Yaşadığımız depremler sonrasında Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), hasar tespit süreçlerini ve hasar ödemelerini hızlı bir şekilde sürdürüyor. Kurum 10 Mart 2023 tarihi itibarıyla deprem bölgesinde 3 milyar TL tazminat ödemesi gerçekleştirdi. Yürütülen bu zorlu süreçte, vatandaşların doğru ve şeffaf bilgilere erişimlerini sağlamak amacıyla DASK, soru cevaptan oluşan bir bilgilendirme yazısı hazırladı.
DASK Nedir?
2000 yılında kurulmuş olan DASK, iş ve işlemlerinde 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu’na tabi olup Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı önemli bir sosyal işlevi olan, kâr etme amacı bulunmayan bir kamu kurumudur. DASK’ın düzenleme, gözetim ve denetim faaliyetleri Bakanlığın ilişkili kurumu olan Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yürütülmektedir. DASK, deprem ve depremden kaynaklanan yangın, infilak, yer kayması ve tsunami risklerine karşı, sigortalı konut sahiplerine maddi güvence sağlar.
DASK kimindir?
Siz sigortalılarındır. Yani içinde bulunduğumuz anda yaşayan Zorunlu Deprem Sigortası sahibi vatandaşlarımızındır. Sizlerin ödediği primlerden oluşan fonları ve bu fonlarla alınan reasürans koruması ile siz sigortalıların deprem sonucu oluşan hasarlarını poliçe limiti ile sınırlı olmak üzere öder.
Zorunlu Deprem Sigortası nasıl yaptırılır?
DASK, Zorunlu Deprem Sigortası sisteminin yürütülmesinde sigorta şirketleri, acenteler ve bankalarla iş birliği yapar. Tüm sigorta şirketleri, acenteleri ve banka şubeleri DASK adına Zorunlu Deprem Sigortası poliçesi düzenler.
Poliçe düzenlemek için gerekli bilgiler nelerdir?
Sigorta poliçesi, sigorta ettirenin taşınmaza ilişkin beyanına göre yapılır. Olası bir depremde, taşınmaz sahibinin deprem sonrasında tespit edilen hasar bedelini, poliçe sınırları dahilinde tam olarak alabilmesi için, taşınmazın brüt yüzölçümünü, yapı tipini, adresini, hasar durumunu ve binaya ilişkin diğer önemli hususları doğru beyan etmesi gerekmektedir.
Sigorta teminatınız ne kadar olabilir?
Sigorta bedelinin tespitinde, sigorta edilen taşınmazın yapı tarzı için Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yayımlanan “Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı”nda belirlenen metrekare bedeli ile aynı taşınmazın brüt yüzölçümünün (veya yaklaşık yüzölçümünün) çarpılması sonucu bulunan tutar esas alınır. Bir taşınmazın sigorta bedeli, poliçede belirtilen azami teminat tutarından çok olamaz.
Tarife nedir?
Tarife, poliçelerin ana unsurlarını oluşturan etmenlerdir. Zorunlu Deprem Sigortası tarifesinde 7 risk grubu ve 2 farklı yapı tarzına göre belirlenmiş 14 tarife fiyatı bulunur. Teminat tutarınız, tarife fiyatı ile çarpıldığında prim tutarınız da hesaplanmış olur.
Tarife değiştiğinde ne yapmak gerekir?
Teminatınızın düşük olduğunu düşünüyorsanız ne yapmalısınız?
DASK olarak Zorunlu Deprem Sigortası poliçesine, sigortalılar tarafından ödenebilir fiyatlarla erişilmesini her zaman ön planda tutarak hareket ediyor ve zorunlu olan kısmı belirli bir seviyede tutuyoruz. Fakat elbette, daha fazla teminat almak isteyen vatandaşlarımız, DASK’ın sorumlu olduğu tutar olan zorunlu sigorta teminatı üzerine sigorta şirketlerinden ihtiyari sigorta yaptırabilirler.
Poliçenizi her yıl yenilemek gerekir mi?
Zorunlu Deprem Sigortası poliçesi süresi 1 yıldır. Poliçenin her yıl yenilenmesi gerekmektedir.
