Faiz oranlarındaki yükseliş nedeniyle banka kredilerindeki daralmaya bağlı olarak 2024’te kredili hayat sigortası prim üretiminde düşüş beklenirken, kredi bağımsız hayat sigortası ürünlerine ise tüketicilerin ilgisi artmaya devam ediyor.
ALP SÜER / SİGORTAMEDYA
Faiz oranlarının seyri, pek çok sektörde olduğu gibi sigorta sektörü tarafından da yakından takip edilen önemli bir gösterge. 2023 yılındaki genel seçimler öncesi faiz oranlarının düşük seyri, sigortacılar arasında da önemli bir eleştiri konusu olmuştu. Sigortacıların yeni hükümetten en önemli beklentisi de faiz oranlarının yükseltilmesiydi. Nitekim, Merkez Bankası, enflasyonla mücadeleye yönelik ‘politika faizlerini’ kademeli olarak yüzde 45 seviyesine yükseltince sektörde de yüzler gülmeye başladı. Faiz artışının sigortacıları bu kadar memnun etmesi, ‘mali gelirlerle’ yakından ilgili. Sigorta şirketleri topladıkları primlerin önemli bir kısmını finansal piyasalarda değerlendiriyor, elde ettikleri faiz gelirleri de şirketlerin mali kârlarını artırıcı etki yapıyor. Ancak, madalyonun bir de diğer yüzü var; o da hayat branşı ile ilgili. Söz konusu branşta prim üretiminin önemli bir kısmı kredi bağlantılı hayat sigortası ürünlerinden geliyor. Faiz oranlarındaki yükseliş nedeniyle banka kredilerindeki daralmaya bağlı olarak 2024’te kredili hayat sigortası prim üretiminde düşüş bekleniyor. Kredi bağımsız hayat sigortası ürünlerine ise tüketicilerin ilgisi artmaya devam ediyor.
Hayat 2023’de hızlı büyüdü
Hayat branşı, 2023 yılında nasıl bir performans göstermiş, öncelikle ona bakalım: Hayat branşı, hayat dışı (elementer) branşlarda olduğu gibi 2023 yılında oldukça iyi bir performans sergiledi. Türkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) yayımladığı istatistiklere göre söz konusu branş geçen yıl yüzde 83,7 büyüme kaydetti. Enflasyondan arındırıldığında hayat branşında prim üretimindeki reel artış, yüzde 11,5 oldu. 2023 yılındaki büyüme, son yılların da en hızlı büyümesini temsil ediyor. Hayat branşında geçen yılki hızlı büyümenin nedenleri arasında, aslında hayat dışı branşlarda da olduğu gibi yüksek enflasyon nedeniyle poliçe fiyatlarındaki artış başı çekiyor. Bununla birlikte emeklilik şirketlerinden aldığımız bilgilere göre 2023’te hayat branşında sigortalı ve poliçe adetlerinde de bir artış söz konusu. Adetsel artış da 6 Şubat’ta yaşadığımız deprem felaketi sonrasında sigorta farkındalığındaki artışın da etkisi ile hayat sigortası ürünlerine olan taleple yakından ilişkili. Sigortacılar, kredi bağlantılı ürünler yanında, kredi bağımsız ürünlere olan talepte de bir artış yaşandığına dikkat çekiyor.
Merkez Bankası’nın para politikası belirleyici olacak
Hayat sigortacılığı cephesinden 2024 yılı nasıl bir seyir izleyecek? Biraz da ona bakalım: Öncelikle 2024’ün zor bir yıl olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Merkez Bankası’nın enflasyonda mücadeleye yönelik olarak parasal sıkılaştırmaya devam etmesi halinde faiz oranlarındaki yüksek seyir devam edecek. Bu durum, banka kredilerindeki düşüşe bağlı olarak kredi bağlantılı hayat sigortası prim üretimini de azaltıcı etki yapacak. 2023 yılı son çeyreğinde faiz oranlarındaki yükselişin kredili hayat tarafında kayda değer bir etkisinin görülmemesine karşın yerel seçimlerden sonra bu etkinin görülebileceği ileri sürülüyor. Kredili hayat sigortası prim üretiminde düşüş beklenmesine karşın, kredi bağımsız hayat sigortası ürünlerine talebin bu yıl da canlı olması bekleniyor ki bu da sektör açısından sevindirici bir durum. Nitekim, hayat/emeklilik şirketlerinin bir çoğu da 2024 yılında bağımsız hayat sigortası ürünlerine ağırlık vermeyi hedefliyor. 2024 yılında hayat sigortasında büyüme hızının, 2023’e göre düşmesi, bununla birlikte sektörün enflasyonun üzerinde (reel) büyümesi bekleniyor.
