BES’te yeni reformlar gün sayıyor

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES)  yeni reformlar yolda. Emeklilik yatırım fonları ile ilgili düzenlemeler yanında, BES’i tabana yayacak ve sistemi daha da büyütecek Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile ilgili düzenleme de sektörde dört gözle bekleniyor.

ALP SÜER/SİGORTAMEDYA ÖZEL

Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 2025 yılında da dev adımlarla büyümeye devam ediyor. 2025 sonunda Otomatik Katılım Sistemi’nde (OKS) birikim yapmaya devam eden  çalışanlar da dahil   20 milyon katılımcı sayısına yaklaşması beklenen sistemin pandemiden sonra (özellikle de son 3 yıl) hızlı büyümesinde BES’te 2022’de yüzde 30’a yükseltilen devlet katkısı ve yapılan reformlar oldukça etkili. Emeklilik şirketi yöneticilerinin de sıklıkla dile getirdiği ‘18 yaş altı BES’, ebeveynlerin gönüllü BES’e ilgisinde başı çekiyor. Erken BES’e ilgiyi gördükçe BES’i başından beri yakından izleyen bir gazeteci olarak, “Keşke, 18 yaş altı BES 5-10 yıl önce başlasaydı” demekten kendimi alamıyorum. Sektörden edindiğimiz bilgilere göre, BES’te reformlar önümüzdeki dönemde de devam edecek. Emeklilik yatırım fonları ile beklenen düzenlemeler yanında sektörde asıl,  Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile ilgili düzenlemenin hayata geçmesi dört gözle bekleniyor. Geçtiğimiz ay emeklilik şirketi yöneticileri ile BES’teki reform beklentilerini konuştum. “Sırada hangi mevzuat var?” “TES, ne zaman hayata geçecek?” sorularına yanıt bulmaya çalıştım. 1-2 cümle ile özetlersem, emeklilik yatırım fonları ile ilgili düzenleme ile OKS’lilerin BEFAS’taki tüm fonlara yatırım yapma olanağı verilmesi ve yüzde 100 oranında döviz cinsinden varlıklara (yabancı para ve sermaye piyasası araçlarına) yatırım yapabilen fon kurulması yanında BES’i tabana yayacak Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile ilgili düzenleme de sektörde dört gözle bekleniyor.

BES’e il 2 ayda 100 binin üzerinde kişi katıldı

Beklentilere geçmeden, biraz rakamları konuşturalım; BES yılbaşından bu yana nasıl bir performans sergilemiş; ona bakalım: İlginçtir ki tam bu haberi hazırladığım sırada, EGM’nin 28 Şubat tarihli verileri vardı. (Veriler belli bir gecikme ile yayımlanıyor.) Buna göre, 31 Aralık-28  Şubat arasında gönüllü BES’te net katılımcı sayısındaki artış  104 bin 23 kişi olarak gerçekleşti. 28 Şubat itibarıyla gönüllü BES’te toplam katılımcı sayısı 9 milyon 630 bin 412kişiye ulaşırken, devlet katkısı dahil toplam fon büyüklüğü yaklaşık 1.2 trilyon TL oldu. Yine 28 Şubat itibarıyla Otomatik Katılım Sistemi’nde (OKS) ise çalışan sayısı 7 milyon 557 bin 429 kişi olurken, çalışanların devlet katkısı dahil toplam fon büyüklüğü 92 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. 2025 yılı sonu itibarıyla gönüllü BES ve OKS olarak toplam katılımcı sayısının 20 milyona yaklaşması bekleniyor. 