Poliçelerin yenilenmesinden kim sorumludur?
6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu’na göre Zorunlu Deprem Sigortası poliçesinin yenilenmesi sigortalının sorumluluğundadır. Kredi bağlantılı sigortalarda, kredi vadesi boyunca, yenileme sorumluluğu kredi kullanana, sigorta sözleşmesinin yenilenmesine ilişkin bildirim yapma sorumluluğu ise kredi kuruluşuna aittir. Zorunlu Deprem Sigortası özelinde kredi kuruluşları tarafından kullandırılan konut kredileri ile bağlantılı olarak yaptırılması gereken Zorunlu Deprem Sigortası, kredi kullanan tarafından yaptırılmamış ise kredi kuruluşu tarafından sigortalıya bilgi verilerek yapılır. Kredi süresince kredi kullanan tarafından yenileme yapılmaması durumunda kredi kuruluşu tarafından sigortalıya bilgi verilerek prim tutarı sigorta ettirenden tahsil edilmek suretiyle ilgili poliçenin yenilemesi gerçekleştirilmelidir. Poliçe yenilemesi işlemlerinde olası aksaklıkların engellenmesi için iletişim bilgilerinizi güncellemeyi unutmayın.
Poliçeniz yenilenmediğinde ne olur?
Taşınmaz sahipleri veya hak sahipleri, sigorta sözleşmelerini her yıl yenilemek zorundadır. Sigorta sözleşmesinin poliçe bitiş tarihine kadar yenilenmemesi durumunda DASK’ın teminata ilişkin sorumluluğu poliçede belirtilen bitiş tarihi itibariyle sona erer.
Poliçe, metrekare ya da yapı tarzına ilişkin hatalı bilgiler ile kesilirse ne olur?
Metrekare ya da yapı tarzına ilişkin gerçeğe aykırı beyan hali, depremden sonra öğrenilmişse, tazminat, alınan prim ile alınması gereken prim arasındaki orana göre ödenir. Hasar ödemesinin tam alınamayacak olması sebebiyle sigortalı gerçeğe aykırı beyanı sebebiyle mağduriyet yaşayabilir.
Eksik metrekare bilgisine örnek verir misiniz?
100 m2 olan bir konut için 300 TL prim ödeyerek 301.600 TL teminat almış iseniz hasar olduğunda size bu tutar %2 muafiyet düşülerek 295.568 TL olarak ödenir.
100 m2 olan konutu 50 m2 olarak gösterip poliçe kesilirse 150 TL prim ödeyerek sadece 150.800 TL teminat alınır ve hasar sonrasında %2 muafiyet düşülerek 147.784 TL olarak ödenir.
Sonuç olarak sigortalı poliçeyi yaptırırken 150 TL az prim öder ama hasar anında 147.784 TL zarara girer.
Hangi binalar Zorunlu Deprem Sigortası teminatı kapsamındadır?
Zorunlu Deprem Sigortası genel anlamıyla, belediye sınırları içinde kalan taşınmazlara yönelik olarak geliştirilmiş bir sigorta sistemidir. Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler (Market, bakkal, kuaför, avukatlık büroları vb.), ZDS kapsamına girer. KOBİLER, Fabrikalar vb. tesislere DASK kapsamında değildir. Bu tür büyük işletmeler için sigorta şirketleri teminat vermektedir.
Zorunlu Deprem Sigorta bedeli bir tür vergi midir?
Hayır, vergi değildir. Zorunlu Deprem Sigortası’nın, deprem vergisi ile hiçbir ilgi ve bağlantısı bulunmamaktadır. DASK gelir vergilerinden herhangi bir pay almamaktadır. DASK fonları, sadece sigortalıların ödediği poliçelerden oluşmakta, bu fonlar yalnızca sigortalılara yapılacak hasar ödemeleri için kullanılmaktadır. DASK, sigorta primidir ve taşınmaz hasar gördüğünde bu primlerden oluşan fonlar ile sigortalıya ödeme yapılır.
DASK’ın ödeme gücü yeterli mi?
