Mustafa Nazlıer’in Tüm Yazıları
Sigorta sektörü kendi dinamikleri ve koşullarına göre
her şeyi olması gerektiği gibi sürdürüyor. Bir sürpriz
yok ve beklemiyoruz. Sektör çok iyi ve faydalı bir
süreç yaşıyor. Bu durumun kalıcı etkileri olacaktır.
Sürecin kısa sürmesi olası değil. En erken 2015
yılında, kendi çalışma ve işleyişini stabil duruma
getirmiş bir sigorta sektörü görebiliriz (Savaşların
veya ekonomik savaşların getirdiği yeni ve derin bir
kriz olmaz ise…).
Sigorta sektörü neden ve nasıl bu duruma geldi
dediğimizde Sigortalı Dergisi’nin geçmiş yazılarını
derleyerek çok iyi ve kesin bir analiz yapabiliriz;
ancak özetle birkaç basit konuyu da ortaya koyarak
yapılacak hafıza tazelemesiyle aynı sonuca ulaşmak
olanaklı.
Tabii ki bu gözlem, eksper gözüyle ve eksperler
için bir değerlendirme olacak. Özetle;
5684 sayılı yasa hazırlanırken taraflarının ve
muhataplarının görüşlerine rağmen sigorta
eksperleri ve sigorta acenteleri, TOBB bünyesi
altında konuşlandırılarak zaten çalışma güçlüğü
içinde olan sigorta sektörüne yeni bir oyuncu, yeni
bir formel engel, yeni bir sorun kaynağı yaratılmış
oldu. Sigorta sektörü dikey gelişim yerine yatay bir
genişleme ile yeni sorunların kapısını araladı. Yasa
uygulamaya geçtiğinden bu yana yeni
yapılanmanın sigorta sektörünün hiçbir tarafına katkı
sağlamadığı ortada. En azından sigorta eksperleri için
kesin olarak böyle. Aksi bir durum söz konusu
olamaz. Bir konuyu gözden kaçırmamak gerek. Biz
sigorta eksperiyiz. Ortada bir sigorta poliçesi
olmadan, bir başka gerekliliği olmayan bir
durumdayız. Bu durumda güçlü, sağlam temelleri
olan, geleceği açık ve görülen bir sektörde her
zaman yer bulmak olasılıktır. Bu durumda sigorta
sektörünün tamamı (şirket, broker ve acenteler)
sigorta eksperleri için çalışma partneridir. Tüm bu
taraflar ile TOBB çatısı altında muhalif bir durumda
kalarak iş birliği sağlanamaz. Kendi çalışma
partnerleri ve paydaşları ile ortak çıkarları için bir
çalışma koordinasyonu yok ise TOBB bünyesinde,
tam bağımsız ve tarafsız TOBB’un da gücünü
arkasına almış sigorta eksperleri bugün olduğu gibi
sadece dert yanabilir, şikayet edebilir, boş oturur ve
seyredebilirler. Bu kendi eliyle kendi geleceğini
ortadan kaldırmanın iyi bir örneğidir.
Sigorta şirketleri açısından bir empati yaparsak
acenteler başlı başına bir konu. Detaya
giremeyeceğim ama eksperlere ait meslek örgütü ile
ortak hayata geçirilen, tüm tarafların menfaatine
olacak bir konu henüz yaşanmadı. Hiçbir şey
yapmadan durmak bile geri gitmektir. Hal böyle iken
üzerine, sigorta şirketlerine taraf olurcasına bir duruş
veya işbirliğini tesis edememenin sonuçlarını tüm
eksperler görecek ve buna katlanacaktır. Sigorta
şirketleri her konuda çözüm ortağı olarak eksperleri
görürken, şimdi sorun kaynağı olarak görmeye
başlamalarının gerekçelerini bilmek gerek. Birden ve
durup dururken oluşan hiçbir şey yok. Eksperler ne
yaptı? Bu durumda olan sigorta şirketleri, eksperler
ile işbirliği sağlayamazken yasal düzenlemeler ile
öncesi olmayan bir konu 1 cari yıl içinde sigorta
sektörüne birden bire yük olarak verilir ise sigorta
sektörü yalnızlaştığını düşünecektir. SGK’ya ait
masrafların trafik sigortalarından karşılanmasındaki
en büyük handikap, muallak karşılıklardır. Bedeni
hasarların yarattığı belirsizlik sigorta şirketlerine
yüktür. Birden gelişen bu durum sigorta sektörünü
hazırlıksız yakalamıştır. Kendi varlığı tehlikede olan
sigorta sektörünün sigorta eksperleri için bir çözüm
kapısı olmasına olanak yoktur. 2012 yılından bu yana
sektör içinde yaşananları lütfen gözden geçiriniz.
