Hayatımız Sigortalı Dergisi yazarı Murat Geylani Aktaş, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. Aktaş, bireysel emeklilik şirketlerinin, katılımcıların sistemle en yakın temas noktası olduğuna dikkati çekti. Aktaş’ın “BES’i kimden soralım?” başlıklı köşe yazısı şöyle:
Önce yüzde 25 devlet katkısı şimdi de otomatik katılımla hızla büyüyen Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) toplamda 7 milyon 438 bin katılımcıya ve 57 milyar 778 milyon fon büyüklüğüne ulaştı. Devlet katkılarıyla birlikte yaklaşık 66 milyar TL’lik bir bireysel emeklilik sektöründen söz ediyoruz. Gönüllü BES uygulamasında katılımcılar sisteme kendi istekleriyle katılıyor, hangi şirketi seçeceğine, ne kadar katkı payı ödeyeceğine, hangi planı seçeceğine kendisi karar veriyor. Dolayısıyla önce araştırıyor, sonra karar vererek sisteme giriyor. Getirilerini takip ediyor. Otomatik katılım uygulamasında ise ne kadar katkı payı ödeyeceğine devlet karar verirken, hangi bireysel emeklilik şirketi ve hangi plan konusunda karar işverenin oluyor. Katılımcı açısından bunun sonucu ise kendi birikimine yabancılaşma, takip etmeme, ilgilenmeme ve sonrasında getirilerden tatminsizlik, sistemden şikayet olarak ortaya çıkıyor. Cayma oranları ve sistemden çıkışlar artıyor.
Katılımcıları sistemle birleştirmeli
Otomatik katılımla birlikte, finansal okuryazarlık oranı düşük katılımcılar da sisteme girmeye başladı. Bu katılımcılar için ücretlerinden yapılan kesintinin anlamı büyük, ancak kesintilerin nereye gittiği, nasıl takip edileceği konusunda bilgi eksiklikleri var. Problemi çözemeyince kestirme yola müracaat ederek, sistemden çıkışı yeğliyorlar. Ne yapmalı ki sisteme katılanların getirileri artsın, birikimler çoğalsın, sistemden memnun olsunlar? Katılımcıların finansal okuryazarlıklarının artırılması için çabalamadan önce, katılımcının sisteme yabancılaşmasının önüne geçmek gerek. Bunun için sistem ile katılımcıları birleştirmeli. Sistemin ana unsurları olan kurumlar ve bunlara nasıl ulaşılacağı bu yazının ana konusu.
Bireysel emeklilik şirketleri, katılımcıların sistemle en yakın temas noktasıdır. Bu şirketlere her türlü iletişim aracıyla (posta, telefon, faks ve internet) ulaşmak mümkün. Bütün emeklilik şirketleri katılımcılarına internet üzerinden erişebilecekleri şifreler vererek hesaplarını takip etme ve portföy değişikliği yapabilme olanağı sağlıyor. Katılımcılar internet üzerinden hesaplarına girerek kendi yatırdıkları veya ücretlerinden otomatik olarak kesilen tutarları görebiliyor, fonlarını ve onların getirilerini takip edebiliyor ayrıca devlet katkılarını izleyebiliyor.
Takasbank, sermaye piyasalarındaki yatırımcıların menkul kıymetlerinin saklamasının yapıldığı bir kurum. Bireysel emeklilik katılımcılarının da fonları ve bunlara ait varlıklar bu kurumda saklanıyor. www.takasbank.com.tr sitesinden TC kimlik numaraları ve Takasbank şifresi ile katılımcıların hesaplarında biriken fon tutarlarını görmeleri mümkün oluyor. Katılımcının hesabında bulunan fon türleri ile tutarları bireysel emeklilik şirketindeki ile uyumlu olmalı. Eğer herhangi bir farklılık var ise nedeni araştırılmalı.
Emeklilik Gözetim Merkezi, bireysel emeklilik şirketlerinin faaliyetlerini ve işleyişlerini izleyen, sektörün sağlıklı çalışması için raporlamalar sunan, veriler üreten bir kurumdur. www.egm.org.tr sitesinde BES ile ilgili her türlü güncel bilgiye ve mevzuata ulaşılabilir. Sistemin işleyişi ile ilgili olarak ‘sıkça sorulan sorular’ sayfasında merak edilen veya ortaya çıkan bir problemin nasıl çözüleceğine dair ipuçları bulunabilir.
Hazine Müsteşarlığı bünyesindeki www.bireyselemeklilik.gov.tr sayfasında mevzuat ile ilgili bilgilere ulaşabilir, kanun, genelge ve yönetmelikler ile sektör duyuruları bu sayfadan takip edilebilir.
Sermaye Piyasası Kurulu, sermaye piyasalarının faaliyetleri ve işleyiş esaslarını düzenler. Bireysel emeklilik fonları da sermaye piyasalarının faaliyet alanına girdiğinden, bu alandaki düzenlemeler SPK’nın rehberliği ve gözetimindedir. www.spk.gov.tr sayfasından emeklilik fonlarına ait detaylı bilgiler veriliyor. ‘Kurumlar’ menüsünden ‘Emeklilik Fonları’ seçilerek sektörü tanıtıcı bilgiler ve ilgili mevzuata, ‘İstatistikler’ menüsünden ilgilenilen yatırım fonlarının portföy bilgileri ve fon fiyatlarına ulaşılabilir.
Besanaliz.com’la BES’i izlemek kolay
www.besanaliz.com.tr sitesinde basit ve herkesin anlayacağı dilde hazırlanmış ‘BES rehberi’ ile hem otomatik katılım hem de gönüllü BES hakkında bilgi alınabilir, merak edilen sorulara cevap bulunabilir. Fonların günlük, haftalık ve aylık getirileri takip edilebilir, fon bazında detaylı arama yapılabilir. Fonun fiyatı, yatırım yaptığı enstrümanlar ve bunların portföydeki oranı, yatırımcı sayısı gibi verilerin yanında fonlar kıyaslanabilir, getirileri karşılaştırılabilir. Ayrıca sitede yazan yazarlar finansal okuryazarlığa katkıda bulunurken sistemin detaylarıyla ilgili bilgiler sunuyor. Sitede, sektöre dair kavramlar ve terimleri içeren bir ‘BES sözlüğü’ de bulunuyor.
