Hukuksal koruma alan vatandaş mahkemelerde yalnız kalmıyor

Mahkemelerde aylarca hatta yıllarca süren hukuk davalarının uzunluğu ve dava masrafları bireyleri de canından bezdirirken, ‘hukuksal koruma sigortası’ yaptıran vatandaşlar, kendilerine karşı açılan ya da üçüncü kişilere açmış oldukları davalarda harcama yükünden kurtuluyor.

ALP SÜER / HAYATIMIZ SİGORTALI

Türkiye’de mahkemelere intikal eden hukuk davaları, bireyleri de adeta canından bezdiriyor. Mahkemelerde aylarca, hatta yıllarca süren davaların uzunluğu bir yana, dava masrafları, avukatlık ücretleri, icra masrafları gibi bireylere de sıkıntılı günler yaşatıyor. Sigorta sektörü, pek çok konuda olduğu gibi hukuki sorunlarda da bireylerin derdine deva oluyor. Hayat dışı branşlar içinde yer alan ‘hukuksal koruma sigortası’, sigortalının üçüncü kişilere veya üçüncü kişilerin sigortalıya karşı açmış oldukları hukuk davalarında, sigorta kapsamına giren haller için sigortalının bu davaya ilişkin harcamalarını güvence altına alıyor. Hukuksal koruma sigortası olmayan bireyler, bir anlamda söz konusu harcamaları ceplerinden karşılayarak, ağır bir yükün altına girmek zorunda kalıyor. Ancak bunca önemine karşın, Türkiye’de ‘hukuksal koruma’nın sektörde hak ettiği yeri aldığını söylemek zor. Bunun da temel nedeni, tüketicilerin söz konusu sigorta hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması.

KOBİ’ler için de söz konusu

Hukuksal koruma sigortası aslında yeni bir ürün de değil. Sektörün köklü şirketlerinden Anadolu Sigorta, bu alanda poliçe üretimine ilk kez 1996 yılında oto sigortaları branşında başlamış. Şirket, yangın sigortaları branşındaki ‘taşınmaz mala bağlı’ hukuksal koruma teminatını, 2009 yılından itibaren KOBİ poliçelerinde, 2011 yılından itibaren de konut paket poliçelerinde vermeye başlamış.

Hukuksal koruma sigortasının teminatları hakkında bilgi verecek olursak söz konusu sigorta, sigortalı ve diğer hak sahiplerine poliçeleri kapsamında yaşayabilecekleri hukuki uyuşmazlıklar için teminat sağlıyor. Söz konusu sigorta kapsamında; yargılama, icra, uyuşmazlığın dava yolu ile doğabilecek giderleri, temyiz, karar düzeltme giderleri, avukatlık, danışmanlık ve hakem ücretleri sigortanın teminatları kapsamında karşılanıyor.

Sigortanın, hedef kitlesi de oldukça geniş. Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ), konut poliçesi satın alan kiracı ve mesken sahipleri ile kasko ve trafik poliçesi alan her sigortalı hukuksal koruma sigortasının hedef kitlesini oluşturuyor. Hukuksal koruma sigortasını, bireylerin ve işletmelerin bağımsız satın almaları yönünde bir engel yok.

Paket ürünler içinde yaygın

Ancak, piyasada söz konusu ürün genellikle oto sigortaları ve yangın gibi paket ürünlerin içinde satılıyor. Anadolu Sigorta yetkililerine göre bu durum, biraz da sigortalıların tercihleri ile ilgili. Sigortalıların pek çok riski tek bir poliçe ile güvence altına alan geniş kapsamlı paket ürünleri tercih ettiğini belirten yetkililer, hukuksal koruma sigortasının da bu paket ürünlerin içinde satıldığını kaydediyor. Nitekim Anadolu Sigorta, oto sigortalarında ‘Motorlu Araca Bağlı Hukuksal Koruma’ ve ‘Sürücü Hukuksal Koruma’ başlıkları altında da teminat sağlıyor.

Motorlu araca bağlı hukuksal koruma, sigortalının motorlu araçla bağlantılı, Borçlar Hukuku’na tabi sözleşmeler haricinde doğabilecek uyuşmazlıkları ve sürücü belgesi hususundaki hukuksal uyuşmazlıkları, sürücü hukuksal koruma ise sigortalının aracını, – sözleşme veya hukuki statüsü gereği- sürücü olarak kullanmasından dolayı doğabilecek hukuki uyuşmazlıkları güvence altına alıyor. Hukuksal koruma sigortasında prim tutarı da çok düşük. Anadolu Sigorta’da prim tutarı, branş, teminat limiti ve poliçe türüne göre değişmekle birlikte, prim 10 bin TL limitli bir yangın poliçesinde ortalama yıllık 5 TL, oto branşı poliçelerinde ise hususi otomobiller için yıllık 10 TL, ticari araçlar için ise yıllık 15 TL olarak belirlenmiş.

