İlk yazımızın devamı niteliğindeki bu yazımızda uluslararası uygulamalar, içerikler ve mevcut durumu ülkelerin kendi resmi açıklamalarına bire bir uyarak sunuyoruz. Yazı dizimizi temmuz ayında ‘sigorta eksperliği ne değildir’ ile sonlandıracağız. Ülke uygulamalarından örnekler aşağıdaki gibidir:
Avusturya
◆ Loss adjusterlar olarak sigorta şirketleri ve müşterilerini hasar değerlendirmesi, tamiri/yeniden yapılması ve sigortalıları riskten kaçınmaları konusunda destek sağlıyorlar.
◆ Eksperler bağımsız, vicdanlı, ihtiyatlı bir şekilde işlerini yapmalılardır. Tarafsız davranmak zorundalar.
◆ Bir eksper mesleğini bağımsız bir şekilde veya bir ücret karşılığında bir şirket adına yapabilir. AFILA eksperi olmayan çalışanlar AFILA’ya tabidir.
◆ Eksper ücretleri belirlenirken verilen işin çeşit, uzunluğu ve iş süresince aldığı risk ve sorumluluğa göre şekillenir.
Almanya
Uzman görüşü ve eksper değerlendirmesi
Bina yapı
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir ve aşağıdaki alanlara ait değerlendirme ve analiz yapar:
◆ Zemin mekaniği, yapısal dayanıklılık, mühendislik inşası, konut sistemi, inşaat mühendisliği, bina dizayn ve inşası, iç işler, özel yapılar ve inşaatlar
Makine tesis ve ekipman
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir. Aşağıdaki alanlarda tesis ve birim değerlendirmesi yapar:
Birincil sanayi, kömür çıkarımı, madencilik ve metalürji, inşaat malzemeleri, metalik olmayan madenler, taş ocağı, işleme sanayi, dökümhane ve dökümcülük faaliyetleri, otomotiv endüstrisi, imalat makinesi, odunla çalışma ekipmanı, yiyecek içecek ekipmanı makinası, plastik işleme makine ekipmanı, cihaz mühendisliği, ticaret, nakliye, depolama, elektrik mühendisliği, elektronik mühendisliği ve çeşitli alanlar.
Mal ve emtia
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir ve sigortalanılabilirlik ve kalite değerlendirmesi yapar.
İş ve tesis durması
Direk ve dolaylı maliyetlerin değerlendirmesini içerir ve kayıp önleme ve önlem tedbirlerini değerlendirir.
Kimyasal/fiziksel ve teknik/elektriksel riskler Risk değerlendirmesini içerir ve iyileştirme tedbirlerini değerlendir
Kaybın/hasarın sebeplerini belirleme
BTE üyeleri uzman görüşleri ve aşağıdakilerle ilgili değerlendirme yapar:
Eşya sigortası: sigortalanan kıymet, faaliyet ve tesislerin yer değişimi, maliyet hesaplama, ikame yenileme değeri, yeniden üretim değeri, nakit olmayan katkılarla şirketlerin temel formasyonu veya varlık kazanımı, transfer işlemi, satın alma satış işlemi, kredi teminatı, 3. şahıs mal varlığı, özel satışlar, Açık artırma, iflas durumları, BTE üyeleri yangına, makinaya ve elektriksel hasarlara karşı korumaları değerlendirir. Uzman görüşleri BTE üyeleri tarafından ilgili oldukları alanlar üzerinden oluşturulur.
Disiplinler arası çalışma kolu
◆ Üyeler bir görevi çözmek için beraber uğraşırlar, böylece birlikte bir çözüm ortaya çıkarırlar ve bunu raporda detaylandırırlar.
Uzman görüşü oluştururlar. BTE üyeleri disiplinler arası bir uzman görüşü oluşturmak için bir araya gelirler, ortaya çıkan meseleler ve sorular belirlenir.
Endüstriyel güvenlik
Disiplinler arası bir şekilde güvenlik meseleleri endüstriyel güvenlik iş kolu tarafından belirlenir. Birkaç farklı konularında uzman kişiler tarafından grup oluşturulur.
