İstanbul’da dün gerçekleşen 5.8 büyüklüğündeki deprem yürekleri ağızlara getirdi. Her deprem sonrasında alınması gereken tedbirleri tartışa duralım ülkemizde hâlâ konutların büyük bir kısmının zorunlu deprem sigortası yok.
SİGORTAMEDYA ÖZEL
Depremin ne zaman, hangi şiddette geleceğini hiçbir zaman bilemiyoruz. 1999’da yaşanan Marmara depreminden bu yana 20 yıl geçmiş olmasına rağmen hâlâ gerekli önlemler alınmıyor ve kayıplar yaşanabiliyor. Depremin yarattığı maddi ve manevi hasarın etkisi çok uzun bir zaman dilimi boyunca sürüyor. İstanbul’da dün gerçekleşen 5.8 büyüklüğündeki deprem de yürekleri ağızlara getirdi. Her deprem sonrasında alınması gereken tedbirleri tartışa duralım ülkemizde hala konutların büyük bir kısmının zorunlu deprem sigortası yok. İstanbul’da Silivri merkez olmak üzere yaşanan 5.8 büyüklüğündeki deprem hissedildiği bölgelerde büyük korku yarattı. Yaşanan her sarsıntıdan sonra gündemimize giren fakat üzerinden zaman geçince yeniden unuttuğumuz deprem için hala gerekli tedbirleri almış değiliz. Özellikle deprem toplanma alanlarının birçoğu imara açılırken, 1999 depremi sonrası hayatımıza giren DASK (Zorunlu Deprem Sigortası) konusunda da hala alınacak yolumuz var.
İstanbul’da 2.3 milyon konut sigortalı
Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) verdiği bilgilere göre Türkiye genelinde 9 milyon konutun Zorunlu Deprem Sigortası var. İstanbul ise Zorunlu Deprem Sigortası yaptırma konusunda birçok ile göre önde olsa da hala alınması gereken yol var. Bugün İstanbul’da yaklaşık 3.6 milyon konut var. Bu konutların ise 2.3 milyonu sigortalı. DASK’ın verilerine göre İstanbul’daki konutların sigortalanma oranı yüzde 62. Hala konutların önemli bir kısmında Zorunlu Deprem Sigortası yok.
Marmara’da 2 milyondan fazla konut sigortasız
Yine deprem bölgesi olarak kabul edilen Marmara Bölgesi’ne bakıldığında da durum farklı değil. Marmara Bölgesi’nde depremden etkilenmesi muhtemel illerde bulunan 6 milyon konuttan ise sadece 3.8 milyon konutun zorunlu deprem sigortası var. Öte yandan DASK kurulduğu günden bu yana yaşanan 651 deprem sonucunda sigortası olan 25 bin 122 konutta meydana gelen 190 milyon TL’lik hasar ödemesi gerçekleştirdi.
Uzmanlar ‘DASK’ yaptırın diyor
İstanbul’da dün yaşanan deprem sonrasında birçok deprem uzmanı da konuyla ilgili görüşlerini bildirmeye başladı. Prof. Dr. Naci Görür de özellikle sosyal medyada en çok soru sorulan uzmanlardan birisi oldu. Görür, özellikle sosyal medya kullanıcılarının ‘DASK yaptıralım mı?’ sorusuna ‘kesinlikle’ diye cevap verdi.
Sigortanızı güvenli kanallardan alın
Sigortayı güvenilir kanallardan yaptırmak gerektiğini üzerine basarak söylemek isteriz. Çünkü sahte deprem poliçeleri, vatandaşın sonradan mağduriyet yaşamasına neden olabiliyor. Deprem poliçelerinin üzerinde DASK logosu, seri numarası ve zemininde mavi renkte DASK fligranının bulunması gerekiyor. Poliçenin geçerli olup olmadığının kontrolü için, www.dask.gov.tr internet sitesinden ad-soyad, poliçe numarası girilerek sorgulama yapılabiliyor. Ayrıca poliçeler düzenlendiğinde sigortalılara poliçenin düzenlendiğine dair SMS gönderiliyor.
Afet yönetimine özel bir başlık
Temmuz ayında açıklanan 11. Kalkınma Planı’nda da afet yönetimi ile ilgili özel bir başlık yer almıştı. Buna göre afetlere karşı toplumsal bilincin artırılması, afetlere dayanıklı ve güvenli yerleşim yerlerinin oluşturulması ve risk azaltma çalışmaları yapılarak afetlerin neden olabileceği can ve mal kaybının asgari düzeye indirilmesi temel amaçlar arasında. Afet yönetim ve politikaları alanında ise; doğal afet sigortasının bütün afet türlerini kapsayacak şekilde genişletilerek yaygınlaştırılacağı, zorunlu deprem sigortası beyanı ve ödemesinin etkin bir şekilde takibinin sağlanacağı belirtilmişti.
