk fonuna aktarılmakta ve operatör tarafından yönetilmektedir. | Ödenen primlerin sahipliği sigorta şirketine aittir. |
| Risk fonundaki ve pay sahiplerinin fonundaki varlıklar katılım finans ilkelerine uygun yatırım araçlarına yönlendirilir. | Yasal düzenlemelerde belirlenen kurallar dışında herhangi bir sınırlama mevcut değildir. |
| Mevcut sigortacılık mevzuatına ek olarak Katılım Sigortacılığı Çalışma Usul ve Esasları hakkındaki yönetmeliğe tabidir. | Mevcut sigortacılık mevzuatına tabidir. |
| Operatör şirket fıkıh alanında uzman üyelerden oluşan danışma komitesinden hizmet alır. | – |
| Şirketin ve katılımcıların gelirleri ayrı hesaplarda takip edilir. | Şirketin birer bilançosu ve gelir tablosu mevcuttur. |
| Katkıların katılım reasüransı şirketine devredilmesi gerekmektedir. Ancak katılım reasüransı şirketinin yokluğu durumunda belli şartlarla konvansiyonel reasürans şirketleriyle çalışmasına müsaade edilmiştir. | Primler (ve risk) reasürans şirketine devredilir. |
MEMNUN SİGORTALILAR
Son 3 yıldır katılım sigortacılığının sağlık sigortası ürünlerini ailesi ile birlikte kullandığını dile getiren Assist Bilgi Teknolojileri Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Gül, “Birçok sefer yaşadığımız hastalıklarda, sıkıntılarda sigorta şirketimiz hep yanımızdaydı.
Katılım sigortacılığını bir kumbara olarak değerlendirdiğini belirten Murat Öcalan, “Bu kumbaraya belli kişilerin para attığı, kim bu paraya ihtiyaç duyuyorsa o kumbaradan karşılandığını idrak ettim. Faize karşı manevi hassasiyetim burada bana pozitif bir eğilim kazandırdı. Sağlık sigortasını kullanıyorum. Katılım sigortacılığını provizyonlar, geri dönüşler ve iletişim ağları açısından gayet başarılı buluyorum.”
BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
- Katılım sigortalarında primlerin ödendiği fonda biriken toplam para dönem sonunda fazla verdiğinde bu rakam katılımları nispetinde sigortalılara geri ödenir.
- Konvansiyonel tarafta var bütün fon sınıflarının karşılığı katılım tarafında da mevcut.
