Gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi’nden (BES), emekli olan katılımcı sayısı 300 bine yaklaştı. Emekli olan katılımcılar arasında toplu parasını alıp sistemden ayrılanların sayısı azalırken, sistemde kalıp biriktirmeye devam edenlerin oranı, büyük emeklilik şirketlerinde yüzde 50’ye ulaştı.
ALP SÜER / SİGORTAMEDYA
Geçtiğimiz yıl 20’nci yaşını kutlayan gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 2024 yılının ilk çeyreğinde de büyümesini sürdürdü. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM), 31 Mart tarihli verilerine göre, sistemde toplam katılımcı sayısı 8 milyon 934 bin 354 kişiye ulaşırken, katılımcıların fon tutarı ise 745 milyar TL’ye yükseldi. Sistem bir yandan yeni katılımcılar edinirken, diğer yandan emekli katılımcı sayısı da gün geçtikçe artıyor. EGM verilerinden hareket edecek olursak, sistemden emekli katılımcı sayısı 31 Mart itibarıyla 284 bin 199 kişiye ulaştı. Bununla birlikte emekli olan katılımcıların arasında toplu parasını alıp sistemden ayrılanların sayısı azalırken, sistemde kalıp biriktirmeye devam edenlerin oranı büyük emeklilik şirketlerinde yüzde 50’ye ulaştı.
Katılımcılar gönüllü BES’ten ayrılmakta gönülsüz!
Son yıllarda gönüllü BES’ten emekli olan katılımcıların sistemden ayrılmakta gönülsüz oldukları dikkat çekiyor. Küçük bir hatırlatma yapacak olursak, gönüllü BES’ten emekli olabilmek için 56 yaşını doldurmak ve en az 10 yıl sistemde kalmış olmak şart. EGM istatistiklerinde yer alan 280 bini aşkın emekli katılımcı sayısı arasında, sistemde kalıp halen biriktirmeye devam edenler de yer alıyor. Bireylerin satın alma güçlerini azaltan enflasyonun ve hayat pahalılığının arttığı 2023’ün ardından bu yıl da katılımcıların toplu para alıp, sistemden çıkmak yerine sistemde kalıp birikim yapmaya devam etmeleri oldukça sevindirici.
Emeklilik yatırım fonları iyi getiri sağlıyor
BES’ten emekli katılımcılarının, sistemde birikim yapmaya devam etmesinin de birkaç nedeni var: Birinci neden bireylerin ‘cep’leri ile ilgili. Bir yatırım ve tasarruf aracı olarak BES katılımcılara iyi kazandırıyor. Emeklilik yatırım fonları son yıllarda çok iyi performans sergiliyor. Geçtiğimiz ay sektörün toplam katılımcı sayısı itibarı ile lider şirketi Anadolu Hayat Emeklilik’in basın toplantısına katıldık. Toplantıda Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Murat Atalay, emeklilik fonlarının performansı ile ilgili önemli bilgiler paylaştı. 31 Ocak 2023-31 Ocak 2024’ü kapsayan 1 yıllık dönemde enflasyon yüzde 64,9 olarak gerçekleşirken, sektörün emeklilik yatırım fonları ortalama getirisi yüzde 72,6 olmuş. Keza, son 5 yıllık dönemde enflasyon yüzde 398,4 olarak hesaplanırken, fonların ortalama getirisi yüzde 644,9 olarak gerçekleşmiş. Bir başka deyişle emeklilik fonları, enflasyonun neredeyse 2 katı getiri sağlamış katılımcılara.
Katılımcıların birikimleri yeterli değil
BES’ten emekli olan katılımcıların sistemde kalıp tasarruf etmelerinin bir başka nedeni, emeklilik birikimlerinin yeterli olmaması. Türkiye’de BES, geçtiğimiz yıl 20’nci yılı geride bırakmasına karşın sistemde katılımcıların toplam fon büyüklüğünün gayrisafi yurtiçi hasıla (GSMH) içindeki payı halen yüzde 3,5 düzeyinde. Hedef, bu oranı öncelikle yüzde 10-15 seviyelerine çekmek. BES daha da büyüdükçe ve birikimler daha anlamlı seviyelere ulaştıkça kuşkusuz sistemden tamamıyla ayrılan katılımcı sayısının da artış göstermesi bekleniyor.
Emekli olan katılımcılar için fazla seçenek de yok
BES’ten emekli olmaya hak kazanmış (En az 10 yıl sistemde kalmak ve 56 yaşını tamamlamış olmak) katılımcıların kapital birikiminin görece yetersizliği yanında emekli katılımcılara sunulan seçeneklerin de sınırlı olduğu söylenebilir. Mevcut koşullarda emekli olan katılımcı, sistemde kalıp birikim yapmaya devam etmesi dışında ya toplu parasını alıp sistemden ayrılıyor ya da Programlı Geri Ödeme (PGÖ) seçeneğini tercih ediyor. Bu durumda da emekli olan katılımcıya mevcut birikimi, emeklilik şirketi ile katılımcı arasında mutabık kalınan belli bir süre zarfında, (her ay, 3 ayda bir ya da yılda 1) düzenli gelir (maaş) şeklinde katılımcıya geri ödeniyor. Bu seçenekler dışında sistemden emeklilik hakkı kazanmış katılımcılara ömür boyu maaş ödenmesini sağlayacak ‘emeklilik iradı’ (anüite) ürünleri ise henüz sistemde mevcut değil.
