Gönüllü BES’te katılımcı sayısı adım adım 10 milyona yaklaşıyor. Fon büyüklüğü 1,5 trilyon TL’yi aşan sistemde katılımcı sayısındaki artışın 2025’te yavaşladığı dikkat çekiyor. 2026 ya da 2027’de başlaması beklenen Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), BES’i hızlı büyütecek.
ALP SÜER/SİGORTAMEDYA ÖZEL
Türkiye’de 22’nci yaş gününe sayılı günler kalan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) istikrarlı büyümeye devam ediyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 31 Temmuz 2025 tarihli verilerine göre gönüllü BES’te katılımcı sayısı 9 milyon 850 bin 326 kişiye ulaşırken, katılımcıların toplam fon tutarı da 1 trilyon 339 milyar TL’ye yükseldi. Yaklaşık 185 milyar TL devlet katkısı fon tutarı ile birlikte sistemde toplam fon büyüklüğü de 1 trilyon 524 milyar TL olarak gerçekleşti. Kısacası, gönüllü BES’te katılımcı sayısı 10 milyon sınırına dayanırken, yılın 2’nci yarısında bu sınırın aşılması bekleniyor.
Fon büyüklüğü ilk 7 ayda 400 milyar TL’ye yakın arttı
BES’in geldiği noktayı özetledikten sonra şimdi de 2025 yılının ilk 7 aylık döneminde ve yıllar itibariyle sistem nasıl bir seyir izlemiş? Biraz da ona bakalım: Basında BES ile son yayımlanan haberlere baktığımızda ‘fon büyüklüğü’ ile ilgili haberlerin ön planda olduğunu görüyoruz. Gerçekten de 2024 sonunda gönüllü BES’te devlet katkısı dahil 1 trilyon 140 milyar TL olan toplam fon büyüklüğü, 2025’in ilk 7 aylık döneminde 400 milyar TL’ye yakın artışla 1.5 trilyon TL’yi aştı. Fon tutarı son 4 yılda da 6,5 kat artış gösterdi. Kuşkusuz, bu durum BES’in başarı hanesine yazılmalı.
Fon büyüklüğü yanında, asıl sistemde net katılımcı sayısındaki artışın (Belli bir dönemde sisteme dahil olanlardan, sistemden ayrılanlar düşüldükten sonra kalan kısım) seyrini takip etmek çok önemli. Pandemi sonrasında bireylerin BES’e yoğun bir ilgi gösterdikleri dikkat çekiyor. 2022 yılının 7 aylık döneminde BES’te katılımcı sayısındaki net artış 422 bin 586 olarak gerçekleşmiş. Bu, 7 aylık dönemler itibarı ile 2023’te 458 bin 255 kişiye 2024’te ise 521 bin 182 kişiye yükselmiş. İçinde bulunduğumuz 2025’te ise tablo biraz farklı. Net katılımcı sayısı artmak şöyle dursun, 323 bin 937 kişiye, bir başka deyişle 2022 seviyesinin de altına gerilemiş.
Geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında ilk bakışta bu yıl BES’te bir yavaşlama olduğu söylenebilir. Ancak, sistemde ölçeğin büyüdüğünü de dikkate almak gerekiyor. Sözgelimi, 2021 sonunda gönüllü BES’te 7 milyon seviyelerinde olan katılımcı sayısı bugün 10 milyon seviyelerine yaklaşmış durumda. Sistemde ölçek büyüdükçe katılımcı sayısını (görece daha küçük bir pazara göre) artırmak da zorlaşıyor. Ancak 2022’de yüzde 30 devlet katkısının ve daha sonra 18 yaş altı BES’in verdiği gazın biraz azalmaya başladığını söylemek mümkün. Gene de gönüllü BES’in 2025 yılını 500 bine yakın katılımcı sayısı artışı ile tamamlanması bekleniyor.
Yüzde 30 devlet katkısı ve 18 yaş altı BES etkili
Gönüllü BES’te son yıllarda katılımcı sayısındaki artışın nedenlerini tabiri caizse artık Mısır’daki sağır sultan bile duydu. 2013 yılında yüzde 20 olarak başlayan 2022’de yüzde 30’a yükseltilen ‘devlet katkısı’ sistemde katılımcı sayısının hızlı artmasının nedenlerinin başında geliyor. Devlet katkısı yanında gönüllü BES’te son yıllarda başta ‘18 yaş altı BES’ olmak üzere yapılan reformlar da katılımcı sayısını artmasında etkili. Bunlarla birlikte bireylerin devlet katkısı ve fon getirileri ile birlikte BES’i tasarruf ve yatırım aracı olarak görmeye başlamaları ve emeklilik şirketlerinin tanıtım kampanyalarının da sistemde katılımcı sayısının artmasında etkili olduğunu söylemek mümkün. Son olarak Otomatik Katılım Sistemi (OKS) istatistiklerine vererek yazımızı noktalayalım: EGM verilerine göre OKS’de 31 Temmuz itibarı ile birikim yapmaya devam eden çalışan sayısı 7 milyon 640 bin 862 kişi olurken, çalışanların toplam fon tutarı da 103 milyar 482,3 milyon TL olarak gerçekleşti.
