Maaşı 1 dolar olan CEO’lar kadar üç haneli milyon dolar kazananlar da züğürdün çenesini yoruyor. 2015 başında yeni rakamlar açıklandığında, dudak uçuklatan rakamların yine ortalarda uçuşması bekleniyor.
SİGORTAMEDIA / ÖZEL HABER
CEO’ların ya da şirketlerde karar verme piramidinin en tepesinde bulunan yöneticilerin aldıkları maaşlar, en basit tabiriyle dudak uçuklatıyor. CEO’nun şirketin kaderi üzerindeki etkisini bilenler bu rahatsızlıktan daha az etkilenirken, salt rakam olarak bakıldığında uçuk kaçınılmaz oluyor. CEO’nun bizdeki genel müdür ile karıştırılması ise uçuk etkisini artırıyor.
Bu etkilenme zaman zaman CEO’lara şiddetli tepkinin yönelmesine de neden oluyor. ABD’deki mortgage krizi sırasında Washinton’a ifade vermeye giden CEO’ların hâlâ süper jetlerinden inmemiş olmasının neredeyse küfür yeme noktasına gelmelerine neden olması, bunun en basit örneklerinden biri.
Çalışanların maaşını katlıyor
ABD’de büyük şirketlerin üst düzey yöneticilerine yaptıkları ödemeleri takip eden PayScale sitesinin rakamları, CEO’ların maaşlarının çalışanlarınkine oranla yüzlerce katı bulduğuna işaret ediyor. PayScale araştırmasındaki en çarpıcı oran, Verizon’un eski CEO’su Ivan Seidenberg’in maaşının bir yılda kazandığı paranın çalışanları 613’e katlaması. Şirkette geçen yıl bu oran 91 kattı. 2011’de yakalanan bu tarihi orana ilaç şirketi McKesson’da CEO John H. Hammergren, normal bir çalışanından 537 kat daha fazla maaş alarak nazire yapıyordu.
Daha yakına gelindiğinde, bu kadar yüksek oranlar yakalanamıyor. Walt Disney CEO’su Robert Iger’in yıllık 19 milyon dolarlık maaşı, yaklaşık 60 bin dolarlık ortalama çalışan ücretinin 283 katına ulaşıyor. Akılda tutulması gereken, Iger’in 42.3 milyar dolarlık ciroyu yönetiyor olması ve bu duruma karşın çalışan memnuniyetinin yüzde 73’ü bulması. Twenty First Century Fox CEO’su Rupert Murdoch’ı 268 kat maaşla 27.7 milyar dolarlık işin başına yerleştiren araştırmada, şirketteki çalışan memnuniyeti ile ilgili veri bulunmuyor ancak bu veri, eğlence sektöründe bu oranın zirvede olduğunu gösteriyor.
Google ve Sears’ta 1 dolar!
48 milyar dolar ciro yapan Coca Cola CEO’su Muhtar Kent’in yaklaşık 4.67 milyon dolarlık maaşı çalışanları 89’a katlarken şirkette çalışan memnuniyeti yüzde 70’i buluyor. ABD’de MetLife’ın çalışan ortalamasına oranla 98 kat maaş alan Steven A. Kandarian’ı yüzde 69’luk çalışan memnuniyeti sağlayan bir CEO olarak listeye ekliyor. Yaklaşık 68 milyar dolarlık operasyonu yöneten Kandarian’ın maaşı ise sadece 6.5 milyon dolar civarında.
CEO gelirleri listesinde her şey çok anlaşılır değil. Farklı uygulamalar, oran hesaplamayı kimi zaman zorlaştırıyor. Google ve Sears şirketlerinin CEO’larının ücretlerinin sadece 1 dolar olması hesabı karıştıran en önemi unsurlar arasında yer alıyor. Facebook CEO’su Mark Zuckerberg için de aynı durum geçerli ancak, şirketin performansına güvenin göstergesi olan bu ücret belirleme politikası, CEO pozisyonunun genel müdür ile yönetim kurulu başkanı özelliklerini bir araya getirmesinden kaynaklanan bir durum.
Prim alanlar da var
Geçmişte en çarpıcı göstergesini Steve Jobs’ın oluşturduğu bu modelde, ikramiye, hisse senedi opsiyonlarının getirisi gibi çok sayıda bileşen, ele geçen ücretin toplamını ortaya çıkarıyor.
Jobs’ın halefi ve Apple CEO’su Tim Cook 378 milyon dolar kazanırken bunun sadece 900 bin doları yıllık maaşından geliyor. Cook’un kazancının büyük bir bölümü şirket hisselerinden ve performans primlerinden geliyor. Bu Jobs’ın sembolik 1 dolarından farklı bir sistem. 1 dolarcı Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in ise elindeki hisselerin değeri 2.3 milyar doları buluyor.