Emekli katılımcıların sistemde kalmaya devam etmelerini bir nedeni de yüzde 30 devlet katkısı ile ilgili. Katılımcıların, emeklilik hakkını elde edip emeklilik sözleşmesine devam etmeleri halinde, katkı payı ödemeye devam ederken devlet katkısı da hak etmeye devam ediyorlar. Yüksek getirilerle birlikte yüzde 30 devlet katkısı, emekli katılımcı için BES’i cazip hale getiriyor.
BES’ten emekli katılımcının sistemde kalmayı tercih etmesinin 5 nedeni ne?
- BES, rüştünü ispat etti, toplumda bilinirliği arttı.
- Emeklilik yatırım fonları yüksek getiri sağlıyor.
- Emekli olduktan sonra da birikim yapanlar devlet katkısı alabiliyor.
- Emekli katılımcıların kapital birikimleri yeterli seviyede değil.
- Emekli katılımcıya sunular alternatifler sınırlı.
Gönüllü BES’te emekli katılımcı sayısı artıyor
Tarih Katılımcı sayısı Emekli katılımcı sayısı
31.12.2020 6.900.564 137.676
30.12.2021 7.092.020 167.275
31.12.2022 7.801.305 197.997
31.12.2023 8.676.045 265.672
31.03.2024 8.934.354 284.199
Kaynak: EGM.
Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Murat Atalay:
Emekli katılımcılar BES’te biriktirmeye devam ediyor
Anadolu Hayat Emeklilik’in 6 Mart’ta düzenlenen basın toplantısında basın mensupları ile bir araya gelen Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Murat Atalay, BES’ten emeklilik hakkını kazanmış katılımcıların bir kısmının sistemde kalarak birikim yapmaya devam ettiklerini söyledi. Anadolu Hayat Emeklilik’ten paylaşılan bilgilere göre, 31 Aralık 2023 itibarıyla Anadolu Hayat Emeklilik’ten toplu para alarak emekli olanlar ile Programlı Geri Ödeme (PGÖ) kapsamında maaş alanlar, emeklilik hakkı kazanan katılımcıların yaklaşık yarısına tekabül ediyor. Geri kalan yüzde 50’lik kısım emeklilik hakkını kazanmış olmakla birlikte halen sistemde kalmaya devam ediyor.
AgeSA Genel Müdürü Fırat Kuruca:
Gerçek çalışma hayatı bitmeden BES’ten emekli olmayın
AgeSA Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca, 2023-2024 ortalamasına göre AgeSA’da emekliliğe hak kazanıp çıkan müşteri oranı ile sistemde kalmaya devam eden emekli müşteri oranının yarı yarıya olduğunu söylüyor. Kuruca emekli katımcıları sistemde kalmalarının nedenleri konusunda şunları söylüyor: “BES’in özellikle son yıllarda rüştünü ispatlaması, devlet katkısı ve fon getirileriyle birlikte önemli bir yatırım aracı olması ve getirilerinin iyi olması sebebiyle, emekli olsa dahi sistemde kalıp devam etmek isteyen katılımcılarda artış yaşandı. Devlet katkısını yüzde 100 hak etmek de ciddi bir avantaj sağlıyor. Tüm bu gelişmelerle birlikte katılımcıların gerçek çalışma hayatını bitirmeden buradan emekli olmamalarını önerdiğimizi de belirtmek isterim.”
BNP Paribas Cardif Türkiye Genel Müdür Yrd. Gökhan Sertsöz:
BES’te toplu para almayı tercih eden katılımcılar da mevcut
BNP Paribas Cardif Türkiye Banka Sigortacılığı ve Acente Sigortacılığı Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sertsöz, BES’ten emekli olan katılımcılarla ilgili şu düşünceleri paylaşıyor: “Ülkemizdeki mevcut koşullar dikkate alındığında, uzun süre Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kalarak, emeklilik için hak ediş sürelerini tamamlayan katılımcıların, genellikle birikimlerini toplu olarak almayı tercih ettikleri görülüyor. Bunun en temel sebeplerini; birikim tutarlarının genelde yüksek olmaması sebebiyle hesaplanan maaş tutarlarının katılımcılara cazip gelmemesi, Bireysel Emeklilik sözleşmelerinde emeklilik hakkı elde ettikten sonra sunulacak olan ürün seçeneklerinin sınırlı olması ve toplu olarak alınan para ile alternatif yatırım araçlarından daha yüksek getiri elde edilebileceği yönündeki katılımcı algısı olarak sıralayabiliriz.”
