Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) katılımcıların sisteme girişte üç seçeneği bulunduğunu söyleyen Uzman ve Hayatımız Sigortalı Dergisi Yazarı Murat Geylani Aktaş, giderlerinin düşüklüğü ve devlet katkısını hak etme nedenleriyle işveren grup emeklilik sözleşmelerinin daha avantajlı olduğunu ifade etti.
Katılımcıların, Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) girişte üç seçeneğinin olduğunu belirten Uzman ve Hayatımız Sigortalı Dergisi Yazarı Murat Geylani Aktaş, hem işveren grup emeklilik sözleşmesine işveren tarafından katılım payı ödenebileceğini hem işyerinde oluşan gruba katılarak grup emeklilik sözleşmesi ile kendisi veya işvereninin desteğiyle katkı payı ödenebileceğini hem de kendi adına bireysel emeklilik sözleşmesi yapmış ve katkı payı ödüyor olabileceğini söyledi. Giderlerinin düşüklüğü ve devlet katkısını hak etme nedenleriyle işveren grup emeklilik sözleşmelerinin ve bireysel emeklilik sözleşmelerine göre daha avantajlı olduğunu ifade eden Aktaş, yazısında şu ifadeleri kullandı:
“Bireysel emeklilikte katılımcı sayısı 5 milyona doğru koştururken acaba katılımcılar sisteme girişte seçeneklerinin neler olduğunun farkında mı? Kararlarını üzerinde düşünüp taşınıp mı veriyorlar yoksa işveren veya ‘sponsor kuruluş’ teklifleri mi sisteme giriş şekillerini belirliyor?
İlk önce, sisteme girişte bireylerin seçeneklerinin neler olduğuna bakalım. Aslında katılımcının tüm hak ve yetkilerini kendi başına kullandığı seçenek, bireysel emeklilik sözleşmesi. Bireysel emeklilik sözleşmesinde katılımcı, sisteme girişten kaynaklanan tüm hak ve yükümlülüklerinden tek başına sorumlu ve yetkilidir. Katkı payı, giriş aidatı ve yönetim gideri kesintileri ile fon toplam gideri ve ara verme kesintilerini katılımcı tek başına öder. Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) katılmaktan kaynaklanan haklarını da tek başına kullanır. Peki, bireysel emeklilik şirketi karşısında tek başına olan bireysel emeklilik katılımcısı mı daha güçlüdür, yoksa işveren grup veya grup emeklilik katılımcısı mı?
Sorunun cevabı tabii ki işveren grup ve grup emeklilik sözleşmeleri ile BES’e katılan katılımcı olacaktır. Peki, bu güç nereden kaynaklanıyor? Gücün kaynağı, fon büyüklüğü ve katılımcı sayısının çokluğunda. BES’e belli bir büyüklükte fon ve katılımcı adedi ile girildiğinde, bireysel emeklilik şirketinin de düşen maliyetlerini bu gruplara indirim olarak yansıtabilme olanağı ortaya çıkıyor. Yani grup emeklilik ile BES’e katılanlar sisteme giriş aidatı, yönetim gider kesintisi veya diğer giderlerde indirim alabilme şansına sahip olabiliyorlar.
Hak kazanma süresi belirlenebilir
Peki, işveren grup emeklilik sözleşmesinde ve grup emeklilik sözleşmesinde katılımcıların hak ve yetkileri neler? İşveren grup emeklilik sözleşmesi ile grup emeklilik sözleşmesi arasındaki en derin fark, işveren grup emeklilik sözleşmesi ile sisteme giren katılımcı devlet katkısına hak kazanamaz. Ama grup emeklilik sözleşmesi veya bireysel emeklilik sözleşmesi seçeneğinde katılımcı devlet katkısına hak kazanır. İşveren grup emeklilik sözleşmesi seçeneğinde katkı payını işveren öder. Bunun karşılığında çalışanının, BES’ten ayrılabilmesi için maksimum yedi yıl olabilecek bir ‘hak kazanma süresi’ belirleyebilir. Fon dağılım değişikliği, emeklilik plan değişikliği ve emeklilik şirketi değişikliği haklarını kural olarak ‘sponsor kuruluş’ denilen işveren kullanır. İşveren, dilerse fon dağılım değişikliği hakkını katılımcısına kullandırabilir. İşveren grup emeklilik sözleşmesinde katılımcılar ‘hak kazanma süresinin’ sonunda birikimlerini tamamen alabilir veya başka bir emeklilik sözleşmesi veya emeklilik şirketine aktarabilirler. Yani işveren grup emeklilik sözleşmelerinde 10 yıl sistemde kalma ve 56 yaşını tamamlama kuralı yoktur.
Grup emeklilik sözleşmelerine ise belli bir gruba dahil katılımcıların katkı payları kendileri veya dahi oldukları grup, işveren tarafından ödenebilir. Emeklilik sözleşmesinden doğan haklardan olan sistemden ayrılma ve emeklilik hakkı hariç olmak üzere, diğer haklar grup yöneticisi veya sponsor kuruluş tarafından kullanılabileceği gibi, katılımcı tarafından da kullanılabilir. Grup emeklilik sözleşmesinin işveren grup emeklilik sözleşmelerinden bir diğer farkı hak kazanma süresinin olmamasıdır. Grup emeklilik sözleşmesi ile sisteme giren katılımcı BES’teki gibi 10 yıl sistemde kalmak ve 56 yaşını doldurmak şartlarıyla emeklilik haklarını kullanabilirler.
Grup sözleşmeleri avantajlı
Bu seçeneklerden hangisi BES’e katılmak için en idealidir diye bakıldığında grup emeklilik sözleşmeleri, giderlerinin düşüklüğü ve devlet katkısını hak etme nedenleriyle işveren grup emeklilik sözleşmeleri ve bireysel emeklilik sözleşmelerine göre daha avantajlı görünüyor. Ancak işveren grup emeklilik ve bireysel emeklilik sözleşmelerini de yabana atmamak gerekir. Bir işyerinde çalışmayan veya bir grupla işbirliği yapamayan BES’e girmeyecek mi? Tabii ki girecek. Bireysel emeklilik sözleşmeleri onlar için var. Bu seçeneklerin her biri kendi içlerinde avantaj ve dezavantajlarını taşıyor. Önemli olan katılımcının isteklerine ve menfaatine olabilecek seçeneklerin neler olduğunu belirleyebilmesi.
Üç seçenek var
Belki de bazı katılımcıların her üç seçeneği de değerlendirme şansı olabilir. Yani hem işveren grup emeklilik sözleşmesine işvereni tarafından katılım payı ödenebilir hem işyerinde oluşan gruba katılarak grup emeklilik sözleşmesi ile kendisi veya işvereninin desteğiyle katkı payı ödeyebilir hem de kendi adına bireysel emeklilik sözleşmesi yapmış ve katkı payı ödüyor olabilir. Böyle bir durumda katılımcı maksimum yedi yıl sonunda işvereninin kendi adına ödediği, işveren grup emeklilik sözleşmesi dahilinde birikmiş katkı paylarının ve getirilerinin tamamını alabilecektir. Bireysel veya grup emeklilik sözleşmelerinden herhangi birisine 10 yıl ödeme yapılmış ve katılımcı 56 yaşını doldurmuş ise bu sözleşmeleri birleştirerek (diğer sözleşmede 10 yıl tamamlanmamış bile olsa) birikimlerinin tamamını (devlet katkısı+katkı payı+getirileri) alabilecek veya emeklilik seçeneğini tercih edebilecektir.”