İstanbul’da AFAD’ın binlerce toplanma alanı var
Dünkü depremde cami minareleri yıkılmış, binalar yan yatmış ve vatandaşlar sokaklara fırlamıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’da İstanbul’da yaşanan 5.8 büyüklüğündeki depremle ilgili açıklamalar yaptı. Erdoğan, konuyla ilgili şunları söyledi: “8 kadar yaralanma olayı söz konusu, bunlar da hafif yaralı. Ayrıca, binalarda bazı yerlerde hafif hasarlar söz konusu. Yakından takip ediliyor. Oldukça ciddi sayılabilecek depreme rağmen küçük bir takım hasarlar dışında yüreğimizi yakacak bir haber almadık. Toplanma alanlarıyla ilgili de açıklamalar yapılıyor. İstanbul’da AFAD’ın bırakın yüzlerce binlerceyi on binlerce ilan edilmiş toplanma alanı var ve AFAD’ın kendi sitesinden de sürekli olarak yayınlanmaktadır. Bunun da sürekli güncellenmesi söz konusudur. Öyle toplanma alanları vardır ki, bugün toplanma alanıdır ama yarın il ve ilçe planlarında yapılan değişiklikle belki sahipleri orayı farklı şekilde değerlendirir. Onun yerine başka yerde toplanma alanını AFAD ilan edebilir.
Vatandaşımız duyarlı olacak, siyasiler seferberlik yapacak
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’da dün yaşanan depremle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. İmamoğlu’nun konuyla ilgili söyledikleri şöyle: “Hepimize tekrar geçmiş olsun. Aslında bu depremin hem büyükşehir belediyesi yetkililerine hem de halkımıza değerli bir ikaz olduğunu düşünüyorum. Bizim önceliğimiz deprem olmalı. Bu bir fırsat, gerçekten değerli bir ikaz. Hemşerilerimizin, insanlarımızın bakması gereken husus “Ben sağlam binada oturuyor muyum?” olmalı. 1999 depremi İstanbul’a depremi öğretti. Ne yazık ki çok hızlı unuttuk. Hadi vatandaş unuttu, kurumlar, belediyeler unuttu. İstanbul’un yapılaşma düzeni deprem riskini bertaraf ederek başka bir dünyaya dönüştü. Bugünü konuşmak çok daha değerli. Bugün arkadaşlarıma sordum. 1999 depreminden sonra yapılan çalışmalarda, deprem toplanma alanları çok konuşulur. İlk olarak bir tespit yapılmış İstanbul’da. Örneğin 470 oldukça büyük alanlar tespit edilmiş. Ne yazık ki 470 adetin sadece 70’i kalmış, diğerleri yapıya, başka fonksiyonlara dönüşmüş. Benim söylememe gerek yok. Geçmişi hafızamızda tazelediğimizde geçtiğimiz yollarda bu boşluğun neye döndüğünü hep beraber görüyoruz. Bugün faydalı bir toplantı yaptık. Değerli Cumhurbaşkanı Yardımcımız sayın Fuat Oktay, Şehircilik bakanımız, Valimiz, biz bir toplantı yaptık. Fuat Bey herkesin hazırlığını sorguladı. Cevaplarını aldı. Benim belediye başkanı olarak en büyük sorumluluğum o deprem anına kadar yapmamız gerekenler. Çünkü gerçekten oldukça yüksek sayıda riskli bina var. Sayın Cumhurbaşkanımızla da depremi konuşacağım. Gerçekten örneğin büyükşehir belediyesinin hafızasında söylenen, bir büyük deprem yaşadığında İstanbul’un on binlerce insanın kaybından, yüz binlerce insanın evsiz kalmasından bahsediliyor. Biz böyle acı faturaya gitmeden hazırlıklar yapmak zorundayız. Yüzde değerlendirmesiyle zorlanırız ama öncelikle yapı güvenliği önemli. Özellikle eğitim kurumlarıyla ilgili ciddi anlamda güçlendirme yapıldığını hem geçmiş belediye başkanlığım döneminde hem geçmiş dönemde gözlemledim. Ama biz mesken konusunda çok sıkıntılıyız. İstanbul’un yapı stokunda ciddi riskli binalar var. Bu anlamda net envanter ne yazık ki oluşamıyor. Bunu ilçe belediyeleriyle beraber araştıracağız. Bazıları 40 bin yapıdan bahsediyor, bazıları 50-60 bin civarında binadan bahsediliyor. Hangileri ofis, gündüz olursa gece olursa nasıl bir toplumsal risk var sorularına cevap bulmamız lazım. Yapı sektörünü bilen bir insan olarak bunun çok iyimser bir sayı olduğunun altını çizmek isterim. İstanbul’un deprem riski bugün çok can alırdı. Ne yazık ki on binlerce insanımız yaralı, yüz binlerce insanımızı da barınma noktalarında sağlamakla yükümlü kalırdık. Depremin İstanbul’un aynı zamanda Türkiye ekonomisine, moral motivasyonuna vereceği zarar büyük olur.”
