Hayatımız Sigortalı Yazarı ve Uzman Eksper Mustafa Nazlıer, koronavirüs salgını nedeniyle iş dünyasının merakla beklediği Pandemi ve Kâr Kaybı Sigortaları’nı kaleme aldı. Nazlıer’in yazısı şöyle…
Pandemi boyutunda küresel Salgın Hastalığın dolaylı en büyük etkisi ekonomiktir. Hastalık kontrol altına alındıktan hemen sonra en önemli sorun olarak ilk sırada yer alan ekonomik değişim ve kötü sonuçları ülkemizde oldukça uzun süre gündemde kalacak.
Hastalığın en etkin kontrol altına alınma yöntemi sokağa çıkma yasağıdır. Uygulanabilmesi ekonomik gücümüz ile ölçülür. Günün şartları bunun uygulanamaz olduğunu gösterdiğinden kontrollü olarak iş ve çalışma hayatına devam edeceğiz.
Uygulama kontrollü de olsa can kayıplarına yol açacaktır. Ülke ekonomisi ve bireysel hayatlarımızı konuşuyoruz ama bir şekilde çarkların da dönmesi gerekiyor.
Bu tür uzun süreli durmalarda en çok sorgulanan sigorta branşı İş Durması, Kâr Kaybı ve Gelir Kaybı sigortaları.
Kâr kaybı ve finansal sigortaların geçmişi 18.yüzyıla dayanır. Kısa geçmişiyle:
- 1817 yılında Alman sigortacıların, belirlenen mal varlığı değerine ilave yüzde 10 limitlerle finansal kayıpları tazminatlara ekleme taahhüdü ile başladı.
- 1860 yılında Fransızlar, mal/kıymet varlığı poliçelerinin sabit yüzdesi ile teminat vererek farklılaştırdı.
- 1899 yılında İngilizler bu günkü uygulamanın ilk örneklerini vermeye başladı.
- 1895 yılında ABD, hasardan sonra onarım ve tadilat işlemleri esnasında belirlenen sabit ödemeleri yaptı
19.yüz yıl küresel etkileşime bağlı olarak yaygınlaşan hukuk ve muhasebe standartları kâr kaybı uygulamalarını etkiledi ve geliştirdi.
Değişen ve gelişen ekonomi finansal kayıp türlerini sigorta sektöründe ayrı başlıklar altında inceleyerek ürün türlerini çeşitlendirdi. .
Kâr Kaybı Sigortası çeşitleri;
- Gündelik kazanç sigortaları (Per diem)
- Artan iş masrafları
- İş durması sigortaları
- Gecikmeye bağlı sigortalar (DSU)
olarak halen pazarda yaygın uygulana türleridir.
Özellikle ülkemiz sigorta sektöründe aşağıdaki kâr kaybı türleri dikkat çekmektedir;
- Yangın Sigortasını takip eden
- Makine Kırılması Sigortasını takip eden
- İnşaat / Montaj All Risks Sigortalarını takip eden (ALOP)
Kâr kaybı sigortasının amacı; bir ticari faaliyetin yürütülmesinde kullanılan taşınır ve taşınmaz mal varlıklarına ait bir sigorta sözleşmesi kapsamında meydana gelecek hasarları sonucunda; ticari faaliyetin kısmen veya tamamen durması veya aksaması nedeniyle oluşacak kar kayıplarını karşılar.
Asıl olan “Sigorta sözleşmesi kapsamında bir hasarın oluşmasıdır.” Mutlak şart bu olacak ise sözleşme içeriği esas alınacaktır.
Bugünkü Kâr kaybı sigortası genel şartlarına göre sigortanın kapsamı aşağıdaki gibidir;
A- Sigortanın Kapsamı
A.1- Sigortanın Konusu
Bu sigorta ile; bir ticari faaliyetin yürütülmesinde kullanılan taşınır ve taşınmaz değerlerde; bir yangın sigorta sözleşmesi kapsamında teminat altına alınan risklerin gerçekleşmesi ile ortaya çıkan hasar ve kayıplar sonucu; ticari faaliyetin kısmen veya tamamen durması veya aksaması nedeniyle oluşan kâr kayıpları; sigortacı tarafından poliçede belirtilen sigorta bedeline kadar teminat altına alınmıştır.