Emeklilik fonları ile ilgili yenilikler kapıda

BES’in geldiği noktayı rakamlarla verdikten sonra sıra geldi; sektörün mevzuatla ilgili beklentilerine. Biraz da BES’te ne gibi yenilikler geliyor; ona bakalım: Sektörün beklediği düzenlemelerin başında katılımcıların elde edecekleri getirileri bir başka deyişle cebini de yakından ilgilendiren emeklilik yatırım fonları ile ilgili beklenen düzenleme geliyor.  Standart emeklilik yatırım fonları, katılımcıların birikimleri için daha fazla katma değer yaratacak şekilde revize edilecek. Mevcut durumda döviz cinsinden fonlarda döviz cinsinden varlıkların portföydeki payı ağırlıklı olarak yüzde 50 düzeyinde. Sektörde emeklilik yatırım fonlarının, yüzde 100 döviz cinsinden varlıklara yatırım yapabilecekleri fon kurulması bekleniyor. Emeklilik yatırım fonları ile ilgili önemli bir husus da OKS’li çalışanları yakından ilgilendiriyor. OKS’liler mevzuatın izin verdiği belli fonlara yatırım yapıyor. Sektör temsilcileri, OKS’ilerin tüm BEFAS’taki fonlara yatırım yapılması için gerekli düzenlemenin de hayata geçmesini bekliyor. 

OKS’li çalışanlar BEFAS’taki tüm fonlara yatırım yapabilmeli

Emeklik yatırım fonları ile ilgili mevzuat beklentileri konusunda düşüncelerini ifade eden BNP Paribas Türkiye Acente ve Banka Sigortacılığı Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, şu değerlendirmelerde bulunuyor: “OKS’li çalışanlar sınırlı sayıda fona yatırım yapıyor. Söz konusu çalışanların BEFAS’taki tüm fonlara yatırım yapabilmesi sağlanmalı. Sektörde de yüzde 100 oranında döviz cinsi varlıklardan oluşan fon beklentisi olmasına karşın, şahsi görüşüm, bu yıl için böyle bir fon kurmak rasyonel değil. TL varlıklardan oluşan fonların 2025’te daha fazla getiri sağlayacağını düşünüyorum.”

“TSS keşke gelse”, ama ne zaman gelecek?

Sektörün 2025 yılındaki en önemli beklentisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da geçen ay müjdesini verdiği Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile ilgili düzenleme. TES, aslında OKS’ye benzer, 2’nci basamak emeklilik sistemi. Ancak, OKS’den farklı olarak hem işveren katkısını içerecek hem de çalışanların sistemden çıkışını zorlaştıracak şekilde kurgulanacak. SEDDK, bu konuda başarılı olmuş, İrlanda ve Polonya gibi ülkelerin modellerini inceleyerek ülkemiz koşullarına uygun bir model ortaya koydu.  Bu konuda artık hedef;  ilgili kanunun çıkması için süreçlerin bir an önce başlaması. Geçen ay Global Riskler Zirvesi etkinliğinde ayaküstü sohbet ettiğim AXA Türkiye CEO’su Yavuz Ölken, TSS ile ilgili,  sistemin büyümesi, tabana yayılması ve ülke ekonomisine katkıları açısından “Keşke gelse” diyor. Ancak, Ölken çalışandan yapılacak kesinti, işveren katkısı vb. hususlarının netleşmediğini belirterek, sistemin ne zaman yürürlüğe gireceği konusundaki belirsizliğe de dikkat çekiyor.   2025 yılında gerekli mevzuat yayımlansa bile belirli bir geçiş süreci tanınacağı ve TES’in 2026 başlayabileceği ileri sürülüyor; hatta, 2027 yılına kalabileceğini iddia edenler de var. Devlet katkısının sürmesi, sistemin başlangıcında çalışanın ücretinden yapılacak kesintinin ve işveren katkısının yüzde 3  olması bekleniyor.

GÖNÜLLÜ BES’TE KATILIMCI SAYISI 10 MİLYONA YAKLAŞIYOR

Tarih   Katılımcı sayısı           Fon tutarı* (bin TL)

30.12.2019     6.871.131       101.883.905,3

31.12.2020     6.900.579       137.091.395,2

30.12.2021     7.092.020        205.573.469.7

30.12.2022     7.801.305        351.406.489,6

31.12.2023     8.676.045       625.517.803,7

31.12.2024     9.526.389       1.002.570.291,4

28.02.2025     9.630.412       1.089.311.431,6

*Devlet katkısı hariç.

Kaynak: EGM.

GÖNÜLLÜ BES’E SON 3 YILDA KATILIM HIZLANDI

Yıl        Katılımcı sayısı artışı*

2020    29.448

2021    191.441

2022    709.285

2023    874.740

2024    850.344

2025**104.023 

*Net katılımcı sayısı.

