Oluşabilecek potansiyel tehlikeleri belirleyen risk mühendisleri ‘risk analizi’ hazırlayarak, olası bir kaza durumu için önceden gerekli önlemlerin alınmasını sağlıyor. İşletmeler, bir çalışanı bile olsa risk analizi yaptırmakla yükümlü.
ŞERİFE KAYA / HAYATIMIZ SİGORTALI
Adana’nın Aladağ ilçesinde, köylerden gelen ilköğretim öğrencilerinin barındığı öğrenci yurdunda çıkan yangın, can güvenliği ve risk analizinin önemini yeniden gündeme getirdi. Can ve mal güvenliğinin sağlanması konusunda, sigorta şirketi koordinasyonu ile risk mühendisleri, oluşabilecek potansiyel tehlikeler için alınması gereken önlemleri sigorta yaptıracak kişiye söylüyor. Risklerin belirlenmesi sonrası mühendisin tavsiyelerine uyarak gerekli önlemleri alanlar, böylece beklenen veya olası bir hadisenin meydana gelmesini engellemiş veya asgariye indirmiş oluyor.
Risk değerlendirme, aynı zamanda işin verimli ve rekabet edebilir olmasına katkı sağlıyor. Sağlık ve güvenlik alanında yapılan yasal düzenlemelere göre işverenlerin düzenli risk değerlendirme yapma yükümlülüğü bulunuyor. Buna göre işletmeler, bir çalışanı dahi olsa risk analizi yaptırmak zorunda.
Aladağ’da 12 can ihmal kurbanı oldu
Adana’nın Aladağ İlçesi Sinanpaşa Mahallesi’nde köylerden gelen ilköğretim öğrencilerinin barındığı Aladağ Tahsil Çağındaki Talebelere Yardım Derneği Orta Öğretim Kız Öğrenci Yurdu’nda 29 Kasım 2016’da saat 19.00 sıralarında çıkan yangın sebebiyle 11’i çocuk, 1’i yetişkin 12 kişinin ölümü tüm Türkiye’yi yasa boğdu. Meydana gelen olay, küçücük çocukların emanet edildiği yurtların güvenliği, elektrik yangınları ve risk analizinin önemini yeniden gündeme getirdi.
Olay sonrası yapılan denetlemeler, öğrenci yurdunda çıkan yangının sebepleri ve binaya yayılışı hakkında gerçekleri de gözler önüne serdi. İncelemelere göre yangın, binanın giriş katında bulunan elektrik panosunda meydana gelen ark sonucu oluşan kıvılcımın pano önünde bulunan kanepeye sıçraması ile başladı. Binanın ahşap, yerlerin ise halıfleks kaplama olması nedeniyle alevler hızlı bir şekilde binayı sardı. Elektriğin kesilmesi ile karanlık olan binada yoğun dumanın da etkisiyle öğrenciler yönlerini bulmakta güçlük çekti. Tek kaçış yolu olan yangın merdivenine açılan pvc kapının kilitli olması ve kapı kolunun bulunmaması sebebiyle öğrenciler buradan kaçamadı ve maalesef yanarak can verdi.
Denetimler yeterli mi?
İncelemeler, sonuç olarak bu olayın yaşanmasına neden olan bir ihmal silsilesi olduğunu gösteriyor. Haziran ayında denetlendiği belirtilen yurtta meydana gelen bu hadise, denetimlerin yetersiz kaldığının açık bir delili niteliği taşıyor. Burada denetimlerin kimler tarafından, ne şekilde yapıldığının önemi ortaya çıkıyor. Bu acı olay gösteriyor ki sigorta sektöründe faaliyet gösteren risk analizi uzmanlarının yapacağı denetlemeler, en etkin ve gerçekçi yöntem. Sigorta poliçesi düzenlenmeden önce risk analizi çalışmaları yapılıyor ve farkındalık oluşturuluyor. Bu sebeple sigorta poliçeleri basit bir kağıt parçası olarak görülmemeli. Esas amaç her zaman ekonomik kayıplardan önce can güvenliğinin sağlanması olmalı. Bunun için profesyonel bir hizmet olarak risk mühendisliğinden faydalanamıyorsanız sigorta bilincinin geliştirilmesiyle sigorta sektörünün denetim ve risk analizinden faydalanabilirsiniz. Çünkü hiç kimse risk analizi ve sigorta poliçesine ihtiyaç duymayacak kadar zengin değil.