Kredi bağımsız ürünler, yaşamın her evresinde koruma sağlıyor
Tüketicilerin son yıllarda kritik hastalıklar, prim iadeli hayat, birikimli hayat ve eğitim gibi kredi bağımsız hayat sigortası ürünlerine ilgisinde artış yaşanıyor. Söz konusu ürünler, bireyler ve aileleri için yaşam evrelerinin her anına ilişkin koruma ve teminat sağlıyor. Geçtiğimiz yıl 6 Şubat’ta yaşadığımız ve tüm ülkeyi yasa boğan deprem felaketinin ardından sigorta farkındalığındaki artış, söz konusu ürünlere ilgiyi daha da artırdı. Bazı hayat/emeklilik şirketlerinde toplam prim üretimi içinde bağımsız ürünlerin payı yüzde 30’lara ulaştı. Buna karşın sektör ortalamasının düşük olduğu, ideal oranın da yüzde 50 olduğu (bağımsız ürünlerin payı) dikkate alındığında sektörde daha gidilecek çok yol var.
Merkez Bankası politika faizi yüzde 45 seviyesinde
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), geçtiğimiz ay yaptığı son toplantısında politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 45’te sabit bıraktı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu’ndan (PPK) yapılan açıklamada, “Para politikasındaki kararlı duruş, dezenflasyonun ana unsurlarından olan Türk lirası reel değerlenme sürecine katkı vermeyi sürdürecektir” denildi.
Sektörde kredi bağımsız ürünlerin payı artıyor
Hayat sigortaları ile ilgili 2024 yılı beklentilerini paylaşan HDI Fibaemeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, “Faiz oranlarındaki yükselişin henüz kredili hayat sigortaları üzerinde bir etkisi olmadı. Ancak, önümüzdeki dönemde banka kredilerindeki daralmaya paralel olarak kredili hayat tarafında prim üretiminde düşüş yaşanabilir ” diyor. Eğitim, Birikimli Hayat Sigortası, Tehlikeli Hastalıklar Sigortası ve Prim İadeli Hayat Sigortası gibi kredi bağımsız ürünlere de bireylerin ilgisinin arttığını dile getiren Öztürkoğlu, “Sektörde kredi bağımsız hayat ürünlerinin payı artmaya devam ediyor. Hayat branşının 2023’e göre büyüme hızı düşse de bu yıl da reel olarak büyüyeceğini tahmin ediyorum” değerlendirmesinde bulunuyor.
Risk farkındalığının artması, ‘hayat’a olumlu yansıdı
Hayat branşının 2023’te de hızlı büyümeye devam ettiğini belirten Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Didem Makaskesen, “2023 yılında bir önceki yıla göre teminat tutarlarında artış olmasının yanı sıra daha fazla kişi de hayat sigortası poliçesi satın aldı. 6 Şubat tarihinde yaşanan deprem felaketi ülkemizi derinden etkiledi. Hayat sigortası şirketleri; depremde hayatını kaybeden ya da depremde fiziksel zarar gören müşterilerimize ve yakınlarına zor zamanlarında finansal açıdan destek oldu, banka kredisi olanların da borçlarının kapatılmasını sağladı. 2023 yılında risk farkındalığı ve geleceğe dair finansal süreklilik kaygısı hem risk teminatı sağlayan kredi bağlantılı ve bağımsız hayat sigortası ürünleri hem de birikim özelliği olan ürünler açısından destekleyici etkisi oldu” diyor. Hayat sigortası sektöründeki prim üretiminin büyük çoğunluğunu oluşturan kredi ve kredi kartı bağlı ürünlerin, bireysel kredi piyasasındaki değişimlerden doğrudan etkilendiğini de vurgulayan Makaskesen, şunları söylüyor: “Faiz oranlarına bağlı olarak bireysel kredi hacminin yukarı veya aşağı yönlü değişmesi, kredi bağlantılı hayat sigortası prim üretiminin büyümesini de etkileyebilecek. Bu durumu doğal karşılıyoruz.”
