Bireysel Emeklilik Sistemi’nin kapılarının 18 yaş altındakilere de açılması, sigorta sektörünü hareketlendirdi. Sigorta şirketleri çocuklara özel ürün hazırlama telaşına girerken, Türkiye Sigorta Birliği de bu konudaki tüm sorulara yanıt olacak bir rehber hazırladı. Ailelere yön göstermesi ve yeni dönemi en iyi şekilde anlatmak için hazırlanan rehberde ‘çocuğu sistemde kim temsil edilebilecek, hakların kullanımı nasıl olacak, ödemeler kimler tarafından yapılabilecek’gibi akla takılan her soruya yanıt var…
SİBEL CİNGİ
Bireysel emeklilik sistemine girme hakkı tanınan çocuklar, sigorta sektörüne büyük bir heyecan kattı. Tasarruf bilincinin çok küçük yaşlarda oluşmaya başlayacak olması, ulusal tasarruflara sağlayacağı katkı ve çocuklar için güvenli bir gelecek sağlanacak olması sigorta sektörünü harekete geçirdi.
Geçtiğimiz günlerde 18 yaş altı nüfusun BES kapsamına alınmasına ilişkin Kanun Teklifi’nin yasalaşması ile başlayan yeni döneme özel ürünler için sigorta şirketleri yoğun bir çalışma içine girerken, Türkiye Sigorta Birliği de bu konudaki tüm sorulara yanıt olacak bir rehber hazırladı. Ailelere yön göstermesi ve yeni dönemi en iyi şekilde anlatmak için hazırlanan rehberde akla takılan her soruya yanıt var…
Çocukların, BES kapsamında yasal temsilcileri kimler olabilir?
Evlilik devam ederken çocuk adına bireysel emeklilik sözleşmesi akdedilmesi ve sözleşme kapsamında yapılacak olan işlemlerin yerine getirilmesi esnasında kural olarak anne ve babanın birlikte hareket etmesi gerekmektedir. Kural, anne ve babanın birlikte işlem yapması olmakla birlikte, velayetin kullanılması ve çocuğun temsil edilmesi esnasında anne ve babanın bir irade birliği içinde olduğunun varsayılabilmesi de yeterlidir. Çocuk adına açılan bireysel emeklilik hesabının sonlandırılması esnasında ise, yapılacak işlemin çocuğun malvarlığını azaltıcı bir işlem olması riski gözetilerek, her iki eşin de işleme katılmasıyla veya işleme katılmayan eşin muvafakatinin de alınmasıyla bireysel emeklilik sözleşmesinin sonlandırılası uygun olur. Ortak hayatın sonlanması veya ayrılık durumunda çocuğun temsil edilmesi halinde ise velayet sahibi eş tarafından çocuk adına işlemler tek başına yürütülebilir. Evlilik birliğinin sonlanması durumunda çocuğun temsil edilmesi TMK m 336/3 uyarınca velâyetin, anne ve babadan birinin vefatı hâlinde sağ kalana, boşanmada ise çocuğun bırakıldığı tarafa ait olduğu düzenlenmiştir.
Emeklilik sözleşmesinde katılımcı çocuğun vesayet yoluyla temsil edilmesi nasıl olacak?
Vasinin, kendisinin vasi olarak tayin edildiğine ilişkin mahkeme kararını ve TMK m 462 uyarınca çocuk adına emeklilik sözleşmesinin akdedilmesi için vesayet makamından alınan izin yazısını ibraz etmesi halinde, vasi tarafından çocuk adına bireysel emeklilik sözleşmesi akdedilir.
Bireysel emeklilik sistemine dahil olmak için alt bir yaş sınırı var mıdır?
4632 sayılı Kanun m 4/1’de yer alan sisteme dahil olmak için fiil ehliyeti şartı kaldırıldığından, hangi yaşta olursa olsun her küçük adına emeklilik sözleşmesi akdedilebilecek olup; yaş konusunda bir alt sınır bulunmamaktadır.
Çocukların dahil olduğu emeklilik sözleşmeleri için ayrı bir devlet katkısı düzenlemesi, asgari sistemde kalma süresi ve emekli olma yaşında bir değişiklik bulunuyor mu?
4632 sayılı Kanun’da bu yönde bir değişiklik yapılmadığı için, çocukların dahil olduğu emeklilik sözleşmeleri için de bireysel emeklilik sözleşmelerindeki devlet katkısı, sistemde kalma süresi ve emeklilik şartları mevcut haliyle geçerliliğini korumaktadır.
Çocuğun gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesine ve işveren grup emeklilik sözleşmesine dahil olması mümkün müdür?