Gerekli önlemin alınması can kaybını önler Risk analizinin gerekliliğini ve faydalarını Hayatımız Sigortalı dergisi okurlarıyla paylaşan Sigorta Eksperi Mustafa Nazlıer, insanların can ve mal güvenliği ne kadar önemliyse risk analizinin de o kadar önemli olduğunu vurguladı. Risk analizinin vatandaşa doğru şekilde anlatılması ve bu konuda farkındalık yaratılmasının da oldukça önemli olduğunun altını çizen Nazlıer, “Sabah evden çıkan vatandaş caddeden karşıya geçecektir. Karşıya geçmek için tanımlanan tehlike, trafik kazasıdır. İşlek caddeden geçerken vatandaşa araba çarpma olasılığı yüksektir. Kazanın gerçekleşmesi durumunda kişinin hayatını kaybetme olasılığı, yani olayın etkisi, şiddeti çok yüksektir. Artık risk tanımlanmıştır… Kişi 100 metre ilerideki üst geçide ya da trafik ışıklarına yürüyerek buradan karşıya geçmeyi planlayarak önlem alacak, bunun için zaman ve enerji harcayacaktır. Bu çaba ile riski yönetmesi ve bertaraf etmesi mümkündür. Riskin analiz edilip gerekli önlemin alınması olası bir kazayı engelleyerek can kaybı meydana gelmesini engelleyecektir. Can güvenliğinin sağlanmasının dışında daha önemli bir fayda düşünülemez” diye konuştu.
Fıkradaki testi ‘can ve mal’ atılan tokat ise ‘risk analizi’ Halk arasında sıklıkla anlatılan Nasrettin Hoca fıkrasının aslında durumu çok güzel özetlediğine değinen Nazlıer, şöyle devam etti: “Nasrettin Hoca, suya gönderdiği çocuğun eline testiyi vermiş ve testiyi kırmadan getir diyerek bir de tokat patlatmıştır. Yanındakiler hocaya söylenmişler: ‘Hocam, çocukcağız testiyi kırmadı ki, tokat atıyorsun! Bu yaptığın doğru bir iş değil!’ Hoca istifini bozmadan cevap vermiş: ‘Doğru söylüyorsunuz; ancak testiyi kırdıktan sonra tokat atmanın ne faydası olur?’ Burada testi vatandaşın canı ve malıdır, atılan tokat ise risk analizidir. Risk analizi testi kırılmadan önceki sürecin yönetilmesi için gerekliliktir.”
Güncel olaylardan örnekler veren Nazlıer, Soma maden kazasının, Torunlar inşaat kazasının, Aladağ öğrenci yurdu yangınının ve bu kazalardaki can kayıplarının meydana gelmemesi için risk analizinin yapılması gerektiğini vurguladı. Risk analizi ile kazaların meydana gelmesinin engellenebileceğini ifade eden Nazlıer, kazalar meydana gelse bile can kayıplarının engellenmesinin mümkün olduğunu söyledi.
İşveren, mesleki risklerin önlenmesinden sorumlu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre riskin yönetilmesinin işverenin yükümlülüğünde olduğunu belirten Nazlıer, “İş yeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Buna ek olarak tehlikenin tespit edilmiş olmasına rağmen vurdumduymaz davranan kurum sahibinin kusuru çok daha fazladır” dedi. Nazlıer, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işverenin yükümlülüğünü şöyle açıkladı: “İşveren, mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. İş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.”
Risk analizinin aşamaları
- Riskleri değerlendirmek için bilgi toplanır
- Tehlikeler belirlenir
- Tehlikelerden kaynaklanan riskler değerlendirilir
- Riski ortadan kaldırmak ya da azaltmak için eylemler planlanır
- Risk analizi yazı hale getirilerek, sigortalıya teslim edilir.
Tehlikeli olanı tehlikesizle değiştirin
Risklerden korunma yollarını açıklayan Mustafa Nazlıer, öncelikle risklerden kaçınmak gerektiğini belirtti. Nazlıer, kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmenin, risklerle kaynağında mücadele etmenin, tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmenin ve toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermenin önemine değindi.
Bahçe hortumuyla yangın söndürülmez
Risk değerlendirmesini herkesin yapamayacağının altını çizen Nazlıer, “Bir risk mühendisinin kalp ameliyatı yapması ne kadar mümkün ise bir kalp cerrahının da risk analizi yapması o kadar mümkündür. Aynı şekilde vatandaşın kendi risk analizini kendisi yapması da olanaklı değildir. Ancak risk mühendislerinin önerilerine uyarak etkin bir risk yönetimi sürecine dahil olmaları fayda sağlar” dedi.
