İspanya ve Portekiz’de milyonları etkileyen elektrik kesintisi, sanayi devlerinden küçük işletmelere kadar birçok sektörü durma noktasına getirdi. Bu kriz, geleneksel sigortaların yanı sıra, hızlı ödeme ve veri temelli çözüm sunan parametrik sigortaların neden artık bir lüks değil, ihtiyaç olduğunu gösterdi.
28 Nisan 2025 sabahı İspanya ve Portekiz’de yaşanan geniş çaplı elektrik kesintisi, milyonlarca insanı karanlığa gömerken ekonomik hayatı da adeta durma noktasına getirdi. Madrid, Barcelona, Sevilla ve Lizbon gibi büyük kentlerde metro seferleri durdu, trafik ışıkları çalışmadı, hastaneler jeneratörlerle sınırlı hizmet verirken, bazı havaalanları uçuşlara ara vermek zorunda kaldı.
Sanayi tesislerinde ise kayıplar çok daha büyük. Ford, ArcelorMittal, Seat ve Celsa gibi dev şirketlerin üretim hatları elektrik kesintisi nedeniyle aniden durdu. Tarragona’daki petrokimya tesisinde dumanlar yükseldi; güvenlik sistemleri otomatik olarak devreye girerek daha büyük bir faciayı önledi. Ancak bu durum, endüstriyel üretimin enerji altyapısına ne denli bağımlı olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) ise bu tür krizlerde daha savunmasız kalıyor. Gıda, sağlık ve perakende sektöründeki işletmeler jeneratör masrafları, ürün kaybı ve müşteri iptalleriyle karşı karşıya kaldı. Soğuk zincirle çalışan restoranlar ve eczaneler birkaç saatlik kesintide bile ciddi maddi zararlar yaşadı.
Sigorta sistemleri bu tip krizlere ne ölçüde yanıt veriyor?
Elektrik kesintisi gibi altyapı kaynaklı olaylar, sigorta sektöründe çoğu zaman karmaşık hasar tespit ve değerlendirme süreçlerini beraberinde getiriyor. Poliçelerde bu tür olaylar genellikle dolaylı biçimde yer alıyor ve tazminat süreci, kesintinin süresine, etkisine ve hasarın ölçülebilirliğine göre değişiyor. Geleneksel sigorta modelleri bu olaylara karşı çeşitli teminatlar sunsa da özellikle çok sayıda işletmenin aynı anda etkilendiği durumlarda ödeme süreçleri uzayabiliyor.
Bu durum, sigorta sisteminde yeni nesil çözümlere olan ihtiyacı artırıyor. Özellikle kısa süreli ama yüksek etkili krizlerde, alternatif sigorta modellerinin esnekliği ön plana çıkıyor. Bu noktada, son yıllarda adını daha sık duyduğumuz bir model öne çıkıyor: Parametrik sigorta.
Geleneksel sigorta modellerinin yerine geçmekten çok, onları tamamlayıcı bir çözüm olarak tasarlanan bu sistemin temel farkı ise, zararın büyüklüğüne değil, önceden tanımlanmış bir olayın gerçekleşip gerçekleşmediğine odaklanması.
Parametrik sigortada belirli ve ölçülebilir bir koşul sağlandığında—örneğin bir bölgede elektrik kesintisinin dört saatten uzun sürmesi ya da voltajın belli bir seviyenin altına düşmesi—ödeme süreci otomatik olarak başlıyor. Hasar tespitine gerek kalmadan, poliçede önceden tanımlanmış tazminat doğrudan işletmeye aktarılıyor.
Kriz yönetiminde etkin şekilde kullanıldı
Karayipler’de kasırga sezonunda, Sahra Altı Afrika’da kuraklık dönemlerinde, Japonya’da ise depremler ve tsunamiler sonrası parametrik sigorta programları devreye alındı. ABD’nin Teksas eyaletinde 2021 yılında yaşanan elektrik krizi sonrası, bazı enerji firmaları, şebeke kesintisine dayalı parametrik poliçeler sayesinde kayıplarını hızla telafi etti. Avustralya ve Kanada gibi ülkelerde tarım sektörü, aşırı sıcaklık ve don olaylarına karşı uzun süredir bu sistemle korunuyor.
İspanya ve Portekiz’deki kesinti, bu sigorta modelinin Avrupa’da da yaygınlaşması gerektiğine dair güçlü bir işaret niteliğinde. Özellikle enerjiye bağımlı sektörlerde ve afetlere açık bölgelerde parametrik poliçeler daha fazla gündeme gelebilir.
Özellikle dijital veri altyapılarının güçlenmesi ve iklim temelli olayların artmasıyla birlikte, bu modellerin etkinliği de artıyor. Ancak başarısı, kullanılan parametrelerin doğruluğuna ve veri kaynaklarının güvenilirliğine bağlı.
Bugünkü elektrik kesintisi, sadece altyapının değil, aynı zamanda iş sürekliliği stratejilerinin de kırılgan olduğunu gösterdi. Bu durum, hem sigorta sektörüne hem de işletmelere yeni bir sorumluluk yüklüyor: Artık yalnızca felaketten sonra telafi değil, felaket anında hızlı yanıt veren sistemlere yatırım şart.