Loss Handling and Damage Management
Hasar yönetimi ve kayıp idaresi meydana gelen kayıp veya hasarın optimal bir şekilde belirlenmesi için bütün gerekli organizasyonal tedbirleri alır.
Çoğu durumda hasar yönetimi ve kayıp idaresinin sonucu olarak sigorta firması tarafından verilen ve eksper/loss adjustera görev verilen hizmeti de kapsar.
Karışık durumlarda BTE üyeleri geniş çapta teknik ve organizasyonel olayı çözmekle görevlendirilir. Çoğu zaman, bir sigorta şirketi eksper/loss adjusteri görevlendirir, bunlar sigortalı tarafından kiralanan eksper/loss adjuster ile birlikte talebi ele alır, birlikte teknik konuları ve hasar veya kaybın miktarını belirlerler.
Aşağıdakiler uzmanlardan (kimyager, bina ve birim eksper, operasyon/tesis durması uzmanı) sağlanan eksper görüşünü, hak talep edenler hasarlarını iyileştirmeye/tamir ettirmeye devam edebilirler. Özel iyileştirme üstlenicileri yangın, itfaiye tarafından bırakılan su, su baskını, kırılmış borular sonucu ortaya çıkan kirlenmiş materyali düzenlemekle görevlendirilirler. Mala gelen hasar uzman firmalar tarafından onarılır.
Hasarın/kaybın görece olarak nadirliğinden dolayı, spesifik kayıp idaresi ve hasar yönetimi hak talep eden ile uzman firmaların yerinde yönetimi ile hasarın/kaybın uygun bir tarzda iyileştirilmesini gerektirir. Sonuç olarak:
◆ Hak talep eden faaliyetlerine minimum gecikme ile devam eder.
◆ Sigortacı talepleri mümkün olduğunca maliyet etkin bir şekilde belirler
Genel söylemek gerekirse, hak talep eden taraf bu yönetimi tek başına sergileyecek ölçüde değil. Sonuç olarak tecrübeler gösteriyor ki optimal sonuçlar tecrübeli kişileri (loss adjusment yöneticileri) hadiseye atayarak elde ediliyor. Loss adjusment yöneticisinin aşağıdaki gereklilikleri sağlaması gerekir:
- Teknik yönleri uygun bir şekilde değerlendirebilmek için bilimsel bir arka plana veya mühendislik eğitimine sahip olmak,
- Teknik kararların finansal sonuçlarını değerlendirebilmek için iş ve ekonomik uzmanlığa sahip olmak,
- Bina ve inşaat sahaları yönetiminde tecrübeye sahip olmak
- Sigorta kanunu hakkında bilgili olmak,
- Önyargısız ve bağımsız bir şekilde hizmet sağlayabiliyor olmak, sadece vicdanına ve uzmanlığına bağlı olmak
Eğer bu gereklilikler sağlanırsa, loss adjusment yöneticisi hadiseyi en optimum şekilde çözecek şansa sahip olur, aynı zamanda hadiseye dahil olan tarafların hak talep eden ve sigortacı dahil haklarını korumuş olur. Loss adjusment yönetici bunu sadece bütün taraflardan sigortacı, hak talep eden, üstlenici olsun olmasın bağımsız olduğu sürece yapabilir. Böylece bütün tarafların işlerini ve aksiyonlarını en düzgün şekilde yerine getirir.
BTE üyeleri konularında güvenilir uzmanlığa sahiptir. Bilgilerini gösterebilmek için bütün eforlarını sarf eder ve bilgi ve tecrübelerini aktarabilene kadar bu çabaları sürer. Bundan dolayı bu uzmanlıkları mimar ve mühendis olarak onları ideal loss adjusment yöneticisi yapar.