Ayak sesleri duyulan TES ne zaman başlayacak?
Geçtiğimiz aylarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da müjdesini verdiği TES’in ayak sesleri yavaştan duyulmaya başlandı. TSB ve Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) hazırlıklarını tamamladı. Bundan sonra TES’de tüm tarafların mutabakatı ile yasal sürecin tamamlanması ve ilgili kanunun çıkması bekleniyor. Sistemin 2026 yılında başlayacağına yönelik beklenti olmasına karşın, 2027’ye de kalabileceğini ileri sürenler var. TES’le ilgili elimizde çok fazla bilgi bulunmamakla birlikte sistemin Otomatik Katılım Sistemi’nden (0KS) farklı olarak ‘işveren katkısı’nı içermesi ve çalışanların sistemden çıkışını zorlaştıracak ve sistemde uzun vadeli tasarruf etmesini sağlayacak şekilde kurgulanması bekleniyor. Bununla birlikte hayata geçtikten sonra TES, sistemde katılımcı sayısını büyük ölçüde artıracak. Sistemde OKS ile birlikte halen 18 milyona yaklaşan katılımcı sayısının TES hayata geçtikten 2 yıl sonra 2’ye katlanması 10 yıl içinde de toplam fon büyüklüğünün GSYİH’nın yüzde 10’una ulaşabileceği tahmin ediliyor.
Sistemde 2030’da 25 milyonun üzerinde katılımcı bekliyoruz
Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Uğur Gülen, Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) büyümede, başta yüzde 30’luk devlet katkısı olmak üzere, dijital katılım kanallarının yaygınlaşması, genç nüfusa yönelik bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri gibi adımların büyük rol oynadığını vurguluyor. TSB olarak BES’te hedeflerinin büyük olduğunu belirten Gülen, “2030 yılında sistemde 25 milyon üzerinde katılımcı ve 5 trilyon TL fon büyüklüğe ulaşacağımızı öngörüyoruz” diyor. Türkiye’nin uzun vadeli tasarruf hedeflerinde BES’in yanı sıra daha kapsayıcı ve zorunlu bir model olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin (TES) gündemdeki yerini koruduğunu ifade eden Gülen, şu değerlendirmelerde bulunuyor: “TES, Türkiye için sadece yeni bir emeklilik modeli değil, aynı zamanda sürdürülebilir ekonomik büyümenin de temel araçlarından biri olarak görülüyor. Türkiye, geleceğini inşa ederken güçlü bir tasarruf altyapısına ihtiyaç duyuyor. BES’in ulaştığı büyüklük ve TES ile şekillenecek yeni dönem, bu ihtiyacın karşılanmasında kilit rol oynayacak.”
BES, 2025’te de sağlam duruşunu sürdürüyor
Garanti Emeklilik Genel Müdürü Gökhan Koca, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES),2025’in ilk yarısının hem sektör hem Garanti Emeklilik adına güçlü ve beklentilere paralel bir dönem olduğunu söylüyor. Katılımcıların güvenini kazanan ve diğer yatırım araçlarıyla kıyaslandığında gücünü ispat eden BES’in 2025’in ilk yarısında da sağlam duruşunu sürdürdüğünü vurgulayan Koca, “Sistemde özellikle 18 yaş altı BES’te güçlü bir ivme var. Ailelerin çocuklarının geleceğini güvence altına alma isteği bu artışta etkili olurken, devlet katkısı gibi avantajlar da ilgiyi artırıyor. Bu ilgi devam ederse gönüllü BES’te yıl sonunda 10,2 milyon katılımcıya, fon tutarında ise yaklaşık 1,9 milyar TL’ye ulaşmak mümkün” diyor.
BES’E İLGİYİ ARTIRAN 5 TEMEL FAKTÖR NE?
· 2013’te başlayan 2022’de yüzde 30’a yükselen‘devlet katkısı’,
· Emeklilik şirketlerinin sistemi tanıtma çabaları,
· BES’in toplumda bilinirliğinin artması,
· Emeklilik fonlarının iyi performansı,
· 18 yaş altı BES başta olmak üzere yeni reformlar.
BES’te 3 yılın ardından sisteme katılım yavaşladı
Dönem Katılımcı sayısı artışı
31.12.2020-31.07.2021 33.635
31.12.2021-31.07.2022 422.586
31.12.2022-31.07.2023 458.255
31.12.2023-31..07.2024 521.182
31.12.2024-31.07.2025 323.937
Kaynak: EGM, Gönüllü BES verileri.
Gönüllü BES’te fon tutarı 4 yılda 6,5 kat arttı
Yıl Katılımcı sayısı Fon tutarı* (milyarTL)
2020 6.900.564 137.0
2021 7.092.020 205.5
2022 7.801.305 351,4
2023 8.676.045 625,5
2024 9.526.389 1.002,5
2025**9.850.326 1.339,0
*Devlet katkısı hariç.
**31.07.2025.
Kaynak: EGM.