Sigortacının kâr kaybı sigortası kapsamında ödeme yapması için sigortalının ticari faaliyeti yürütürken kullandığı bina, makine, donanım, demirbaş ve emtianın geçerli bir yangın sigorta sözleşmesinin teminat altına aldığı risklerin gerçekleşmesi sonucu hasara uğraması ve; meydana gelen zararların ilgili sigortacı tarafından tazmin edilmiş veya sorumluluğunun kabul edilmiş olması şarttır.
Bu sigortanın uygulanmasında ticari faaliyet, kazanç sağlamak amacıyla yürütülen her tür faaliyet olarak; kâr kaybı ise ticari faaliyetin durması ya da aksaması sonucunda, tazminat süresi içinde kalmak kaydıyla ciroda meydana gelen azalmadan ve bu azalmayı önlemeye yönelik işletme maliyetindeki artıştan kaynaklanan brüt kar kaybı olarak anlaşılır.
Kâr kaybı sigortası doğrudan Yangın Sigorta Sözleşmesini esas alarak kapsamını belirlemektedir.
Yürürlükte olan 01.01.1993 tarihli Yangın Sigorta genel şartları kapsamı;
A.l- Sigortanın Kapsamı
Bu sigorta ile yangının, yıldırımın, infilakın veya yangın ve infilak sonucu meydana gelen duman, buhar ve hararetin sigortalı mallarda doğrudan neden olacağı maddi zararlar; sigorta bedeline kadar temin olunmuştur.
Sigorta kapsamı yukarıdaki şekilde sınırlandırılmış değildir. Ayrıca Ek Sözleşme ile farklı rizikoları da eklemek olanaklıdır.
Aşağıdaki riskleri de sözleşmeye ekleyerek kapsam genişletilmektedir.
A.3- Ek Sözleşme İle Teminat Kapsamına Dahil Edilebilecek Haller ve Kayıplar
3.1- Aşağıdaki haller dolayısıyla meydana gelen (yangın ve infilak ile yangın ve infilak sonucu meydana gelen duman; buhar ve hararetin sigortalı mallarda doğrudan neden olacağı zararlar da dahil olmak üzere) tüm zararlar sigorta teminatının dışındadır. Ancak ek sözleşme ile bu genel şartlara ve ilişik klozlara göre bu teminat kapsamı içine alınabilirler:
1.1- Grev, lokav, kargaşalık, halk hareketleri.
1.2- Terör.
1.3- Deprem ve Yanardağ Püskürmesi.
3.2- Aşağıdaki haller dolayısıyla meydana gelen zararlar teminat kapsamı dışındadır. Ancak ek sözleşme ile bu genel şartlara ve ilişik klozlara göre teminat kapsamı içine alınabilir. Bununla birlikte, aşağıdaki hallerin neden olduğu yangın ve infilak ile yangın ve infilak sonucunda meydana gelen duman; buhar ve hararetin sigortalı mallarda doğrudan neden olacağı maddi zararlar ek sözleşme olmasa da teminat kapsamı içindedir.
2.1- Kar ağırlığı.
2.2- Sel ve su baskını.
2.3- Yer kayması.
2.4- Fırtına.
2.5- Dahili su.
2.6- Duman.
2.7- Taşıt çarpması.
7.1- Kara Taşıtları.
7.2- Deniz Taşıtları.
7.3- Hava Taşıtları.
2.8- Kötü niyetli hareketler.
3.3- Aşağıda sayılanlar teminat kapsamı dışındadır. Ancak, sigorta bedellerinin poliçede aynca belirtilmesi kaydıyla ek sözleşme ile teminat kapsamı içine alınabilirler:
3.1- Sanat veya antikacılık bakımından değeri olan; tablolar, resimler, kitaplar, gravürler, yazılar, heykeller, biblolar, kolleksiyonlar, halılar ve benzerleri.
3.2- Modeller, kalıplar, plan ve krokiler, ihtira beratları, belgeler, ticari defterler ve benzerleri.