4 farklı uzman grubuyla hizmet
BTE eksperleri bağımsız loss adjuster ve danışman olarak çalışırlar. Kayba ve maliyetlere ilişkin danışıcı kapasitede iyileştirici, onarımla ilgili ve kaybın hasarın engellemesi adına yaptıkları çalışmaların yanı sıra değerleme, kaybın veya hasarın nedenini belirleme işlerini yaparlar,
Fikirlerin ve bulguların efektif bir şekilde paylaşılması ve değişik çalışma alanları olması sonucu BTE 4 gruba ayrılmıştır: endüstriyel mühendislik, inşaat mühendisliği ve bina inşaatı, iş ve ekonomi, doğal bilimler ve çeşitli alanlar grupları olarak. Uzmanlaşılan konulara odaklanılmış ve bu da sinerji ve diğer gruplara işbirliği yapılmasına götürmüştür olayı. Yerel ve bölgesel konferanslarda bu gruplar bir araya gelmektedir. Yılda iki kere ulusal çapta konferans düzenlenir.
BTE üyeleri çeşitli profesyonel ve bilimsel toplulukta aktif rol almaktadır FUEDI (Fédération Européene des Unions Professionelles d’Experts en Dommage après Incendie et Risques Divers or European Federation of Loss Adjusting Experts), AHO (Ausschuß der Ingenieurverbände und Ingenieurkammern für die Honorarordnung e.V. or German Committee of Engineering Professional Associations for Fee Regulation), Loss Adjustment Institute (Institut für Sachverständigenwesen), bütün bu aktiviteler BTE üyeleri içerisinde paylaşılır ve topluluk ve enstitülere katkıda bulunulur.
Herkes BTE eksperi olamaz, alanlarında uzman bağımsız, ekspertiz ve loss adjusment değerlendirme ve hizmetlerine katılmış, meslektaşları arasında öncü olarak görülen kişiler BTE üyesi olabilir. Alanlarında yeterliliklerini göstermeleri gerek ve buna ek olarak da giriş sınavını geçmeleri gerekmektedir. BTE eksperleri yüksek donanımlı, güvenilir ve emniyetli kişiler olarak görülür.
Grup inşaat mühendisleri ve bina inşaat grubu
İnşaat mühendisliği ve bina inşaat grubu mimar ve bina mühendislerini içerir. Sanayi, ticari işletmeler ve konu ve özel yapıların da dahil olduğu hizmet sektörüne inşaat mühendisliği ve bina inşaatı grubu geniş çapta hizmet sunar. Ek olarak, yangın, patlama, fırtına ve kırılmış boru hasar/kayıplarında loss adjustment değerlendirmesine dahil olurlar.
BTE inşaat eksperlerinin sigortalanabilir binalar, yapı ve birimlerin için inceleme ve değerlendirmesi sigortalılar, underwriterlar için belirleyici bir öneme sahiptir.
Konusunda uzman tecrübeli otoriteler olarak, BTE inşaat eksperleri mahkemelere, devlet kurumlarına ve özel sektöre örneğin sigorta şirketleri, bankalar, ticari işletmeler, konut inşaat firmaları ve ev-bina sahipleri eksper tanığı ve eksper görüşünü sunarak hizmet verirler.
Endüstriyel mühendislik grubu
Endüstriyel mühendislik grubu aşağıdaki alanları kapsar:
◆ Makine mühendisliği
◆ Proses mühendisliği
◆ Elektrik ve elektronik mühendisliği Bu grubun üyeleri genel bilgi, eğitim ve detaylı uzmanlaşma alanlarına göre çeşitli alan ve endüstrilere ayrılır:
◆ Madencilik ve metalurji
◆ Kimya ve proses mühendisliği
◆ Plastik üretimi ve işleme
◆ Ahşap ve metal endüstrisi
◆ Makine mühendisliği endüstrisi
◆ Elektrik elektronik mühendisliği
◆ Yeme içme makineleri
◆ İnşaat malzemeleri metalik olmayan mineraller taş ocağı
Bütün BTE gruplarında olduğu gibi endüstriyel mühendislik grubu da iki alana ayrılır. İlki loss adjustment ve ikincisi makine birimlerinin bütün tesisin veya alanın tek makine birimlerini değerlendirme ve eksper görüşü hizmeti.