**31.12.2024-28.2.2025 arasında.

Kaynak: EGM.

Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Genel Sekreteri Özgür Obalı: BES’i daha da büyütecek düzenlemeleri bekliyoruz

Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Genel Sekreteri Özgür Obalı, BES’te 2025’te mevzuat beklentileri konusunda şunları söylüyor: “BES’te 2025 yılında öne çıkan hususların başında Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi geliyor. Bunun dışında sistemin daha cazip hale gelmesine ve katılımcı memnuniyetinin artırılmasına yönelik emeklilik yatırım fonları evreninin genişletilmesine ilişkin, BES ve OKS standart fon içeriğinin revize edilmesi ve tüm şirketlerimize yüzde 100 oranında yabancı para ve sermaye piyasası araçlarına yatırım yapabilen fon kurabilme hakkının verilmesi çalışmalarını da yakından takip ediyoruz. Burada amacımız özellikle sistemi daha da büyütecek ve katılımcı memnuniyetiyle sistemde kalış sürelerini olumlu etkileyecek düzenlemelerin hayata geçirilmesi.”

Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Serkan Uğraş Kaygalak: TES, sistemin büyümesine muazzam katkı yapacak

Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Serkan Uğraş Kaygalak da BES ile ilgili 2025 beklentileri konusunda şunları söylüyor: “2025-2027 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’daki hem gönüllü bireysel emeklilik hem de otomatik katılımı ilgilendiren maddeler yer aldı. Bu doğrultuda, 2025 yılında önemli değişiklikler için hazırlık yapılmasını ve bazı yeniliklere dair fiilen düzenleme yapılmasını bekliyoruz. Orta Vadeli Program’da yer alan; standart emeklilik yatırım fonlarının katılımcıların birikimlerine daha çok değer üretecek şekilde tasarlanması, otomatik katılımda birikim yapan çalışanlara gönüllü BES’te yer alan emeklilik fonlarına erişim imkânı tanınması ve kesintilerinin sadeleştirilmesine yönelik aksiyon planlamasını, sistemin cazibesini artıracak fırsatlar olarak değerlendiriyoruz. Bunun yanı sıra, 2025 yılında sektörün en sıcak gündem konusu Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) olarak karşımıza çıkıyor. Ülkemizde uygulanacak modele dair tasarım süreci devam eden TES’in sistemin büyüme hızını muazzam seviyede ivmelendireceğini düşünüyoruz.” 

BNP Paribas Cardif Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, TES’in ekonomi ve çalışanlara katkısı büyük olacak

BNP Paribas Cardif Acente Sigortacılığı ve Banka Sigortacılığı Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, Tamamalyocı Emekllilik Sistemi (TES) ile ilgili şu değerlendirmelerde bulunuyor: “TES’nin hem bireylerin emeklilik tasarrufları için hem de ülkemizin makroekonomik dengeleri bakımından çok önemli bir transformasyon sağlayacak. Henüz tüm detayları belirlenmemiş olsa da Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin (TES) Sosyal Güvenlik Sistemi’ni tamamlayıcısı niteliğinde, geniş kapsamlı ve zorunlu tutulmasının planlandığını biliyoruz. Herkesin uyum sağlayabileceği kadar basit bir sistemle oluşturulacak bu yeni uygulamada, ana hedef işverenlere yönelik teşviklerin de desteği ile verimliliğin ve katılımın artırılması olacak. Bu yönleriyle TES’nin sektörümüz açısından devrim niteliği taşıyacağını öngörüyoruz.  Halihazırda uygulamada olan Otomatik Katılım Sistemi’nden elde edilen tecrübe TES’e katılım süreçlerinin düzenli bir şekilde takip edilmesine önemli oranda katkı sağlayacak. Katılımcılara ikinci emeklilik şansı tanıyan TES’nin çalışanlara katkısının büyük olacağını düşünüyoruz.  Ülkemiz için de TES ile çalışanın brüt maaşından kesilen yüzde 3’ün yanında, işverenin çalışanın sözleşmesine belli bir oranda katkı sağlayacağı konuşulsa da bu oranlar henüz net değil.”