3.3- Nakit, hisse senedi ve tahvil, kıymetli kağıtlar, her çeşit altın ve gümüş ve bunlardan mamul ziynet eşyası ve mücevherler ve sair kıymetli madenler ve mamulleri, kıymetli taş ve inciler ve benzerleri.
3.4- Deniz ve hava taşıtlan ile motorlu kara taşıtlan ve bunların yükleri. (Hareket hali hariç)
3.5- Emanet ve ariyet mallar.
3.6- Enkaz kaldırma masrafları.
3.7- Kira kaybı ve intifadan mahrumiyet.
3.8- Yangın ve infılak mali sorumluluğu. (Yangın ve infilak mali sorumluluğu ek sözleşmeyle bu genel şartlara ve ilişik kloza göre teminat kapsamı içine alınabilir.)
3.9. Sigorta sözleşmesiyle teminat altına alınan rizikoların gerçekleşmesi sonucunda doğrudan veya dolaylı olarak meydana gelen her türlü çevre kirliliği sebebiyle oluşabilecek bütün zararlar.
Temel olarak genel şartlar kapsamında sınırlandırılmış görülse de her risk için wording ve sözleşme şartı hazırlayarak genişletme yapmak olanaklıdır.
Risklerin çeşitliliği pazarda yeni ürünleri de beraberinde getirse de arz talep dengesi bakımından finansal riskler henüz cazibe yaratmadığından önemi anlaşılamamıştır.
Bu gün yaşadığımız salgın hastalık sonucu etkilenmeyen sektör ve iş alanı yoktur. Pandemi ayrı bir risktir. Özel olarak bir sigorta sözleşmesi alınmadı ise standart sektör ürünlerinin hiç biri bu tür bir riski güvence altına almıyor.
Yaygın olarak yangın sigortaları ile satılmaya çalışılan bir ek ürün olarak dikkat çekmeyen ve ilgi gösterilmeyen kar kaybı sigortasının salgın hastalıklarda çalışmayacağı; teminat dışı olacağını görüyoruz.
İş dünyasında küresel faaliyeti olan kurumsal yapıların İş sürekliliği ve Risk Yönetimi etki alanı partneri konumundaki diğer küresel bağlantılarıdır. Gerek işbirlikleri gerekse kültür etkileşiminden faydalanarak özel sigorta programlarına dahil olma olasılıkları var. Özellikle son yıllarda yaşana tsunami, deprem ve katastrofik etkili yangınlar küresel şirketlerde önemli değişikliklere yol açtılar. Tedarik zincirinin kopması ve üretimin durması önemli kayıplara yol açacağından bir çok farklı plan yaptıklarını biliyoruz.
Türkiye olarak kârlılık düzeyi ve iş yapma maliyetlerindeki yüksek bedeller girişimcilerin maliyet yönetimi yapmasına yol açıyor. Bu tür durumlarda risk yönetimi ve sigorta programlarını eksiksiz uygulama olanaklarını zorlamadıklarını da gözlüyoruz.
Özetle gündemde yer alan COVID 19 salgın hastalık sonucunda;
- Kâr kaybı poliçeleri devreye girmedi , yangın poliçesi genel şartlarına paralel çalışan bu tür sigortalar oluşan kayıpları karşılamazlar.
- AVM ve benzer işletmelerde meydana gelen durma ve kira kayıpları poliçe konusu değildir. Özel olarak pandemi ayrıca yer almadı ise standart poliçeler çalışmayacak.
- Borç ödeme sigortasında ek sözleşme maddesi olan pandemi alındı ise devreye girecek.
Kürsel bir sorun olarak pandeminin, uygarlık ve iş dünyasının değişimine yol açacağı kesin. Uzun bir süre sonucunda yeni oluşan koşulların stabil olmayacağını da anlıyoruz. Yeni kurulacak sistemlerde risk her zaman en yüksek düzeyde seyreder. Sigorta sektörünün alacağı pozisyonu tahmin etmek güç. Ancak sigortalı olmamanın ve doğru sigorta yaptırmamanın sonuçlarının neler olacağını biliyoruz.
Sağlıklı kalın, sigortalı olun.