2014’te yüzde 25.5 büyüdü

Türkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) verilerine göre, hayat dışı sektörde ‘hukuksal koruma’ branşında 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 25.5 artışla 84.3 milyon TL prim üretildi. Ancak, söz konusu branşta prim üretimindeki artış, biraz da ‘baz etkisi’yle ilgili. Yani, karşılaştırma yapılan 2013 yılındaki rakamların düşüklüğünden kaynaklanıyor. Hukuksal koruma branşının, toplam prim üretimi içindeki payı ise yüzde 0.5’in altında. Ancak, ilgili rakamın düşüklüğünde, poliçe başına prim tutarlarının çok düşük olmasının da etkili olduğunu vurgulamak gerekiyor.

Sigortalı, avukatını kendisi seçiyor 

• Hukuksal koruma sigortasında sigortalı, avukatını kendisi seçiyor. Sigortacı, sigortalıya avukatın seçimi konusunda herhangi bir öneride bulunamıyor.
• Sigortalı tarafından gerçekleştirilen ve suç teşkil eden fiilin, kasıtlı, önceden planlanmış olmaması; sigortalının söz konusu suçu elinde olmayarak işlemiş olması gerekiyor.
• Sigortalının kasden işlediği iddia olunan bir suç dolayısıyla hukuksal koruma, sigortalının bu suçu kasden işlediğine ilişkin mahkeme kararının kesinleşmesi ile geçmişe etkili olarak ortadan kalkıyor. 
• Ticaret Hukuku’na giren uyuşmazlıklar teminat dışında tutuluyor.

“Hukuksal koruma avukatların da işini kolaylaştırıyor”

Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Genel Sekreter Yrd. Atilla Oksay, hukuksal koruma sigortasının, sigorta şirketlerince bağımsız satılabildiği gibi paket içinde de satılabildiğini söylüyor.

Sigortanın, herhangi bir hukuk davası ile karşılaşıldığında sigortalının masraflarını teminat altına aldığını ifade eden Oksay, şunları söylüyor:

“Hukuksal koruma sigortası, sürücüler için, taşınmaz mala bağlı olarak, işveren-çalışan arasındaki hukuki uyuşmazlık vs. gibi bireylerin günlük hayatta başlarına gelebilecek birçok durumda kullanılabiliyor. Sigorta, aynı zamanda avukatların da sorunsuz bir şekilde vekâlet ücretlerini almalarını sağlayarak, söz konusu meslek grubunun işini kolaylaştırıyor.”

“Avukatlık Kanunu’ndaki bazı düzenlemeler sigorta önünde engel”

Axa Sigorta Bireysel Teknik, Sağlık, Hasar ve Hukuk Başkanı Ali Erlat, hukuksal koruma sigortasının Türkiye’de yeterince yaygınlaştırılmaması ile ilgili olarak Avukatlık Kanunu’ndaki bazı düzenlemeler ve baroların konuya gösterdiği hassas yaklaşıma dikkat çekiyor.

Avukatlık Kanunu’nun ‘Yalnız Avukatların Yapabileceği İşler’ başlıklı 35. maddesinin, hukuki meseleler ile ilgili işlemlerin yalnızca baroya kayıtlı avukatlık aracılığıyla yerine getirilebileceğini düzenlediğini hatırlatan Erlat, şunları söylüyor:

“Avukatlık Kanunu’nun ‘Avukata Çıkar Karşılığı İş Getirme’ başlıklı 48. maddesi ise herhangi bir çıkar karşılığında avukata iş getirmeye aracılık edenler için ağır yaptırımlar öngörüyor. Bahsi geçen düzenlemeler ışığında konu ile ilgili endişelerini dile getiren çeşitli barolar da bir takım hukuki süreçlerde inisiyatifin, hukukçulardan çok sigortacıların eline geçmesi ya da bu yolla çeşitli avukat ya da avukatlık bürolarına menfaat karşılığı çıkar sağlama şeklinde ortaya çıkabilecek uygulamaların kanuni yaptırımlarına dikkat çekiyor.”