Satın almalar, yönetici değişiklikleri, hızlı değişen
pazar politikaları vb… Bunlara ek olarak Euro
Bölgesi’nde oluşan ekonomik kriz ayrı bir husus.
Ancak iç dinamiklerindeki çok sayıda sorunla
uğraşırken dış etkileşimi de katacak olursak bu kadar
olumsuzluğa rağmen sigorta sektörü süreci iyi
yönetiyor diyebiliriz.
Sigorta sektöründe birkaç yerli sermaye
dışında çoğunluk yabancı sermayedir. Ağırlıklı pazar
aktörleri Avrupa pazarı hakimleridir. Kendi çalışma
alanlarında ekonomik kriz olduğundan Türkiye
pazarlarında arayış içindedirler. Yabancı sermayenin
kendi uygulamalarını iç pazara taşıması en doğal
süreçtir. Sonuçta tamamı ticari kuruluştur. Varlık ve
faaliyetleri kar amaçlıdır. Doğal bir sonuç olarak her
durumu dikkate alıp duruma göre pozisyon almaları
gayet normal ve beklenen bir durumdur. Son 10
yıldır tüm dünyada ve Türkiye’de bu denli bir gelişim
ve değişim var iken sigorta eksperlerinin hiçbir
etkileşime ve değişime girmeden iyi durumda
olmaları beklenemez. Şu anki durum budur.
Kimden, ne bekleniyor ve niçin…?
Kısaca özetelersek tüm detaylara bir yazı ile
cevap oluşturmak zor olduğundan 2010 yılından bu
güne Sigortalı Dergisi’ndeki yazılarda detaylı yer
verilen hususların bir sonucu olarak sigorta sektörü
değişime devam etmektedir ve edec ektir de.
Aşama olarak değişimin henüz başındayız. 2015
yılında “belki” ortam ve koşulları daha belirgin bir
sigorta sektörü içinde çalışmayı ümit ediyoruz.
Ekonomisi güçlü bir Türkiye içinde sermayesi ve
yapısı güçlü sigorta sektörüyle tüm taraflarına etkin
çözüm ortaklığını sigorta eksperlerinin sağlıyor
olmasını dilerim. Bunun gerçekleşmesi için öncelikle
sigorta sektörünün iyi durumda olması gerek.
Eksperlerin bilgi seviyelerini çok çok yukarı taşımış
olmaları, birlik ve beraberliği sağlayarak katkıya
dönüştürmeleri, uluslararası bilgi ve çalışma
yöntemlerine ulaşmış olmaları, güvenilir ve güçlü
yapıya ulaşmış olmaları sadece olması gereken
durumdur. Yani bir sigorta şirketi ve bir poliçe yok
ise, taraflar arasında eksper ihtiyacı doğuran bir
sözleşme yok ise koşulları sağlamak da yetmez.
Eksperler olduğu için sigorta şirketleri kurulmadı. Bizi
tüm taraflara en iyi hizmeti sunduğumuz için tercih
ettiler.
Lütfen Aramızda kalsın
TTK; sigortacı ile sigortalının anlaşması
halinde, zararın tazmin edileceğini belirtirken sigorta
şirketlerinin sigorta eksperi kullanmasını zorunlu
tutmak olanaklı değildir.
Sigorta şirketleri sigortalı ile uzlaşma
aşamasında sigorta eksperi de dahil her türlü
girişimde bulunabilir.
Sigortalılar da aynı şekilde sigorta şirketi ile
uzlaşmak için eksper dahil her türlü girişimde
bulunabilirler.
Bu koşullarda sigorta eksperi olarak tercih
edilmemizi sağlayacak hususlar neler olabilir?
Meslek örgütü nedir? Ne yapar? Nasıl yapar?
Yapmazsa ne olur? Bilirkişi sıfatı taşıyan eksperler hak
arama konusunda kendileri için ne yapabilirler?
Ulusal ve uluslararası seviyemiz nedir? Neden?
Gerekçeleri nedir? Ne yapabiliriz?
Bağımsız meslek örgütü olmadan sigorta
eksperleri için asla pozitif gelişme olmayacak. Sigorta
şirketleri ile uyum içinde taraf olmadan çalışmak
fazlasıyla olanaklı. Sigorta şirketleri tarafından bir
eksperden gerçek dışı iş yapılması istendiğine henüz
tanık olmadık.
Sigorta sektöründe fraud ve diğer gerçek dışı
maliyetler yüzde 40 seviyelerine dayandı ise bunun
sorumluluğunu sigorta sektörü dışında aramak ne
kadar doğru? Hiç ceza alan, acente, eksper, şirket vs.
duydunuz mu? Bunu eksperler nasıl engeller?