İnsanların olası bir kaza durumunda nasıl davranacağı konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Nazlıer, gerek bilgisizlik gerekse panik anında alınan yanlış kararlarla kişilerin kendi güvenliğini tehlikeye attığı gibi başkalarını da tehlikeye attığını belirtti. Nazlıer, şöyle devam etti: “Bahçe hortumuyla yangın söndüren bir vatandaş örneğinden yola çıkarsak, bu tepkinin meydana getirdiği diğer tehlikeler şu soruların cevaplarında gizlidir: ‘Bu çabadan sonuç alınabilir mi?, Bu çaba itfaiye müdahalesini nasıl etkiler?, Bu çabanın meydana getirdiği diğer risk unsurları neler?’ Bu noktada insanlardan beklenen tepkilerin ne olacağı da tartışma konusu. Herkes AVM’lerde, hastanelerde, fabrikalarda bulunan yangın dolaplarını görmüştür. Yangın dolaplarının alevlerin söndürülmesi sırasında aktif rol oynayabileceği kesindir. Ancak vatandaşlardan eğitim ve tecrübeleri bulunmaksızın bu dolapları kullanarak kendilerini tehlikeye atıp yangını söndürme girişiminde bulunmasının beklenmesi ne kadar doğrudur? Bu kişiler bu dolapları kullanarak yangına müdahale edebilecek ise itfaiye çalışanlarının bunca eğitimden geçirilmesi gerekli midir? Özetle olası bir kaza durumunda o konuda eğitim ve tecrübeye sahip olmayan insanların kesinlikle müdahalede bulunmaması, olabildiğince hızlı bir şekilde güvenli mahallere intikal etmesi en etken çözümdür.”
Risklerin belirlenmesi neden önemli?
▼ Tehlike ve riskler önceden görülür.
▼ Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlıklı olunur.
▼ İstenmeyen durumlar önlenir, kayıplar maddi ve manevi azaltılır.
▼ Sorumluluklar ve görevler belirlenir.
▼ Güvenli çalışma ortamı sağlanır.
Ülke genelinde denetimlere, tatbikatlara ağırlık verildi
Adana’nın Aladağ ilçesinde kız yurdunda meydana gelen yangının ardından, ülke genelinde yangın vakalarına ilişkin denetimler başlatıldı, hala önlem almayanlar görevden uzaklaştırıldı.
▼ Çanakkale’de yurt, pansiyon ve otel gibi işletmelere yönelik yangın denetimleri yapıldı.
▼ Adıyaman’ın Besni ilçesindeki Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu’nda Yangına Müdahale – Söndürme ve Doğal Afet Acil Durum Tahliye tatbikatı yapıldı.
▼ Bolu’da 125 öğrencinin kaldığı erkek öğrenci pansiyonunda çıkan yangında, yangın merdiveninin asma kilitle kapalı olmasının ardından başlatılan soruşturma kapsamında okul müdürü ile öğrenci pansiyonundan sorumlu müdür yardımcısı görevden uzaklaştırıldı.
Yangın can yakmaya devam ediyor…
Yangın dur durak bilmiyor. Bir kıvılcım alev topuna dönüşüyor ve can yakmaya devam ediyor. Aralık ayının başından beri maalesef yangın haberleri almaya devam ediyoruz…
▼ Yatağan Termik Santrali’ndeki idari binanın yakınında bulunan santral içi besleme trafosunda patlama oldu. Patlamanın ardından trafoda yangın çıktı. Yetkililer, güvenlik amacıyla santrali devre dışı bıraktı.
▼ Edirne’de Akmercan Anadolu İmam-Hatip Lisesi’nin çatısında yangın çıktı. Okulun çatısının yaklaşık yüzde 30-40’lık bölümünde maddi hasar oluştu.
▼ Ankara Altındağ’da bulunan bir halı mağazasında yangın çıktı. Kısa sürede tüm binayı kaplayan alevler, çevre binalara da sirayet eti. Binanın tamamı yandı.
▼ Mardin’de yaklaşık bin kız öğrencinin kaldığı Mardin Kız Yurdu’nun ikinci katında sabaha karşı yangın çıktı. Bir öğrencinin kaldığı odada çıkan yangın, kısa sürede odayı sardı. Öğrencinin yangını fark ederek erkenden dışarı çıkması, olası can kayıplarını önledi.
▼ Kahramanmaraş’taki Acemli Camisi’nin Yatılı Hafızlık Kuran Kursu öğrencilerinin kaldığı yurtta yangın çıktı. Yangın sırasında yurtta öğrenci olmaması, olası yaralanma veya can kaybını önledi.