Hasar tespitlerini mobil cihazlar üzerinden gerçekleştiriyoruz
Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) Koordinatörü İsmet Güngör, Zorunlu Deprem Sigortası poliçeleriyle ilgili olarak, “1999 yılında depreme karşı güvence altına alınmış konut sayısı 500 bin civarında iken, bugün bu rakam Türkiye genelinde 9 milyonu aştı. 20 senede gelinen bu noktayı çok değerli bulmakla birlikte, kapsama giren tüm konutların sigorta ile depreme karşı korunmasını hedefliyoruz. Bu yüzden pek çok çalışma gerçekleştiriyoruz” dedi. Bu projeler hakkında bilgi veren Güngör, “2011’den bu yana sürdürdüğümüz Şehirler Yarışıyor, Sigortalılar Kazanıyor yarışması ile Türkiye’nin 81 ilinde yerel yönetimleri zorunlu deprem sigortasını yaygınlaştırmak için yerel bilinçlendirme kampanyası düzenliyoruz. Bu yıl geçtiğimiz yıllardan farklı olarak yarışmamızı ‘Evimizde Güven, Şehrimize Güven’ konseptiyle düzenledik. 2014 yılında başlattığımız ve bu yıl beşincisini düzenlediğimiz DASK Depreme Dayanıklı Bina Tasarımı Yarışması ile gelecekte binalarımızı emanet edeceğimiz inşaat mühendisliği öğrencilerinde deprem bilincini artırmayı ve depreme dayanıklı bina tasarımı becerisini geliştirmeyi amaçlıyoruz” ifadelerini kullandı. “Kuruluşumuzdan bugüne kadar 651 depremin zorunlu deprem sigortalı konutlarda neden olduğu küçük, orta ya da büyük düzeyde hasar görmüş 25 bin 122 konuta 190 milyon TL hasar ödemesi yaptık” diyen Güngör, “Bu hasar tespitlerini ise teknolojinin imkânlarını kullanarak mobil cihazlar üzerinden artık çok daha hızlı ve hatasız bir şekilde gerçekleştirebiliyoruz” şeklinde konuştu.
Depreme karşı nasıl önlem almalıyız?
- Deprem ile ilgili bildiklerinizi, nasıl önlem alınacağını aileniz ve arkadaşlarınızla sürekli konuşun. Deprem ile ilgili bilgilenmek hem korkuyu azaltır hem de paniğin önüne geçer.
- Deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında neler yapabileceğinize dair bir aile toplantısı gerçekleştirin.
- Deprem, yakınlarınızdan ayrı olduğunuz bir anda meydana gelirse, nerede ve nasıl buluşacağınızı saptayın.
- Bulunduğunuz mekânlarda tehlikeli olabilecek yerleri önceden tespit edin. Bunları belirlemek, deprem anında zor durumda kalmanızı engeller.
- Gece siz yataktayken gerçekleşebilecek bir depremin sonrasında çıkış yolunu aramak ve bu esnada ayak ve elleri korumak gerekebilir. Yatağın yanında fener, ayakkabı, sağlam terlik ve iş eldiveni bulundurun.
- Olağan çıkış yollarının yanı sıra pencereler ve arka kapılar gibi diğer çıkış yollarını da tespit edin. Bu tespit, deprem anında yaşamsal çözüm olabilir.
- Güvenli olabilmesi için seçeceğiniz yerin çöküp, kapanıp, tutunmaya uygun olmasına dikkat edin.
- Çerçeveli resimler veya aynalar gibi duvara asılı duran eşyaları, raf ve tezgahlar üzerinde duran elektronik cihazları güvenli bir şekilde sabitleyin. Yere düşen camlar kırılır ki, bu da deprem sonrası ayak kesiklerinin başlıca nedenidir.