Loss adjusment durumlarında, BTE eksper çalışması makinelerin teknik ve maliyet etkin tamir opsiyonlarına ve yenisiyle parça değiştirme tedarikine dayanır. BTE eksperlerinin işi loss adjusment veya talep boyutunu genellikle geçer, bütün hasar ve kayıp yönetimi ile görevlendirilir. Bu sadece hasarın kaybın iyileştirilmesini ve tamirini kapsamaz, bunun yanında ilerideki olası hasar durumlarını engellemek için öneri verme boyutunu da kapsar.
BTE Endüstriyel Mühendislik expert değerlendirmeleri çeşitli sebeplerle ayrılır: yangın sigortası değerlemeleri için yeniden kurma değeri ve mevcut değeri, şu anki piyasa değerini bankalara belirlemek için, satın alma ve satış görüşmeleri için, anlaşmazlık ve iflas durumları.
İş ve ekonomi grubu
BTE iş ve ekonomi grubu üyeleri sabit kıymetlerin veya iş kaybı sonucu ortaya çıkan hasar ve kayıpların değerlendirilmesinde istenir. Stok ve ürünlerin değerini taleplerin ifade edildiği gün itibarıyla değerlendirir.
Gerek duyulursa, kesinti ve iş durması sonucu ortaya çıkan hasar veya kaybın etkisini azaltmak için organizasyonel tedbirler uygulayabilirler
Talepler nitelik ve iş/ekonomiye göre yapılır ve ekspertiz yüksek miktarlar risk altında oldukça çok yorucudur. Örneğin zorla iş durması veya tesis kapatması sonucu çıkan kayıp genellikle yangın veya diğer bir sebepten ortaya çıkan materyal kaybını geçer.
Bir kayıp ortaya çıktığında veya bir talep kayda geçtiğinde, iş veya tesis durması ile ilgili tüm işlemler maliyet efektifliği ve karlılığı açısından incelenir. Bundan dolayı BTE iş ve ekonomi eksperleri sadece piyasa durumları ile ilgili bilgiye sahip olmazlar, aynı zamanda sigorta poliçe koşullarını da o şekilde bilmeleri gerekir
Doğal bilimler ve çeşitli alanlar grubu
Kimyagerlerin, fizikçilerin ve diğer doğal bilim alanlarının ekspertizleri hasarın kaybın nedeninin belirlenmesinde veya önleyici konseptler geliştirilmesinde gereklidir.
Genelde diğer BTE eksperlerinin yanında bulunup bir yangının patlamanın nedeninin bulunmasına yardımcı olurlar
Bu grup üyelerinin analiz bulguları ve araştırmalarını kullanarak hasar önleme anlamında yeni konseptlere geliştirilebilir, kimyasal korozyon sonucu ortaya çıkan hasarlarda, hijyenik iyileştirme sağlayarak veya tehlikeli atıkların düzgün bir şekilde uzaklaştırılması gibi. Bu şekilde, loss adjusment ve talep yönetimi konusunda sigorta şirketlerinin ve sigortalıların ortakları gibi davranır.
Yukarıdaki açıklanan bilgiler doğrudan meslek örgütünden alınan bilgilerdir. Bu bilgiler ile ülkemiz meslek yapısı kıyaslandığında değişim her türlü önlemeye rağmen kaçınılmazdır.
Sigorta Eksperleri İcra Komitesi mevcut yapısı ile FUEDİ’ye neden üye olamaz? Sorgulamak gerek. Sigorta sektörü ve tüm sektörlerin iş birliği yaptığı sigorta eksperleri düzeyine ulaşmak için yasal düzenlemeler ile hareket etmek şart. Sigorta eksperliği birinci yazımız ve bu sayıdaki iş alanlarını kapsıyor ise oto branşı eksperleri sigorta eksperi midir?
Bir sonraki yazımızdaki açıklamalar ile eksperlik “nedir, ne değildir “ anlaşılır olacaktır.
