Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan, 2023 yılsonu enflasyon tahminlerini yüzde 58’den yüzde 65’e çıkardıklarını belirtti. 2024 enflasyon tahmini ise yüzde 33’ten yüzde 36’ya çıkarıldı.
Ekonomik kararlar, birçok faktör tarafından etkilenebilir ve enflasyon beklentisi bu faktörlerden biridir. Piyasalar, gelecekteki enflasyon beklentilerine duyarlıdır ve bu beklentiler, finansal piyasalardaki varlık fiyatlarını ve yatırımcıların kararlarını etkileyebilir.
Enflasyon, genel fiyat seviyelerindeki sürekli bir artış olarak tanımlanır. Piyasalar, enflasyon beklentilerine duyarlıdır; çünkü gelecekteki enflasyon oranları, varlık fiyatları ve yatırımcı kararları üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Örneğin, yüksek enflasyon beklentisi, yatırımcıların reel getiri elde etmek için daha riskli varlıklara yönelmelerine neden olabilir.
Enflasyon beklentileri para politikasını da etkiler
Enflasyon beklentisi aynı zamanda para politikaları üzerinde de etkilidir. Merkez bankaları, enflasyonu kontrol etmek ve fiyat istikrarını sağlamak için para politikalarını belirler. Ancak, piyasaların enflasyon beklentileri, merkez bankalarının politika kararlarını etkileyebilir. Örneğin, yüksek enflasyon beklentileri, merkez bankalarının daha sıkı para politikaları uygulamalarını gerektirebilir.
Robert Lucas, ekonomik ajanların rasyonel beklentilere sahip olduğunu ve gelecekteki ekonomik değişimleri tahmin etmek için mevcut bilgileri en iyi şekilde kullandığını savunan ‘Rasyonel Beklentiler Teorisi’ni geliştirmiştir. Bu teoriye göre, ekonomik ajanlar, geçmiş verileri ve mevcut ekonomik koşulları analiz ederek gelecekteki enflasyon oranlarını tahmin ederler. Rasyonel Beklentiler teorisi, enflasyon beklentilerinin ekonomik kararları etkileyebileceğini öne sürer. Örneğin, bir şirket, gelecekteki enflasyon oranının yüksek olacağını bekliyorsa, maliyetleri artabileceği ve talebin azalabileceği düşüncesiyle fiyatlarını yükseltebilir. Benzer şekilde, bir yatırımcı, yüksek enflasyon beklentisi nedeniyle reel getiri elde etmek için riskli varlıklara yatırım yapabilir.
Enflasyon beklentileri, finansal piyasalarda da önemli bir role sahiptir. Yatırımcılar, gelecekteki enflasyon oranlarını tahmin ederek varlık fiyatlarını etkileyebilirler. Örneğin, yüksek enflasyon beklentileri, hisse senetleri gibi reel varlıklara olan talebi artırabilir ve hisse senedi fiyatlarını yükseltebilir.
Enflasyon beklentileri ayrıca döviz piyasalarını da etkileyebilir. Bir ülkenin yüksek enflasyon beklentileri, o ülkenin para birimine olan güvenin azalmasına ve para biriminin değer kaybetmesine neden olabilir. Yatırımcılar, enflasyonun satın alma gücünü azaltacağı beklentisiyle, daha sağlam para birimlerine yönelebilirler. Yüksek enflasyon beklentileri, tüketici ve işletmelerin harcama ve yatırımlarını ertelemelerine neden olabilir. Tüketiciler, gelecekteki fiyat artışlarını bekleyerek tasarruf etmeyi tercih edebilirken, işletmeler, maliyetlerin artabileceği düşüncesiyle yeni yatırımlardan kaçınabilirler. Yüksek enflasyon, sabit gelirli insanları daha fazla etkileyebilir, çünkü fiyatlar arttıkça satın alma güçleri azalır. Bu durum, gelir eşitsizliğini artırabilir.
Enflasyon beklentilerini anlamak ve yönetmek önemli
Merkez bankaları, enflasyonu kontrol etmek için para politikalarını belirlerken, enflasyon beklentilerini dikkate alırlar. Eğer piyasalar yüksek enflasyon beklentilerine sahipse, merkez bankaları daha sıkı para politikaları uygulamak zorunda kalabilirler. Şirketler ve bireyler için enflasyon beklentilerini anlamak ve yönetmek önemlidir. Ekonomik politikaların etkinliği, piyasaların enflasyon beklentilerine nasıl tepki verdiğiyle yakından ilişkilidir. Bu nedenle enflasyon beklentilerini doğru bir şekilde tahmin etmek ve yönetmek için düzenli olarak piyasa verileri izlemelidir.