- Duvara sabitlenmiş mobilyaların deprem sırasında kapaklarının açılmaması ve kaçışınıza engel olmaması için koruyucu kilit takarak önlem alın.
- Pencere önündeki yatak ve mobilyalarınızın yerlerini değiştirin.
- Pencerelerde dayanıklı camlar kullanın ve/veya kalın perdeleri kapalı tutun.
- Olası kayıplarınızı karşılayabilmek için evinizi, iş yerinizi ve eşyalarınızı, kendinizi ve ailenizi sigorta ettirin.
- Yangına ve gaz zehirlenmelerine karşı ısıtıcıları ve varsa borularını sabitleyin.
- Zehirli, yanıcı veya parlayıcı özellikteki tehlikeli maddelerin kontrolünü ve güvenli şekilde saklanmasını sağlayın.
- Mutfağın yakınında en azından bir yangın söndürücü bulundurun ve bu 6 kg’lık yangın söndürücü ölçüsünden daha küçük olmasın ki ateş üzerine 10 saniye boyunca devamlı püskürtmenize yetebilsin.
- Evinizde tam koruma olması için, bir tane pille çalışan bir tane de elektrik sistemine bağlı duman detektörü taktırın.
- Tavan vantilatörünü ve aydınlatma elemanlarını tavana sağlam şekilde sabitleyin.
- Deprem sonrasında evinize dönmenizi engelleyecek hasar durumlarında, yaşamınızı devam ettirebilmek için gereken belgeleri önceden tespit edip kopyalarını hazırlayın.
- Yer, isim, adres ve telefon numarası bilgilerinizi daima üzerinizde bulundurun.
- Bulunduğunuz mahallede bir afetten sonra sağlık, barınma, güvenlik gibi konularda hizmet alabileceğiniz noktaları öğrenin.
- Yaşam alanlarınızı tanıyın. Binanızın yönetmeliklere uygun yapılıp yapılmamış olduğunu kontrol ettirin.
- Mutlaka bir “Hayata Devam Çantası” hazırlayın. Çantayı altı ayda bir gözden geçirin ve pil, ilaç, su ve yiyecekleri yenileyin.
- Hayata Devam Çantası’na şu malzemeleri koyabilirsiniz: “
- İçme suyu
- Dayanıklı yiyecekler
- İlk yardım seti
- Battaniye
- Yedek giysi
- Pilli radyo
- Yedek pil
- El feneri
- Düdük
- Kibrit/çakmak
- İlaçlar
- Nakit para
- Kalem – kâğıt
- Çok amaçlı çakı
- Tuvalet kâğıdı
- Tuvalet atıkları için naylon poşetler
- Önemli telefon numaraları
- Değerli eşyalar
- Sigorta poliçeleri
- Kontratlar
- Unutmayın deprem yaşadığınız yeri vurmadan önce ne kadar fazla hazırlık yaparsanız o kadar az hasarla karşılaşırsınız.
Zorunlu deprem sigortası asgari prim tutarları arttı
Zorunlu Deprem Sigortası (ZDS) asgari prim tutarları artırıldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan; Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimat Tebliğinde değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, asgari prim tutarı her halükarda deprem risk bölgesine göre birinci bölgeden beşinci bölgeye sırasıyla 110, 80, 60, 50 ve 40 liradan az olamayacak. Söz konusu miktarlar daha önce sırasıyla 95, 70, 55, 45 ve 35 lira şeklindeydi. İnşaat ruhsat yılı, 2000 ve öncesi olan binalarda tarife fiyatı yüzde 10 artırılacak. Zemin üstü toplam kat sayısı 3 veya daha az olan binalarda tarife fiyatı yüzde 10 indirilecek. Zemin üstü kat sayısı 8 ve üzeri olan binalarda tarife fiyatı yüzde 10 yükseltilecek. Kat sayısı hesabına zemin kat ve altında kalan bodrum katlar dahil edilmeyecek. Poliçe süresinin sonunda sigortanın en geç 30 gün içinde yenilenmesi durumunda; yenilenen poliçe için tarife fiyatları üzerinden yüzde 10 indirim yapılacak. Diğer yapı grubuna yenileme indirimi hariç olmak üzere herhangi bir indirim ya da sürprim uygulanmayacak. Birleşen indirimler ve sürprimler birbiri ile toplanarak uygulanacak. Deprem risk grupları, Türkiye Deprem Tehlike Haritası kaynakları; zemin koşulları ve bina öz nitelikleri kullanılarak belirlenecek ve Doğal Afet Sigortaları Kurumu internet sitesinde yayınlanacak. Yerleşim birimlerinde daha sonra yapılan değişiklik nedeniyle risk grubu ataması bulunmayan yerleşim birimleri için deprem risk grubu; Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenecek. Zorunlu Deprem Sigortası kapsamında, bir mesken için verilebilecek azami teminat tutarı yapı tarzı ayırımı yapılmaksızın 190 bin liradan 215 bin liraya yükseldi. Sigorta bedeli hesabına esas metrekare bedelleri de düzenlendi. Bu kapsamda çelik, betonarme ve karkas yapılar için söz konusu bedel 890 liradan bin 20 liraya, yığma kagir yapılar için 635 liradan 725 liraya, diğer yapılar için 310 liradan 355 liraya çıktı.
