Grant Thornton’un her yıl Dünya Kadınlar Günü’nden önce kadın yöneticilere yönelik yaptırdığı araştırmanın sonuçları açıklandı. Araştırma sonucunda, 2014 yılında Türkiye’de kadın yönetici oranlarında 5 puanlık bir düşüş görüldüğü ifade edildi. Grant Thornton’un 44 ülkeden 6 bin 700 üst düzey yönetici kadını baz alarak kadın yönetici oranlarına ilişkin yaptırdığı araştırmaya göre dünya genelinde, tepe yönetimlerinin yüzde 24’ünün kadınlara emanet edildiği gözlendi. Türkiye 2013’te yüzde 30’luk bir oran yakalamışken, 2014 sonuçlarında yüzde 25’lik bir sonuçla 5 puanlık bir düşüş sergiledi. Araştırmaya göre yönetimde kadın olmayan ülkeler de var. Danimarka’dan araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 71’inde hiç kadın yönetici bulunmuyor. Bu oranlar Almanya’da yüzde 67, İsviçre’de yüzde 64, Japonya’da yüzde 63 ve Hollanda’da yüzde 60 olarak sıralanıyor. Baltık ve Doğu Avrupa ülkelerinin ise açık ara ile kadın yönetici konusunda lider olduğu gözlendi. Yüzde 23 ile satış direktörlüğü kadın yöneticilerin en çok yer aldıkları pozisyon olarak belirlendi. Ardından yüzde 16 ile CFO pozisyonu ve yüzde 13’erlik oranlarla insan kaynakları ve pazarlama yöneticiliği rolleri geldi. Sektörler bazında incelendiğinde, global ortalamada kadın yönetici oranının en yüksek olduğu sektör yüzde 51 ile eğitim ve sosyal hizmetler oldu.
Türkiye, 5 puanlık bir düşüş sergiledi
Araştırmanın 2014 yılı sonuçlarına göre dünya genelinde tepe yönetimlerinin yüzde 24’ünün kadınlara emanet edildiği, bu oranın 2013, 2009 ve 2007 ile aynı ve 2004’teki yüzde 19’luk orandan sadece 5 puan yukarıda olduğu görüldü. Bölgesel olarak bakıldığında çok az değişikliğin olduğu fark edildi. Doğu Avrupa (yüzde 37), Güneydoğu Asya (yüzde 35) ve Çin (yüzde 38) başı çekerken, Japonya (yüzde 9), Birleşik Arap Emirlikleri (yüzde 14) ve Hindistan (yüzde 14) kadın yönetici oranlarının en düşük olduğu ülkeler olarak sıralandı. Türkiye 2013’te yüzde 30’luk bir oran yakalamışken, 2014 sonuçlarında yüzde 25’lik bir sonuçla 5 puanlık bir düşüş sergiledi. Türkiye bu ortalama ile Avrupa Birliği, G7, Kuzey Amerika ve global ortalamanın üzerindeyken; BRIC ve Doğu Avrupa’nın 7 ve 12 puan gerisinde kaldı.
Yönetimde kadın olmayan ülkeler
Grant Thornton’un yaptırdığı araştırmanın en şaşırtıcı sonucu, yönetimde kadın olmayan ülkeler grubu oldu. Bu grubun özellikle ilk beşindeki dört ülke, gelişmiş ve kadının iş yaşamındaki varlığını çeşitli pozitif ayrımcılık örnekleriyle destekleyen ülkelerdi. Danimarka’dan araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 71’inde hiç kadın yönetici bulunmuyor. Bu oranlar Almanya’da yüzde 67, İsviçre’de yüzde 64, Japonya’da yüzde 63 ve Hollanda’da yüzde 60 olarak sıralanıyor.
Samurayların ülkesinde kadına yer yok
Araştırmanın en istikrarlı sonucu Japonya’daki kadın yönetici oranının düşüklüğü oldu. Ataerkil yapıya sahip dünyanın önde gelen ekonomisi Japonya, birçok uzak doğu ülkesinin aksine kadın yönetici konusunda en sonlardaki sıralamasından yıllardır ödün vermedi.
Baltık ve Doğu Avrupa ülkelerinin sırrı ne?
Grant Thornton’un araştırmasının en dikkat çeken sonucu ise Baltık (Esyonya, Letonya, Litvanya) ve Doğu Avrupa ülkelerinin açık ara ile kadın yönetici konusunda lider olmaları oldu. Eski Sovyetler Birliği ekolünden gelen bu ülkelerin birçoğu, Sovyetler Birliği’nin cinsiyet eşitliğine dayanan sosyo-ekonomik politikalarının uzantılarını gösterdi.
Kadın yönetim kurulu üyesi sayısında kota olmalı mı?
Araştırma sonuçlarından bir diğeri, kadın yönetim kurulu üyesi sayısında kota uygulamasına bakışı ortaya koyuyor. SPK, Türkiye’deki halka açık şirketlere en az bir kadın yönetim kurulu üyesi olması zorunluluğu getirmiş durumda. Uygulamaya etkisi tartışılsa da pozitif ayrımcılık adına böyle bir madde kanunlara eklendi. Araştırmanın ilgili bölümüne göre, araştırmaya Türkiye’den katılan temsilcilerin yüzde 71’i büyük halka açık şirketler için yönetim kurulunda kadın üye kotası olmasına olumlu bakıyor. Geçen sene bu soruya verilen pozitif cevapların oranı yüzde 76 idi. Araştırmanın global ortalamasına göre olumlu bakanların oranı bu yıl yüzde 45.
Kadın yöneticilerin en çok yer aldıkları pozisyon, satış
Yüzde 23 ile satış direktörlüğü kadın yöneticilerin en çok yer aldıkları pozisyon olarak belirlendi. Ardından yüzde 16 ile CFO pozisyonu ve yüzde 13’erlik oranlarla insan kaynakları ve pazarlama yöneticiliği rolleri geldi.
Türk şirketler kadın çalışanlara destek programı uygulamıyor
Türkiye’den katılan yöneticilerin yüzde 76’sı, doğum iznine ayrılan kişinin pozisyonunun bir yıla kadar korunduğunu belirtirken, yüzde 74’ü ek tatil veya ücretsiz ek izin hakkı imkânı olduğunu belirtti. Yüzde 57’si esnek çalışma koşulları sunulduğunu belirtirken, yüzde 38’i işe dönüşte maaş artışı veya diğer yan haklarda artış uygulamasını olduğunu ifade etti. Türkiye’nin en zayıf olduğu destek başlıkları ise mentorluk/koçluk (yüzde 6) ve iş yerinde çocuk bakım imkânı (yüzde 6).
Araştırmaya Türkiye’den katılan yöneticilerin sadece yüzde 3’ü bir sonraki istihdam döneminde işe alınacak kadın sayısının erkek sayısına göre daha fazla olması yönünde özel bir planlama yapıyor. Global ortalamada bu oran yüzde 14 seviyesinde. “Şirketiniz kadın çalışanlara yönelik özel bir destek/mentorluk programı uygulamayı planlıyor mu?” sorusuna Türkiye’den verilen tüm cevaplar ‘hayır’. Global ortalamada ise yüzde 11’i evet cevabı veriyor. Sektörler bazında incelendiğinde, global ortalamada kadın yönetici oranının en yüksek olduğu sektör yüzde 51 ile eğitim ve sosyal hizmetler. Bunu yüzde 37 ile turizm takip ediyor. Ardından yüzde 29’luk oranlarla finansal hizmetler ve sağlık sektörleri geliyor.