Yasal temsilcileri tarafından çocuğun ad ve hesabına işlemlerin gerçekleştirilmesi halinde, çocukların gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesine ve çocuğun bir işveren ile istihdam ilişkisi bulunması kaydıyla işveren grup emeklilik sözleşmesine dahil olması mümkündür.
Çocukların yasal temsilcileri dışındaki kişiler tarafından katkı payı ödemesi yapılabilir mi? Üçüncü kişiler “katılımcı ad ve hesabına katkı payı ödeyen kişi” olarak belirlenebilir mi?
Yasal temsilciler tarafından yasaklanmamış olması veya sonradan itiraz edilmemesi kaydıyla, yasal temsilciler dışında kalan kişiler tarafından, sözleşmeye “katılımcı ad ve hesabına katkı payı ödeyen kişi” olarak kaydedilmek suretiyle katkı payı ödemesi gerçekleştirebilir.
Çocukların dahil olduğu emeklilik sözleşmelerinin erken sonlandırılmasının engellenmesine yönelik bir düzenleme mevcut mudur?
Bireysel emeklilik mevzuatı kapsamında çocukların yasal temsilcileri aracılığıyla veya fiil ehliyetini kazandıktan sonra kendileri tarafından sistemden erken ayrılmalarının engellenmesine yönelik bir düzenleme mevcut değildir. Çocuk katılımcının yasal temsilcileri tarafından usulüne uygun olarak başvuruda bulunulmak suretiyle her zaman sistemden ayrılma hakkı kullanılabilir.
Çocuk adına açılan “yatırım ve tasarruf hesabı” niteliğindeki bireysel emeklilik hesabına, çocuğun yasal temsilcileri dışında üçüncü bir kişi tarafından karşılıksız olarak katkı payı ödemesi yapılması durumunda, çocuk adına açılan hesaptaki birikimin yönetiminin yasal temsilcilerinin de rızasını almak kaydıyla üçüncü bir kişide olduğu ve dolayısıyla hesabın belirlenen bir tarihten önce sonlandırılmayacağına ilişkin bir model belirlenebilir.
Örnek ile açıklamak gerekirse, çocuğun dedesi tarafından çocuğun bireysel emeklilik hesabına düzenli olarak katkı payı ödemesi yapılması durumunda, çocuk 18 yaşına gelene kadar hesabın çocuğun yasal temsilcileri tarafından sonlandırılamaması, TMK m 357/2 kapsamında dede tarafından şart koşulabilir.
Sözleşmeye, “Boşanma halinde çocuk 18 yaşını doldurmadan BES hesabı sonlandırılamaz” şeklinde bir madde konulabilir mi?
Ortak velayet içinde anne ve babanın, çocuğun mallarını yönetme yetkileri sınırları dahilinde sözleşmenin kurulması veya devamı esnasında ortak karar vermek suretiyle sözleşmenin çocuğun fiil ehliyetini kazanmasına dek kendileri tarafından sonlandırılmayacağına dair taahhütte bulunmalarının önünde bir engel bulunmadığı değerlendirilmektedir. Evlilik birliğinin sonlandırılması sonrası için de, velayet sahibi olmayan eş tarafından çocuğun bireysel emeklilik hesabına daha önce yapılmış veya yapılmakta olan karşılıksız kazandırmalar karşılığında, TMK m 357 uyarınca hesabın çocuğun fiil ehliyetini kazanmasına dek sonlandırılamayacağına dair kısıtlama getirmesinin önünde bir engel bulunmadığı değerlendirilmektedir.
Yasal temsilcilerin borçları nedeniyle şirketlere iletilen haciz bildirimleri nedeniyle çocuğun emeklilik hesaplarına haciz konulabilir mi?
Yasal temsilciler, fiil ehliyeti bulunmayan çocukların ad ve hesabına hukuki işlemleri gerçekleştirmekte olup, emeklilik hesabının sahibi çocuk olduğundan yasal temsilciler hakkında iletilen haciz bildirimleri çocuğa ait emeklilik hesabındaki birikimleri etkilemeyecektir.
Çocuk adına açılan emeklilik hesabından ayrılma durumunda ayrılma tutarı çocuk adına açılmış hesaba mı transfer edilmelidir?
Sistemden ayrılma durumunda, ayrılma işleminin yukarıda açıklanan velayet/vesayet kuralları dahilinde sağlanması gerekmekte olup; ayrılma tutarının çocuğa ait bir hesaba aktarılması gerekir.
Çocuğun yasal temsilcisinin değişmesi durumunda süreç nasıl işleyecektir?
Çocuğun yasal temsilcisinin değişmesi durumlarının emeklilik şirketleri tarafından takip edilmesi mümkün olmadığından, yasal temsilci değişikliği durumlarında, yeni yasal temsilcinin bu durumu tevsik eden belgelerle emeklilik şirketine müracaat etmesi gerekmektedir.