DASK, ödeme gücünü bilimsel çalışmalar ile yapılan modellemelere dayandırmakta ve olabilecek maksimum büyüklükte bir depreme göre çalışmalarını yürütmektedir. Kurumumuz, teminat verdiği tüm poliçelerin tazminatlarını ödeyebilecek güçtedir.
DASK’a hasar ihbarında süre kısıtlaması var mıdır?
Sigortalılarımız herhangi bir süre kısıtı bulunmadan hasar ihbarlarını yapabilirler.
Sigortalılarımız 2 yıllık zamanaşımı süresi içinde kalmak şartıyla diledikleri vakit hasar ihbarlarını yapabilirler. Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları’nda “Rizikonun gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç on beş işgünü içinde DASK ’a veya Kurum nam ve hesabına sözleşmeyi yapan sigorta şirketine bildirimde bulunma” yükümlülüğüne ilişkin bir düzenleme bulunmaktadır. Bahse konu düzenleme, hasarın azaltılması için ivedi tedbir alınmasını sağlamak ve binanın zarar görmesinden sorumlu kişiler var ise bu kişiler nezdinde gerekli işlemlerin hızla başlatılabilmesini temin etmek üzere getirilmiş bir kuraldır. Sigortalının tazminat talep etme hakkını kısıtlayıcı/zamanaşımı süresini daraltıcı bir düzenleme değildir.
Kiracı kendi adına ZDS yaptırabilir mi?
Zorunlu Deprem Sigortası, kiracı tarafından kendi adına yaptırılamaz. Kiracı, Zorunlu Deprem Sigortasını “Sigorta Ettiren” sıfatıyla, ev sahibi adına yaptırabilir. Her durumda tazminat, tapuda “Hak Sahibi” olarak belirtilen kişiye ödenir.
Sigorta şirketleri ve acenteleri ZDS kapsamındaki binalar için ZDS poliçesi olmadan, ihtiyari deprem sigortası poliçesi düzenleyebilir mi?
Zorunlu Deprem Sigortası kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalara isteğe bağlı konut sigortası poliçesi düzenlenebilmesi için öncelikle Zorunlu Deprem Sigortası düzenlenmesi gerekir. Binanın değeri Zorunlu Deprem Sigortası ile verilen teminat tutarının üzerinde ise kalan kısım için, sigorta şirketleri tarafından konut sigortası poliçesi yapılabilir.
ZDS poliçesi yaptırılırken arsa değeri dikkate alınır mı?
Zorunlu Deprem Sigortası poliçesi taşınmazda meydana gelen zararları kapsar. Sigorta bedeline, taşınmazın arsa bedeli dahil değildir. Herhangi bir depremde taşınmaz tamamen yıkılsa dahi, “arsa” üzerinde sigortalının arsa payı baki kalacağından arsa değeri dikkate alınmaz ve ödeme yapılmaz.
Kat mülkiyeti olmadan ZDS poliçesi yapılabilir mi?
Evet, yapılabilir. Binanın Zorunlu Deprem Sigortası’na tâbi olabilmesi için tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar (arsa, arazi vb.) üzerinde “mesken” olarak inşa edilmiş olması koşulu aranır. Buna göre, Tapu Müdürlükleri tarafından düzenlenmiş, tapu kaydını içeren ve özel mülkiyete tâbi olan binalar Zorunlu Deprem Sigortası kapsamındadır.
Hasar görmüş konutlar için ZDS poliçesi düzenlenebilir mi?
Ağır hasarlı binalar, güvenlik gereği yıkılması gerektiğinden binanın yeniden inşasına kadar sigortalanması mümkün değildir. Orta hasarlı binalara ilişkin sigorta işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi, binaların onarılması ve/veya güçlendirilmesine bağlıdır; bu işlemlerin yerine getirildiğinin belgelendirilip sunulması halinde sigorta yapılabilir. Hafif hasarlı veya hasarsız binalar ise sigortalının beyanına göre sigortalanabilmektedir.
DASK’ın sigortalılarına sağladığı azami teminat tutarı ne kadardır?