Hayat branşındaki büyümede kredi hacmi etkili olacak
Türkiye’de yaşanan büyük doğal afetler, salgınlar ve de sağlık risklerine karşı oluşan ihtiyaç neticesinde sigortalanma konusunda bilinçlenmenin arttığını ifade eden BNP Paribas Cardif Türkiye Banka Sigortacılığı ve Acente Sigortacılığı Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, “Bu durum özellikle kredi bağlantısız hayat sigortası ürünlerinin de önemini artırıyor. 2023 yılında kredi hayat büyümesine paralel kredi bağlantısız ürünlerde de önemli bir büyüme ivmesi gözlemledik” diyor. Önümüzdeki aylarda hem siyasal hem de ekonomik açıdan yoğun bir gündemin olduğunu hatırlatan Sertsöz, şu değerlendirmelerde bulunuyor: “Bu koşulların sektörün büyümesinde önemli rol olacağını öngörüyoruz. 2024 yılında hayat sigortacılığındaki büyümede; bankaların ve kredi veren finansal kurumlarının kredi adet ve hacimlerinde yaşanacak artış etkili olacak. Ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele sürecinin burada belirleyici olacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla kredi trendindeki değişim kredi bağlantılı hayat sigortası gelişimini direkt olarak etkileyecek.”
Hayat sigortası ürünleri ihtiyaca göre değişiyor
Yıllık Hayat: Sigortalının belirlenen sigorta süresi içinde (sigorta süresi 1 yıl) vefatı durumunda, lehtar(lar)ına başlangıçta belirlenen teminat tutarını ödüyor. Vefat teminatının yanı sıra iş göremezlik, tehlikeli hastalık vb. riskler için de teminat verilebiliyor.
Uzun Süreli Hayat: Sigortalının belirlenen sigorta süresi içinde (sigorta süresi 1 yıldan fazla) vefatı durumunda, lehtar(lar)ına başlangıçta belirlenen teminat tutarını ödüyor. Vefat teminatının yanı sıra iş göremezlik, tehlikeli hastalık vb. riskler için de teminat verilebiliyor.
Prim İadeli Hayat Sigortası: Sigorta süresi sonunda risk gerçekleşmemişse primler sigortalıya döviz cinsinden geri ödeniyor.
Birikimli Hayat Sigortası: Risk teminatı ile birlikte birikim sağlamak amacıyla düzenleniyor ve teknik faiz oranında getiri garantisi veriyor.
Kritik (Tehlikeli) Hastalıklar Sigortası: Kanser, kalp krizi, multipl skleroz, felç vb. tehlikeli hastalıklara karşı sigortalıya güvence sağlıyor.
Eğitim Sigortası: Çocuk sahibi bir bireyin, vefat ve sakatlık gibi hayati risklerini teminat altına alıyor ve çocuklarının eğitimine aynı şartlarla devam edebilmesini sağlıyor.
Hayat, ocakta frene bastı
Hayat branşı, ocak ayında frene bastı. Türkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) verilerine göre, hayat branşı 2024 yılının ocak ayında yüzde 80 büyüdü. Enflasyondan arındırıldığında söz konusu branşta reel büyüme yüzde 9,2 olarak gerçekleşti. Reel büyümeye karşın, hayat branşında, büyüme hızı geçen yılın ocak ayına göre 53,4 puan, 2023 yılsonuna göre 3,7 puan düşüş kaydetti. TSB verilerine göre hayat dışı sektör ise bu yılın ocak ayında yüzde 97,8 (reel yüzde 20) büyüdü. Hayat dışı sektörde yılın ilk ayında toplam prim üretimindeki artış, geçen yılın ocak ayına göre 48,4 puan azaldı.
Hayat branşı 2023’te yüzde 83,7 büyüdü
Yıl Hayat dışı (%) Hayat (%) Genel (%)
2019 21,2 64,1 26,6
2020 17,7 27,0 19,3
2021 28,5 22,8 27,5
2022 133,1 74,1 123,2
2023 110,3 83,7 106,8
Kaynak: TSB.