Engelleyebilir mi?
Yurt dışı örnekler nasıl çalışıyor? Her ehliyet
alana kimse araba vermiyor, sadece kullanma yetkisi
alıyor. Her belge alana iş verilmiyor. O halde neleri
yapar isek tüm eksperleri sisteme katabiliriz? Bir
eksperin mesleki olarak varlığı bir diğer eksperin yok
olmasına bağlı değil. Konu, beyin cerrahisi
olduğunda niye ille de Gazi Yaşargil doktorumuz
olsun deriz?
Avukatlar, mali müşavirler, noterler ve tüm
hizmet mesleklerini, inceledik. İlgili makamlara da
sunduk . İlk veri tabanı projesini yaptık ve sunduk. (
SBM, Hatmer vs.) Çok daha iyi projeler olarak
sunuldu. Ancak eksperler tarafından ve eksperler ile
yapılması istenmedi. Neden olabilir acaba? Acaba
eksperler ile yapılsa idi veya eksperler yapmış olsa idi
sonuç ne olurdu? Lütfen eksperlerin bugünkü
durumuna bakarak yorumlayınız? (Otorite eksperlere
güvenseydi hata mı etmiş olurdu?)
5684 sayılı kanuna tabi olduğumuz için yasa
ve yönetmelik kapsamında gereklilikler bizi bağlar.
Sigortacı ile sigortalı arasında uzlaşmayı sağlayan
farklı enstrümanlar var ise ve 5684 sayılı yasa onlar
için önemli değil ise acaba “Risk Ve Hasar Yönetimi
Şirketi” adı altında birilerinin bu işi yapmasına engel
bir durum var mı? Tabii ki yok.
Sigortacı eksperi, sigortalının eksperi, tarafsız
eksper vs. oluşur ise daha mı iyi olacak? Asla.
Genel olarak tüm sigortalılar hasar ihbarlarını
acente ve brokerlerine yaparlar. Her meslek grubu
ve örgütü eksperin bağımsız ve tarafsız olduğunu
bildiği halde neden atamayı doğrudan koordine
etmek yerine kendi çalıştıkları sigorta şirketine tercih
hakkı verirler? Yasa ve yönetmelikleri, uygulamaları
çok iyi bildikleri halde paydaşları ile ortak çalışmayı
seçmeleri hata mıdır? Aynı sektörde tüm paydaşlar
neden işbirliği içinde olamazlar (İş birliği; sigorta
şirketi, broker ve acentenin eksperler ile üzerinde
uzlaştıkları bir çalışma modelidir. İçinde TOBB veya
bir başka yapı yer alamaz. Kan uyuşmazlığı engeldir.)
Havuzdan eksper atamak ile duraktan taksi
çağırmak aynı şey değil. Çok büyük bir hata. Her
eksper aynı mı? Hizmet, bilgi, tecrübe aynı mı? Bu
mudur, bu kadar mı kolay?
Eksperlerin sigorta sektörü paydaşlarına ve
sigortalılara fayda sağlaması için sundukları hayata
geçirilen tek bir proje var mı?
Tüm bunları düşündüğümüzde sorunumuz var.
Sorunun bizimle ilgili olan kısmı daha fazla. Bunları
başkalarının çözmesini bekleyemeyiz. Bu kadar
yüksek oranda fraud hasarı olan bir sigorta
sisteminde ceza alan tek bir eksper yok. Şaşırtıcı.
Avrupa pazarlarının son yıllardaki en önemli ve
büyük çalışma konusu sigorta sahtekarlıkları. Lütfen
aramızda kalsın, ama öz eleştiri yapmamız gerek.
Neyi yapmadık veya nerede hata yaptık. Algısal bir
saptama yaparak eksper olarak nerede durmalıyız
bulacağız. Ne yapmamız gerek, biz bulacağız. Daha
önce “geç kalıyoruz” demiştim. Şimdi “geç kaldık”
diyebilirim. Yarın “artık çok geç” demek istemiyorum.
Tüm eksperler başkalarının sorunlarını çözmeyi
meslek olarak yapıyor. Enerjilerini başkalarına
harcadıkları gibi bir o kadar da kendi sorunlarına
harcamalılar. Mevcut durum tüm eksperleri
düşünmeye itti ve düşünce uyumaz. Bakalım ne
olacak.
Not : Bugün bir milat olacak ise bugüne kadar bu
meslek için bir şey yapmak üzere yer ve pozisyon
işgal eden herkesin artık sistemden çıkması gerek.
Kimse kendini sorumlu görmüyor ise ve diğerleri de
bunun farkında değil ise hangi limana gideceğini
bilmeyen kaptana hiçbir rüzgar fayda sağlamaz.