25.11.2022 tarihi itibariyle Zorunlu Deprem Sigortası teminatları güncellenerek 1.508 TL olan inşaat birim metrekare maliyet tutarı 3.016 TL’ye, 320 bin TL olan azami teminat tutarı 640 bin TL’ye yükseltilmiştir. Daha fazla teminat almak isteyen vatandaşlarımız, DASK’ın sorumlu olduğu tutar olan zorunlu sigorta teminatı üzerine sigorta şirketlerimizden herhangi bir üst sınır olmaksızın ihtiyari sigorta yaptırabilirler.
Bir yıl içinde birden çok hasar olduğunda tek ödeme mi yapılır? Hasar olduğunda ödeme alındığında tekrar hasar olursa ödeme alınabilir mi?
Deprem sonucu tam hasar meydana geldiği takdirde, tazminatın ödenmesi ile birlikte sigorta teminatı sona erer. Kısmi hasar halinde sigorta bedeli, rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren ödenen tazminat tutarı kadar eksilir. Bina herhangi bir depremde tamamen yıkılmış ve sigorta bedelinin tamamı tazmin edilmişse poliçe teminatı sona erer. Hasar ödemesi alındıktan sonra onarım yapıldığı takdirde bir sonraki hasarda, onarılan yerlerin eksper tarafından kontrolü sonucunda ödeme yapılabilir. Bu depremler aynı poliçe vadesinde olabileceği gibi birbirini takip eden poliçe vadelerinde de oluşmuş olabilir.
Taşınmaza ait poliçedeki bilgiler ile tespit edilen bilgiler farklı olduğunda hasar değerlendirmesi nasıl yapılır?
Taşınmazın brüt yüzölçümü ya da yapı tarzının farklı olması durumunda Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları C.2 maddesi kapsamında yapılacak hasar ödemesi, alınan prim ve alınması gereken primin oranlanmasıyla yeniden hesaplanır.
ZDS poliçesi iptal edilebilir mi?
Zorunlu Deprem Sigortası zorunlu bir poliçe olup iptal edilemez. Ancak Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartlar C.2 “Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü ve İptaller” maddesi gereğince mükerrerlik, orta veya ağır hasar durumunun sigortalı tarafından kasıtlı olarak yanlış beyan edilmesi, sigorta süresi içinde sigorta konusu yerde mevzuata aykırı değişiklik yapılması, sigortalı yerin deprem dışında başka bir nedenden dolayı ortadan kalkması ve sigortalı yerin Zorunlu Deprem Sigortası kapsamı dışına çıkması hallerinde iptal edilebilir.
ZDS poliçesindeki yanlışlıkların düzeltilmesi ya da poliçedeki menfaat sahibinin değişmesi için ne yapmak gerekir?
Sigorta sözleşmesi süresi içinde konutun satışı vb. nedeniyle menfaat sahibinin değişmesi durumunda, yetkili acente ya da sigorta şirketine başvurularak bir “zeyilname” düzenlenmesi gereklidir. Benzer şekilde poliçe bilgilerinde değişiklik yapılması ve yanlışlıkların düzeltilmesi de zeyilname ile mümkündür. Yapılan değişiklikler zeyil tarihinden itibaren geçerli olur.
Kredi ile alınan bir taşınmaz üzerinde bankanın ipoteği bulunması durumunda tazminat ödemesi kime yapılır?
Poliçe üzerinde ya da tapu belgesinde ipotek bulunması durumunda, rehin alacaklısı banka, açık ve şartsız muvafakat ediyor ise tazminat ödemesi, tapu ya da veraset ilamındaki hak sahibine yapılır. Rehin alacaklısı muvafakat etmiyor ise tazminat ödemesi, ipoteği bulunan bankaya yapılır.
Tapu sahibinin vefat etmesi durumunda tazminat ödemesi kime ve nasıl yapılır?
Veraset ilamında görülen hak sahiplerinin hisseleri oranında tazminat ödemesi yapılır.
Kolon kesilerek taşıyıcı sitemi zayıflatılan binalarda deprem kaynaklı hasar sonucunda tazminat ödemesi yapılır mı?
Kolon kesiminde sigortalılarımızın kastı veya bilgisi olmayabileceğinden hareketle, DASK tarafından tazminat ödemesi yapılır. Akabinde bu duruma sebep olan kişi ve kişilere dava yolu ile tazminat rücu edilir.