Listeler güncelleniyor
Karşılaştırma bir kenara bırakıldığında elimizdeki en güncel veri olan 2013 maaşları CEO’ların ne kazandığı konusunda daha ayrıntılı bir fikir veriyor. Gelecek aylarda bu liste yenilendiğinde daha güncel verilere ulaşmak mümkün olacak. CEO gelirlerinin daha şeffaf olduğu ABD için bu veriyi tablo olarak veriyoruz. Avrupa ise ABD’nin dinamizmini olduğu gibi maaş düzeylerini de yakalamaktan uzak.
Danışmanlık şirketi Towers Watson’ın araştırması, benzer bir maaş, prim ve diğer gelirler toplamı sisteminin bulunduğu Avrupa’da büyük şirketlerde yıllık CEO gelirlerinin 6.9 milyon Euro’ya kadar çıktığını gösteriyor.
Ortalaması Avrupa’da 1.277 milyon Euro olan CEO yıllık baz ücreti, Avrupa’nın en büyük 100 şirketinde 1.150 milyon Euro ile 1.506 milyon Euro arasında değişiyor. Bonuslar, ek haklar ve hisse kazançları eklendiğinde bu ücretler yıllık 3.6 milyon Euro ile 6.9 milyon Euro arasında değişiyor.
Yıllık gelirleri 17 milyar Euro ile 59 milyar Euro arasında değişen şirketlere sektörel bazda bakıldığında, sağlık sektöründeki CEO’ların en yüksek ücreti aldığı görülüyor. Onu tüketici ürünleri/hizmetleri ve petrol/gaz sektörleri izliyor. Bu üç sektörde ücretler önceki yılın gerisinde kalırken, teknoloji/telekom, banka/sigorta ve sanayi sektörlerinde CEO ücretleri artış gösteriyor.
Avrupa’da en yüksek maaş İsviçre’de
Araştırmaya göre Avrupa’da CEO’ların en yüksek ücret aldığı ülke İsviçre. Onu İngiltere ve İspanya takip ediyor. Benelüks ülkeleri, Almanya, İtalya, Fransa, Kuzey ülkeleri şeklinde devam eden listeye göre İsviçre, İspanya ve Almanya’da ücretler önceki yıla göre gerilerken diğerlerinde artış kaydetmiş durumda.
Toplam ücret içerisinde baz ücretin payının en yüksek olduğu yer ortalama yüzde 64 ile Kuzey ülkeleri. Bu payın en düşük olduğu (yüzde 20) Benelüks ülkelerinde, CEO ücretinin yüzde 23’ünü bonuslar, yüzde 57’sini hisse kazançları oluşturuyor. Towers Watson danışmanlık şirketinin son mali yılın verilerine dayanarak yaptığı araştırmaya göre, bu rakam önceki yılın rakamlarının az da olsa gerisinde. Şirketlerin yüzde 60’ının CEO’larının baz ücretine geçen mali yılda zam yapmadığı dikkat çekiyor.
Performans öne çıkmaya başladı
Bu, performansın daha fazla öne çıkması anlamına geliyor. Bu kadar yüksek ücret elde eden CEO’ların memur tarzında çalışan birer yönetici mi yoksa gerçek birer lider mi olduğunu gelirlerine bakarak da anlamayı sağlayacak bu gelişme olumlu bir adım oluşturuyor.
Bu konu zaten önemli bir merak ve araştırma odağını oluşturuyor. ABD’nin Milwaukee şehrinde bulunan Wisconsin Üniversitesi çekici CEO’ların şirketlerinin hisselerinin değeri üzerindeki etkisini araştırdığı çalışma için, 700 CEO’nun Yüz Cazibe Endeksi (FAI) çıkarıldı. Daha önce yapılan araştırmalar daha çekici yöneticilerin daha fazla maaş aldığı göstermişti. Ancak yapılan bu son araştırmada çekici oldukları için daha yüksek maaş alan bu CEO’ların şirketin hisselerini elinde bulunduran yatırımcılara çekicilikleri ile kâr sağlayıp sağlamadıklarına odaklanıldı.
Ortalama maaşın 10.34 milyon dolar ve ortalama yaşın ise 56 olduğu araştırma şu sonuçları verdi:
- Daha çekici CEO’lar daha fazla maaş alıyor. Bu araştırma CEO’lara verilen maaş içerisinde “güzellik priminin” olduğunu da doğruluyor.
- Daha çekici CEO’lar göreve geldikleri gün göreve geldikleri şirketlerin hisseleri daha fazla değer kazanıyor.
- CEO’ların çekiciliği satın alma anlaşmalarının açıklanacağı günlere yakın şirketin hisselerini etkiliyor.
- CEO’ların habere çıktığı günlerde daha çekici olan CEO’ların şirketleri borsada daha fazla değer kazanıyor.
- Daha çekici CEO’lar güçlü müzakere silahına ve görünüşe sahip olduklarından şirketin hisselerini elinde bulunduranların kâr elde etmesini sağlıyor. Dolayısı ile bu CEO’lar daha fazla maaş alıyor.
