45 OECD ülkesi arasında Türkiye’de BES’in sürekli artış gösterdiğine dikkat çeken KPMG Türkiye Finansal Hizmetler Lideri Sinem Cantürk, “2015 sonu itibariyle katılımcıların yüzde 44’ü emeklilik hakkını kullandı. Yüzde 56’lık kesim ise emeklilik hakkını elde etmesine rağmen birikim yapmaya devam ediyor” dedi.
KPMG Türkiye, Türkiye’de ve dünyada bireysel emeklilik sistemlerini araştırdı. KPMG Türkiye Finansal Hizmetler Lideri Sinem Cantürk ise hazırlanan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) Raporu’nu değerlendirdi. “Amacımız, özellikle ülkemizde son yıllarda önemli bir tasarruf aracı haline gelmiş olan bireysel emeklilik sistemi hakkında bilgi verebilmek ve gelişmiş ülke pazarlarındaki yeri ile ilgili karşılaştırma yapabilme imkanı sağlamaktır” diyen Cantürk, Türkiye’de 2013’te başlayan devlet katkısı uygulaması ile emeklilik fonlarında katılımcı sayısı ve katkı payları tutarında belirgin artışlar gözlemlendiğine dikkat çekti. Cantürk, “2015 yılında sözleşme sayısında yüzde 21, toplam fon ve katkı payı tutarlarında ise sırasıyla yüzde 27 ve yüzde 23 artış gerçekleşti. Bu artışlar yaş gruplarına, coğrafi bölgelere, sözleşme fon türlerine göre de değişim gösteriyor. Artışlar otomatik katılımın başladığı 2017 ile birlikte daha da hızlandı. 10 Şubat 2017 verilerine göre 1 milyon üzerinde çalışan otomatik katılımda kalmayı tercih etti. Bu çalışanların fon tutarı 98 milyon 258 bin 767 TL oldu” dedi.
BES, devletin sosyal güvenlik sistemini tamamlıyor
BES ile bireylerin emeklilik dönemindeki refah düzeyinin yükselmekle kalmayıp oluşan uzun vadeli emeklilik fonlarıyla da ekonomiye ciddi kaynak sağlandığını belirten Cantürk, şu bilgileri verdi: “BES, devletin sosyal güvenlik sistemini tamamlar nitelikte. BES’te mevcut katılımcılar adına yapılan katkı payı ödemesi 2014 yılı sonunda 31,2 milyar TL (devlet katkısı dahil) iken, yüzde 22,6’lık artışla 2015 yılı sonunda 38,3 milyar TL’ye ulaşmıştır. 2015 yılında toplam 15,1 milyar TL katkı payı ödenmiş olmasına rağmen, emeklilik ve diğer nedenlerle sistemden çıkışlar yaşandığından, mevcut katılımcılara ilişkin katkı payı artışı daha düşük gerçekleşmiştir. 2015 yılında gerçekleştirilen katkı payı tahsilatının yüzde 29,5’i cari yılda düzenlenen sözleşmelere, kalan kısmı ise önceki yıllarda yürürlüğe giren sözleşmelere aittir. Diğer yandan, sistemde mevcut katılımcılara ait fon tutarı bir önceki yıl sonuna göre yüzde 27 oranında artmış ve 2015 yılı sonunda 48,0 milyar TL’ye ulaşmıştır.”
Emekli olsalar da birikime devam…
BES’te 31 Aralık 2015 tarihine kadar 27 bin 745 katılımcının birikimlerini düzenli ödeme ya da toplu alarak emeklilik hakkını kullandığına dikkat çeken Cantürk, şunları söyledi: “Bu katılımcılar, 31 Aralık 2015 tarihi itibarı ile emeklilik hakkını kazanmış katılımcıların yaklaşık olarak yüzde 44’ünü oluşturuyor. Yüzde 56’lık bir kesim de emeklilik hakkını elde etmesine rağmen sistemde birikim yapmaya devam ediyor. BES’ten emeklilik hakkını kazanabilmek için kişinin en az 10 yıl sistemde kalması ve 56 yaşını tamamlaması gerekiyor. İlk emekliler, birikimli hayat sigortalarından veya vakıf, sandık, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketinden aktarım yapan katılımcılardan oluştu. 2013 sonu itibarıyla dış sistemlerden aktarmadan sadece BES’e katkı payı ödeyerek emeklilik hakkı kazanan katılımcılar emeklilik hakkını kullanmaya başladı. Katılımcılara yapılan ödeme tutarlarına bakıldığında, ortalama birikimin 78 bin TL civarında ve ortanca birikimin de 35 bin 500 TL civarında olduğu, emeklilerin yüzde 75’inin 20 bin 700 TL veya üzerinde emeklilik ödemesi aldığı görülmektedir.”
Devlet, 5.7 milyar TL katkı sağladı
Devlet katkısının 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren katılımcılar tarafından ödenen katkı paylarının maksimum yüzde 25’i oranında devlet tarafından katılımcının emeklilik hesabına ödenen tutar olduğunu aöıklayan Cantürk, “2015 sonu itibarı ile toplam 5 milyon 111 bin 549 katılımcının, 6 milyon 771 bin 357 adet sözleşmesine, 5 milyar 701 milyon 956 bin 613 TL devlet katkısı ödenmiştir. 2015 yılı içinde ise 4 milyon 105 bin 844 katılımcının, 5 milyon 261 bin 861 adet sözleşmesine ödenen devlet katkısı tutarı 2 milyar 465 milyon 289 bin 985 TL’dir” şeklinde konuştu.
45 OECD ülkesinde 1,3 trilyon dolarlık BES yatırımı
2015 yılında, finans piyasalarındaki tüm emeklilik yatırım enstrümanları aracılığıyla yapılan varlık yatırımları tutarının 35 OECD ülkesinde 36,9 trilyon, seçili 45 OECD dışı ülkede ise 1,3 trilyon ABD dolarına ulaştığını belirten Cantürk, “Tüm dünyada bu varlıkların en büyük yatırımcıları sırasıyla emeklilik fonları (26 trilyon ABD doları, toplam yatırımların yüzde 68’i), bankalar ve yatırım şirketleri (7,7 trilyon ABD doları, toplam yatırımın yüzde 20,2’si), sigorta şirketleri (4,3 trilyon ABD doları, toplam yatırımın yüzde 11,3’ü) ve kendi rezervleriyle yatırım yapan işverenler (0,2 trilyon ABD doları, toplam yatırımın yüzde 0,5’i) oldu” dedi.
En çok yatırım ABD’de
Emeklilik enstrümanları aracılığıyla en fazla yatırımın, Kuzey Amerika’da (ABD ve Kanada) yapıldığını dile getiren Cantürk; sırasıyla yatırım yapılan bölgelerin Batı Avrupa (Birleşik Krallık, Hollanda, İsviçre), Avustralya ve Japonya olduğunu söyledi. Cantürk şöyle devam etti: “Bireysel emeklilik yatırımlarının yurt içi ekonominin büyüklüğüne oranı da Şili, Danimarka ve Güney Afrika gibi diğer bazı ülkelerde yüksek seyretmiş (2015 yılında sırasıyla GSYİH’nin yüzde 70’i, yüzde 206’sı ve yüzde 97’si). Bununla birlikte, 2015 yılında yapılan bireysel emeklilik yatırımları, OECD üyesi ve OECD üyesi olmayan 50’den fazla ülkede GSYİH’nin yüzde 20’si civarında veya daha düşük.”
