Adızes Türkiye Ülke Sorumlusu ve Arkeon Danışmanlık’ın kurucusu Ayhan Dayoğlu, SigortaMedya okurları için Gelişmiş Sürücü Destek Sistemleri (ADAS) kaleme aldı. Dayoğlu, ADAS onarımlarının eksperler tarafından takip edilmesi gerektiğini söylüyor. Dayoğlu’nun yazısı şöyle…
Son zamanlarda sürücüsüz araçları sıkça konuşuyoruz. Piyasada ne zaman standart hale gelecekler, sürücülere ne olacak, araçta direksiyon olacak mı; araç önüne çıkan engelleri aşamıyor ve birine çarpması gerekiyorsa kime çarpacağına hangi kriterlere göre karar veriyor olacak gibi birçok konuda tartışmalar sürüyor.
Otonom araçlar artık hayal değil. Birçok araç üreticisi ürettiği otonom araçların ne kadar mahir olduğunu gösteren reklam filmleri yayınlıyor. Kendi kendine giden, duran, hatta park yeri bulup park eden; sahibi çağırdığında yanına giden araçlar bugün yaşantımızın bir parçası artık.
Standart donanım haline geldi
Araçlar her gün daha çok dijitalleşiyor ve kazaları önlemek için birçok yeni ekipmanla donatılıyor. Şerit takip, çarpışma önleme, gece görüş, trafik işaretleri okuma, LIDAR sistemleri son zamanlarda neredeyse birçok araçta standart donanım haline geldi. ADAS ya da Türkçe olarak Gelişmiş Sürücü Destek Sistemleri olarak adlandırılan bu sensör ve kameralar sürekli olarak çevreyi gözlüyor; araç üzerinde birbiriyle konuşuyor ve gerektiğinde sürücüyü uyararak olası kazaları önlüyor.
Ancak ADAS araç kaza yaptığında özelliğini yitiriyor ya da parçalar arasındaki uyum bozuluyor. Sistemin kazadan önceki şartlarına geri dönebilmesi için ADAS ağının tüm sensör sistemlerinin yeniden kalibre edilmesi gerekiyor. Aksi halde sistem hatalı çalışıyor ve sonuç olarak fonksiyonlarını yitiriyor.
İngiltere’de sigorta şirketleri tarafından fonlanan ve bir tarafta servisler için hasar onarım teknikleri geliştirirken; diğer yandan araç üreticilerine güvenlik önlemlerinin arttırmaları için destek olan Thatcham uzun süredir beklenen ADAS sistemlerine sahip araçlara yönelik Sigorta Endüstrisi Onarım Şartlarını açıkladı. Bu şartlara göre hasar onarımını yapan servisler ADAS parçalarının kaza öncesinde olduğu gibi; eksiksiz olarak çalışmasını temin etmekle yükümlü olacak ve bunu araç sahibine ve sigorta şirketine karşı belgeleyecek.
Peki İngiltere’de yayınlanan bu şartlar bizim için ne anlam taşıyor?
ADAS sistemi zorunluluğu
Thatcham araçlara güvenlik puanı veren Euro NCAP ile çok yakın çalışıyor. Euro NCAP 2016 yılından bu yana araçların 5 yıldız alabilmesi için en az iki adet ADAS sistemine sahip olmasını şart koşuyor. Bu durumda gelişmiş sürücü destek sistemlerinin yakın zaman içinde tüm araçlarda standart hale geleceğini tahmin etmek falcılık olmaz. Yani araçlarda ADAS yaygınlaşacak.
Ama burada bir sorun var. Ülkemizde hasar onarım servislerinin birçoğu ADAS onarımı ve kalibrasyonunu yapacak teknik alt yapıdan yoksun. Servislerin verimlilikleri ve işletme kârları düşük. Dolayısıyla işlerine yatırım yapamıyor. Ayrıca teknik bilgiye de ulaşamıyorlar.
Diğer yandan onarım tutarı sigorta şirketinin beklentilerinin üzerinde olan araçlar hasarlı olarak üçüncü kişilere satılıyor. Bu araçları alanlar araçları onarıp satıyor. Tabi bu işlerin ticaretini yapanlar para kazanmak için çoğu zaman ADAS parçalarını kalibre etmek bir yana elektronik beyinleri, hava yastıklarını, emniyet kemerlerini bile onarıyor.
Teknoloji gelişip ADAS araçlar üzerinde standart hale geldikçe sorunlar artacak gibi gözüküyor.
Hasar doğru tespit edilmeli
Bunun çözümü nedir diye soracak olursanız yıllardır söylediğim bir hususu vesileyle tekrar hatırlatmak isterim. Çözüm, aslında hasarın doğru tespitindedir.
Bunun için ağır hasar görmüş, ADAS parçaları hasarlanmış araçların -sigortalı olsun ya da olmasın- sertifikalı sigorta eksperleri tarafından hasar tespiti ve onarım takibi yapılmalıdır. Bu onarımları takip edecek eksperler ise mutlaka ileri düzeyde teknik eğitimlere tabi tutulmalı ve belgelenmelidir. Ancak eğitimini belgeleyen eksperler ADAS ve ağır hasar onarımlarını takip etme yetkisine sahip olmalıdır. Teknik eğitimler sigorta ve araç üreticilerinin koordinasyonuyla yapılabilir. Araç onarımı tamamlandığında tecrübe sürüşü yapılmalı, eksper ve servis onarım detaylarını gösteren bir belge hazırlayıp imzalamalıdır.
Ayrıca kalibrasyonlar için gereken ekipmanlar tüm hasar onarım servislerde bulunmalıdır. Bunun belgelenmesi için servisler kategorize edilebilir ve OSEM tarafından sertifikalandırılabilir. Sertifikası olmayan servislerde yapılan onarımlar da sigorta şirketlerinin sorumluluğu dışında kalır. Böylece sigorta şirketleri hem onarımın layıkıyla yapılmasına vesile olur hem de sistemi düzenleyerek insan hayatına verdiği değeri gözler önüne serebilir.