Deprem olurken ne yapacağız?
- Deprem sizi sarsıp yere düşürmeden siz hemen bulunduğunuz yerde “Çök, Kapan, Tutun” hareketini yapın. Başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde kapanın, sağlam bir yere tutunun. Mümkün olduğunca hareket etmeyin ve yer değiştirmeye çalışmayın.
- Depremin başladığını anladığınız an, etrafınızdakileri de hemen uyarın, “Çök, Kapan, Tutun” hareketini yapmalarını söyleyin.
- Eğer gece yataktayken deprem olursa, basitçe yuvarlanarak yataktan düşün. Yatağın çevresinde güvenli bir boşluk oluşacaktır.
- Sağlam ve büyük bir eşyanın yanında durduğunuzdan emin olun. Kesinlikle kapı eşiğinde durmayın, sarsıntıyla savrulan kapı size çarpabilir veya parmaklarınız menteşelerin arasına sıkışabilir.
- Sarsıntı geçene kadar bulunduğunuz yerde bekleyin. Sarsıntı kesildiğinde ise dikkatlice harekete geçin.
- Düşüp devrilerek çıkışınızı kapatmış eşyalar veya yerlerde cam kırıkları olabileceğinden telaşla dışarıya doğru koşmayın.
- Deprem anında sakin kalmaya ve çevrenizdekilerin de sakin kalmasına yardımcı olmaya çalışın. Unutmayın, önceden hazırlık yapmamış ve bilgilenmemiş kişilerin paniğe kapılması daha kolaydır.
- Bir binanın içindeyseniz merdivenlerden, asansörden ve balkonlardan uzak durun. Merdivenler ve balkonlar binanın hasar görmesi en muhtemel kısmıdır. Ayrıca pencerelere de yaklaşmayın.
- Deprem anında dışarıdaysanız, bina, üst geçit, köprü gibi yapılardan, direklerden, ağaçlardan, elektrik hatlarından uzak durmaya çalışın. Bunlar çökebilir, devrilebilir ya da parçaları aşağıya düşebilir.
- Açıklık bir alana gidip üzerinize düşebilecek yıkıntılardan, elektrik kablolarından ve ağaçlardan korunun.
- Eğer arabanızın içindeyseniz arabayı açıklık bir alana sürün ve orada kalın
Deprem sonrası bunlara dikkat edin!
- Deprem sonrası artçı depremler olması olağandır. Artçı depremleri hissettiğinizde çökün ve kapanın.
- Binanızdan çıkarken ocak, soba gibi ısı kaynaklarını söndürün.
- Elektrik sigortalarını kapatın, gaz kokusu alırsanız gaz vanasını kapatın
- Elektrik sisteminde hasar ve arızalar meydana gelmiş olabilir, kontrol edin.
- Hasar görmüş binalardan uzak durun. Yetkililer tehlike olmadığını söyleyene kadar evinize girmeyin.
- Zeminin zayıf olduğu bölgelerden uzaklaşarak, yüksek ve güvenli bir bölgeye doğru harekete geçin.
- Yaşamsal önemi olan durumlar dışında cep telefonlarını kullanmayın, hatları meşgul etmeyin.
- Tekrar binanıza girdiğinizde herhangi bir gaz kaçağı olduğundan şüphelenirseniz vanaları kapatın, camları açın ve binayı hızlıca terk edin. Kibrit, çakmak kullanmayın, sigara içmeyin.
- Yangın ya da kimyasal madde kaynaklı tehlikeli bölgede bulunuyorsanız, hemen oradan uzaklaşın.
- Hasarınızın saptanmasını kolaylaştırmak için olanağınız varsa binanızın içinin ve dışının fotoğraflarını çekin.
- Binada bir zarar oluşmamış olsa da, deprem sonrası merdivenleri güvenlik açısından kontrolden geçirin.
